Σχετικά με το προσεχές δικαστήριο για το περιστατικό του 2018 με τον κυνηγό στην Εύβοια

Στις 23 Μαρτίου του 2023 εκδικάζεται στο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων στη Χαλκίδα η υπόθεση για το περιστατικό που συνέβη 4,5 περίπου χρόνια πριν, στις 26 Δεκέμβρη του 2018, στην Εύβοια και αφορά σε διαμάχη με κυνηγό. Τα άτομα που δικαζόμαστε είμαστε δύο. Για λόγους που δεν είναι επί της παρούσης, ωστόσο, τόσο το παρόν κείμενο όσο και το πολιτικό άνοιγμα της υπόθεσης γίνεται πλέον μόνο από την υπογράφουσα.

Αυτό που συνέβη τον Δεκέμβρη του 2018 ήταν μία αυθόρμητη προσπάθεια να εμποδιστεί ο κυνηγός από το να ασκήσει το δολοφονικό του χόμπι και να σκοτώσει κάποιο ζώο. Αφού μάταια του ζητήθηκε επανειλημμένα να σταματήσει, ακολούθησε ένταση αποτέλεσμα της οποίας ήταν το κυνηγετικό του όπλο να πεταχτεί κάπου μέσα στο δάσος. Με τον κυνηγό σε έξαλλη κατάσταση η λήξη του περιστατικού ήρθε με την αποχώρησή μας από το σημείο. Ο κυνηγός ειδοποίησε την αστυνομία με αποτέλεσμα να μας σταματήσουν στη διαδρομή πλήθος οχημάτων της και να μας συλλάβουν. Οι κατηγορίες που αποδόθηκαν μετά από την αυτόφωρη διαδικασία ήταν ληστεία (για την καραμπίνα) που αποτελεί κακούργημα και κλοπή (κινητού τηλεφώνου) που αποτελεί πλημμέλημα. Ταυτόχρονα, επιβλήθηκε περιοριστικός όρος εξόδου από τη χώρα που ισχύει μέχρι και σήμερα. Περισσότερα για το περιστατικό και τις δηλώσεις, το ρόλο και τη στάση των κυνηγετικών συλλόγων επάνω στην υπόθεση μπορείτε να βρείτε στο προηγούμενο κείμενο που είχε δημοσιευθεί εδώ.

Οι κατηγορίες αυτές το μόνο που κάνουν είναι να αποπολιτικοποιούν μία αυθόρμητη μεν, πολιτική δε, δράση υπέρ των μη ανθρώπινων ζώων και εναντίον των κυνηγών δολοφόνων. Η αποπολιτικοποίηση δράσεων που διασαλεύουν την έννομη τάξη, διακινδυνεύουν την κανονικότητα και θέτουν υπό αμφισβήτηση την εξουσία και τα προνόμια κάποιων είναι κάτι που συμβαίνει κατά κόρον από την αστική δικαιοσύνη. Με το νόμο ως εργαλείο της αστικής δημοκρατίας, η εξουσία καμουφλάρει τα χαρακτηριστικά των πράξεών μας και κρίνει αυτές με βάση την ένταξή τους ή μη στο νομικό της κώδικα. Οι νόμοι, ωστόσο, δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από τη γραπτή επικύρωση κάθετων και οριζόντιων εξουσιών. Γι’ αυτό και ο πόλεμος ενάντια στις εξουσίες πολλές φορές βρίσκεται έξω από το πλαίσιο μιας έννομης ζωής.

Έχοντας πει αυτά, το σημαινόμενο δεν είναι πως η πράξη στην Εύβοια ήταν παράνομη. Είναι πως οι δράσεις ενάντια στην εξουσία μπορούν πολλές φορές είτε να είναι παράνομες, είτε με την κατάλληλη διαχείριση του ποινικού κώδικα να γίνουν. Εν ολίγοις, το κείμενο αυτό δεν είναι μια προσπάθεια απόδειξης αθωότητας ούτε ένα κάλεσμα για τη στήριξη της υπογράφουσας απέναντι σε δύο άδικες και ψεύτικες κατηγορίες που αποδόθηκαν από το δικαστικό σύστημα του κράτους. Είναι ένα κάλεσμα αλληλεγγύης στον αγώνα ενάντια στις εξουσίες.

Στην προκειμένη, η εξουσία ενσαρκώθηκε από ένα άτομο το οποίο φέροντας την προνομιακή του θέση ως μέλος του ανθρώπινου είδους βγήκε να διασκεδάσει δολοφονώντας ελεύθερα μη ανθρώπινα πλάσματα που κινούνταν στο φυσικό τους περιβάλλον. Το κυνήγι ως σύμπτωμα του ανθρωποκεντρισμού και του ειδισμού / σπισισμού υπάρχει για να επιβεβαιώνει τα τελευταία. Η κατ’ επιθυμία δολοφονία άλλων αισθανόμενων όντων (είτε αυτά κινούνται στη στεριά, είτε στη θάλασσα ή στον αέρα) στη βάση της ανωτερότητας επί αυτών είναι ένα κομμάτι στην αλυσίδα της πολύμορφης εκμετάλλευσης των μη ανθρώπινων ζώων. Δίπλα σε αυτό βρίσκεται η αρπαγή και η φυλάκιση ζώων σε δομές εγκλεισμού, εκμετάλλευσης, βασανισμού και δολοφονίας. Μερικά παραδείγματα αυτών είναι οι ζωολογικοί κήποι, τα θαλάσσια πάρκα, τα pet shop, οι ιχθυοκαλλιέργειες, τα εργοστάσια της βιομηχανίας κρέατος, γάλακτος, τυριού, αυγών, βυρσοδεψίας και γούνας.

Η ίδια αξίωση της ανωτερότητας του ανθρώπινου είδους οπλίζει τα χέρια της επιστήμης και οδηγεί μη ανθρώπινα ζώα σε πειραματικά εργαστήρια με αφορμή την εύρεση θεραπείας για ανθρώπινες ασθένειες και αιτία τις επιχορηγήσεις για τα πειράματα, την προβολή και την ακαδημαϊκή ανέλιξη μέσω της δημοσίευσης πειραματικών ερευνών και την κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών από την παραγωγή και πώληση φαρμάκων. Θεωρείται δε τόσο κατώτερη η ζωή και η ύπαρξη των ζώων που ο πειραματισμός επάνω τους για παραγωγή καλλυντικών, καθαριστικών και άλλων προϊόντων καλλωπισμού και οικιακής χρήσης δεν εγείρει ως επί το πλείστον κανένα κοινωνικό αντανακλασικό.

Από την άλλη, τα πιο τυχερά εξ αυτών προστατεύονται νομικά ανάλογα τον πολιτισμό και τους νόμους της κάθε χώρας, όπως συμβαίνει στην ελλάδα κυρίως με τις γάτες και τα σκυλιά. Και σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, τα ζώα αυτά βαφτίζονται “ζώα συντροφιάς” μιας και η ύπαρξή τους δε θα μπορούσε να μην εξυπηρετεί με κάποιον τρόπο τους ανθρώπους. Ταυτόχρονα, η κουλτούρα του σπισισμού αγκαλιά με λογικές ευγονικής και καθαρότητας οπλίζουν τα χέρια του κράτους και κάθε είδους “φιλόζωου” με τα εργαλεία της στείρωσης, της τοποθέτησης τσιπ και του εγκλεισμού σε διαμερίσματα με αιτιολογία τη “σωτηρία” των μη ανθρώπινων ζώων. Και αυτό όμως δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από μία καμουφλαρισμένη νοοτροπία σπισισμού η οποία και πάλι τοποθετεί τους ανθρώπους σε θέση να αποφασίζουν για τα μη ανθρώπινα ζώα, αυτή τη φορά ως ανώτεροι προστάτες τους. Ας απαντήσουν όμως αυτοί οι “φιλόζωοι” αν θα επέλεγαν το ίδιο και για άστεγους ανθρώπους. Ή αν αντιλαμβάνονται τον όρο “φιλοζωία” με τον ίδιο τρόπο που αντιλαμβάνονται τον όρο “φιλανθρωπία”. Να υποθέσω πως δε θα στείρωναν, τσίπαραν και φυλάκιζαν έναν/μία άνθρωπο φίλο/η τους λόγω καιρικών συνθηκών.

Όλες αυτές οι εξουσιαστικές πρακτικές και οι αντίστοιχες δομές μπορούν και υφίστανται μόνο και μόνο επειδή υπηρετούν το οικοδόμημα του ανθρωποκεντρισμού και την κουλτούρα του σπισισμού πάνω στα οποία είναι δομημένη η πλειοψηφία της ανθρώπινης κοινωνίας. Αυτά τα δύο μαζί ξεγυμνώνουν τα μη ανθρώπινα ζώα από τα χαρακτηριστικά τους και επιτρέπουν τη μετατροπή τους από υποκείμενα με εγγενή αξία στη ζωή σε μηχανές παραγωγής κέρδους, αντικείμενα ψυχαγωγίας, καταναλωτικά προϊόντα, πειραματικά εργαλεία και λούτρινα αρκουδάκια για τους ανθρώπους. Και το κυνήγι δεν είναι τίποτε άλλο από ένα μέρος όλων αυτών.

Ο πρόεδρος του τοπικού κυνηγετικού συλλόγου -της Ιστιαίας- δήλωσε πως από τη δράση στην Εύβοια βάλλεται όλη η “κυνηγετική οικογένεια”. Η δράση αυτή, όμως, φέρει από πίσω την εναντίωση όχι μόνο στον συγκεκριμένο κυνηγό, ούτε μόνο στους κυνηγούς, αλλά σε όλους αυτούς που ενσαρκώνουν την εξουσία του ειδισμού / σπισιμού. Η απελευθέρωση των μη ανθρώπινων ζώων από τα δεσμά της ανθρώπινης κυριαρχίας είναι ο θεμέλιος λίθος του αντισπισισμού, όπως η απελευθέρωση όλων από τα δεσμά όλων των εξουσιών είναι ο πυρήνας της ολικής απελευθέρωσης.

Όλες οι μορφές εξουσίας συνυπάρχουν, αλληλεπιδρούν και τροφοδοτούν η μία την άλλη. Η πατριαρχία αμφισβητεί την ίση αξία των θηλυκοτήτων έναντι των αρρενωποτήτων όπως ο σπισισμός αμφισβητεί την αυταξία των μη ανθρώπινων ζώων έναντι των ανθρώπινων. Ο πόλεμος ενάντια στην αυτοδιάθεση των σωμάτων ανθρώπινων θηλυκοτήτων, η παραβίαση τους και η μη συναινετική αντιμετώπιση αυτών σαν μηχανισμούς αναπαραγωγής, μέσα παραγωγής ψυχαγωγίας, κέδους και σαν εργαλεία επικύρωσης της αρρενωπής κυριαρχίας στέκει δίπλα με την αντίστοιχη αντιμετώπιση των θηλυκών σωμάτων μη ανθρώπινων ζώων. Οι αγελάδες στο πλαίσιο της βιομηχανίας στοιβαγμένες η μία πλάι στην άλλη, φυλακισμένες και ακινητοποιημένες υπόκεινται σε αλλεπάλληλους βιασμούς με σκοπό την παραγωγή μωρών που ποτέ δε θα μεγαλώσουν με τη μητέρα τους αφού θα καταλήξουν σε κάποιο σφαγείο ώστε να γίνουν κρέας για τους ανθρώπους. Το δε γάλα της μάνας τους δε θα καταλήξει ποτέ σε αυτά μιας και θα μετατραπεί και πάλι σε προϊόν για τους ανθρώπους. Πιθανόν το ράφι στο σούπερ μάρκετ που θα κοσμήσει αυτό που θα έπρεπε να είναι τροφή για τα μωρά τους να είναι κοντά και σε κάποιο ψυγείο που θα περιέχει συσκευασμένα και κατεψυγμένα τα κατακρεουργημένα σώματα των ίδιων. Το trafficking γυναικών δεν είναι τόσο διαφορετικό από τη μεταφορά αγελάδων με φορτηγά σε κάποια δομή εγκλεισμού, καταπίεσης, βασανισμού και βιασμού.

Η σύλληψη της “απελευθέρωσης” ως κάτι που χωράει μόνο το ανθρώπινο είδος είναι το ίδιο με τη σύλληψη της “αταξικής κοινωνίας” ως μία κοινωνία με λευκούς εξουσιαστές και σκλάβους με σκούρο δέρμα. Ή ως μία κοινωνία που η πατριαρχία θα εξακολουθεί να υπάρχει και/ή τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι/ες θα συνεχίζουν να υπόκεινται καταπίεση από την “παραγωγική” ηλικία και τα άτομα διαφορετικών ικανοτήτων και τρόπου σκέψης θα ζουν στη σκιά των “κανονικών”. Μία τέτοια κοινωνία δε μπορεί να είναι απελευθερωτική.

Κλείνοντας και επιστρέφοντας, η σημασία του προσεχούς δικαστηρίου δεν έγκειται στο νομικό του σκέλος και στην ετυμηγορία και -στο βαθμό που με αφορά- δεν αποτελεί μία διαδικασία στραμμένη προς το άτομο που δικάζεται ούτε μια μνεία -κατ’ επέκταση- προς την ατομοκεντρική θεώρηση για τους απελευθερωτικούς αγώνες. Έγκειται στην κοινωνικοπολιτική ανάδειξη προταγμάτων ζωής που στέκονται ενάντια στην καταπίεση και στην εξουσία. Και από τη δική μου σκοπιά, η αλληλεγγύη σε αυτή την υπόθεση συγκεκριμένα γίνεται αντιληπτή ως αλληλεγγύη πρώτα και κύρια στα ίδια τα μη ανθρώπινα ζώα, όπως σε κάποιους λαγούς που ίσως σώθηκαν εκείνη τη μέρα. Με αυτό σαν αφετηρία καλώ τον κόσμο που συμμερίζεται τα ζητήματα αυτά να εκφράσει την αλληλεγγύη του με όποιο τρόπο και εάν το επιθυμεί. Γιατί μέχρι όλα να είμαστε ελεύθερα, κανένα δεν είναι ελεύθερο.

ΤΑ ΖΩΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, ΕΧΟΥΝ ΑΥΤΑΞΊΑ

ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΧΟΜΠΙ, ΕΙΝΑΙ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ

Αθήνα, 04/02/2023

Δήμητρα

” Ενημέρωση ενόψει του δικαστηρίου για το περιστατικό που συνέβη στις 26/12/2018 στην Εύβοια ανάμεσασε εμάς και σε κυνηγό, που έγινε γνωστό από τα μίντια με τίτλο: «ζευγάρι οικολόγων επιτέθηκε σε κυνηγό και του πήρε το όπλο».

” Μερικά λόγια και από τους/τις «δράστες» σχετικά με την υπόθεση στην Εύβοια που κυκλοφόρησε στα media με τίτλο «Οικολόγοι επιτέθηκαν σε κυνηγό»

Πολλά πράγματα διατυπώθηκαν (και) διαδικτυακά για το περιστατικό στις 26/12/2018 στην Εύβοια, όπου «ζευγάρι οικολόγων επιτέθηκε σε κυνηγό και του πήρε το όπλο». Οι απόψεις κινούνταν από ελπιδοφόρα θετικές καταδικάζοντας το κυνήγι εν γένει, μέχρι και μάτσο, σεξιστικές του τύπου «έπρεπε να πυροβολήσει τον άντρα και να βιάσει τη γυναίκα». Αν και δεν έχουμε σκοπό φυσικά να απαντήσουμε σε κάθε μικρό ή μεγάλο σχόλιο το οποίο έγινε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το συγκεκριμένο περιστατικό στάθηκε αφορμή για να ανοίξει δημόσια μια συζήτηση που θεωρούμε ότι ξεπερνάει την υπόθεσή μας και γι’ αυτό το λόγο πιστεύουμε ότι αξίζει να μιλήσουμε και οι ίδιοι/ες σχετικά.

Για την ιστορία, ωστόσο, να αναφέρουμε ότι οι κατηγορίες που αντιμετωπίζουμε είναι ληστεία κατά συναυτουργία και κλοπή. Συγκεκριμένα κατηγορούμαστε ότι χτυπήσαμε τον κυνηγό στο κεφάλι και του αφαιρέσαμε την καραμπίνα, καθώς και ότι το ένα άτομο από εμάς του έκλεψε το κινητό του τηλέφωνο. Καταρχάς, αρνούμαστε ότι ασκήσαμε σωματική βία. Βία, παρ’ όλα αυτά, ασκούν οι κυνηγοί που δολοφονούν συστηματικά πλάσματα που δεν τους έχουν κάνει απολύτως τίποτα. Γνωρίζουμε, φυσικά, πως το να πυροβολούν και να αφαιρούν ζωές, πόσο μάλλον για ψυχαγωγία, δεν είναι κάτι που τους προβληματίζει. Σε σχέση με τη ληστεία, η κατηγορία που μας αποδίδεται από τις δικαστικές αρχές είναι σαθρή καθώς ουδέποτε προσπαθήσαμε να ιδιοποιηθούμε την καραμπίνα. Άλλωστε, ούτε τα ίδια χόμπι έχουμε, ούτε γκάνγκστερς είμαστε, ούτε και εμπλεκόμαστε με εμπόριο όπλων! Υποθέτουμε, μάλιστα, ότι όσοι/ες ανήκουν σε τέτοια κυκλώματα, χρησιμοποιούν λιγότερο ευφάνταστους τρόπους ώστε να εξασφαλίσουν τα εμπορεύματά τους! Εξίσου σαθρή είναι και η κατηγορία για την κλοπή. Εξάλλου, ο λόγος που διαδραματίστηκε εξ αρχής ο διαπληκτισμός με τον κυνηγό είναι προφανής και για εκείνον –το δηλώνει και ο ίδιος άλλωστε- και για μας. Από κει και πέρα, οι λεπτομέρειες του συμβάντος όπως πραγματικά συνέβησαν έχουν ήδη γνωστοποιηθεί από εμάς στον ανακριτή, μέσω της απολογίας μας.

Στο παρόν κείμενο, όμως, σκοπός μας δεν είναι να αναλύσουμε το περιστατικό, ώστε να χτίσουμε την υπεράσπισή μας για τις δικαστικές αίθουσες στις οποίες θα οδηγηθούμε. Στόχος μας είναι να τοποθετηθούμε δημόσια σχετικά με την ίδια την ουσία του ζητήματος που για εμάς δεν έχει να κάνει με τίποτα άλλο πέρα από αυτό που λέγεται κυριαρχία του ανθρώπου επάνω στα άλλα ζώα και φέρει το όνομα ειδισμός/σπισιμός. Γιατί, τελικά, μπροστά στη συνθήκη που θέλει τα μη ανθρώπινα ζώα να είναι αντικείμενα προς ανθρώπινη χρήση και όχι αισθανόμενα όντα με εγγενή αξία στη ζωή, μικρή σημασία έχει το πως ένας διαπληκτισμός με κυνηγό καταλήγει στην αφαίρεση του φονικού του όπλου.

Για αρχή, θεωρούμε κρίσιμο να αναφέρουμε πως ιστορικά, η συνθήκη υποτίμησης της αξίας της ζωής δεν έχει θέσει στο στόχαστρο μόνο τα υπόλοιπα ζώα άλλα έχει εφαρμοστεί και στους ανθρώπους. Η επικράτηση της ρητορείας που θέλει κάποιους/ες να είναι ανώτεροι/ες άλλων με φυλετικά, έμφυλα, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικά, ταξικά, πολιτιστικά και βιολογικά κριτήρια έχει αποτελέσει διαχρονικά βάση για αμέτρητες βαναυσότητες. Όπως τα μυαλά μας έχουν εκπαιδευτεί να αντιμετωπίζουν τις ζωές των μη ανθρώπινων ζώων ως κατώτερης αξίας και αναλώσιμες, έτσι έχει συμβεί και συμβαίνει ακόμα και σήμερα και με ομάδες/πληθυσμούς ανθρώπων.

Ενδεικτικά, η «ανωτερότητα» των ευρωπαίων δικαιολογούσε την εξόντωση των ιθαγενικών πληθυσμών της Αμερικής και την υφαρπαγή της γης τους, γεγονός το οποίο συμβαίνει και σήμερα, η «ανωτερότητα» των λευκών δικαιολογούσε την απαγωγή ανθρώπων από την Αφρική, τα σκλαβοπάζαρα και την ιδιοκτησία άλλων ανθρώπων, τη δημιουργία «εθνολογικών εκθέσεων» όπου τα εκθέματα αποτελούσαν αλυσοδεμένοι/ες αυτόχθονες από διάφορα μέρη του κόσμου. Η «κατωτερότητα» όσων χαρακτηρίζονται ως «τρελοί/ες» και ως άνθρωποι β’ κατηγορίας δικαιολογεί τις φυλακές-κολαστήρια τύπου ψυχιατρείου της Λέρου, η «κατωτερότητα» των γυναικών δικαιολογεί τη σωματεμπορία τους (trafficking) με σκοπό τη σεξουαλική ικανοποίηση των αντρών, τις καθημερινές γυναικοκτονίες από άντρες της διπλανής πόρτας, καθώς και τους αμέτρητους βιασμούς που υπόκεινται καθημερινά στην πατριαρχική συνθήκη της κοινωνικής ζωής. Χαρακτηριστικότερο, ίσως, παράδειγμα για το επίπεδο της βίας που ασκείται πάνω σε μη ανθρώπινα πλάσματα και αφορά ανθρώπους αποτελεί η θεωρεία των «αρίων» και των «υπανθρώπων» η οποία υιοθετήθηκε και επιβλήθηκε ως μοντέλο διαχείρισης «κατώτερων» πληθυσμών από τους ναζί. Αυτή η θεωρία αποτέλεσε τη βάση για την εξόντωση εβραίων, τσιγγάνων και ΑμΕΑ, τα πειράματα πάνω στα σώματά τους προς όφελος της «άριας» φυλής, η καταναγκαστική εργασία για το γερμανικό στρατό μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και η εξολόθρευση των ΑμΕΑ ως «ελαττωματικών» που όχι μόνο δεν άξιζε η ζωή τους αλλά, αντίθετα, «απειλούσαν» την υγεία του γερμανικού έθνους. Σήμερα, βλέπουμε κάτι παρόμοιο να βρίσκεται σε εξέλιξη με τους/ις μετανάστες/ριες. Ο στιγματισμός τους από τα κράτη και τα ΜΜΕ ως πολιτιστικά «κατώτερους/ες» και «παράλογους/ες φανατικούς/ες» καθιστά τη βία που δέχονται αδιάφορη σε πολλές «πρωτοκοσμικές» συνειδήσεις. Έτσι, διευκολύνονται οι βομβαρδισμοί στις χώρες τους από τα δυτικά κράτη, οι περιπολίες του στρατού στα σύνορα και οι πνιγμοί από το ανθρωποκυνηγητό που διεξάγουν εκεί, όπως και ο εγκλεισμός τους σε κέντρα κράτησης, μην έχοντας διαπράξει καν κάποιου είδους – ούτε με νομικούς όρους – «έγκλημα».

Τελικά, το συμπέρασμα είναι ότι στην ανθρώπινη ιστορία έχουν καταγραφεί – και συνεχίζουν να καταγράφονται – πάμπολλες περίοδοι όπου αυθαίρετα κριτήρια επιβλήθηκαν από τους έχοντες εξουσία στους/ις μη έχοντες και κατέληξαν να καταδικάσουν εκατομμύρια ζωές επάνω στον πλανήτη γη σε μια περισσότερο ή λιγότερο σύντομη ζωή γεμάτη πόνο. Σήμερα, ωστόσο, η πλειοψηφία της ανθρώπινης κοινωνίας καταδικάζει τα περισσότερα από τα παραπάνω. Παρ’ ότι, δηλαδή, η συνενοχή/ανοχή της κοινωνίας σε παλαιότερες περιόδους – αλλά και στις μέρες μας – συνεισέφερε στην ανυπόφορη ζωή που αναγκάστηκαν να βιώσουν διάφοροι άνθρωποι, πλέον, τόσα χρόνια μετά, οι περισσότεροι/ες από εμάς έχουμε φτάσει στο σημείο να αντιλαμβανόμαστε το αυτονόητο. Φτάσαμε στο σημείο, δηλαδή, να καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχει καμία ηθική δικαιολογία που να επιτρέπει να εφαρμόζονται τέτοιες φρικαλεότητες επάνω σε αισθανόμενα άτομα που έχουν απλά διαφορετικό φαινότυπο ή διαφορετικό πολιτισμό.

Τι είναι αυτό, λοιπόν, που μας εμποδίζει να δούμε την αυτονόητη απουσία ηθικού διλήμματος στις επιλογές μας, όταν έρχεται η ώρα να βάλουμε στη θέση των ατόμων με διαφορετικό χρώμα, καταγωγή και «νοημοσύνη», εκείνα τα άτομα που μιλούν διαφορετική γλώσσα, που βελάζουν, μουγκρίζουν, σφυρίζουν ή βγάζουν υπερήχους αντί να μιλάνε ελληνικά, αγγλικά και αραβικά, που κολυμπάνε, χοροπηδάνε ή πετάνε αντί να περπατάνε ή περπατάνε στα τέσσερα πόδια, αντί για τα δύο, που διαθέτουν ανεπτυγμένα πτερύγια και ουρά; Εν τέλει, τι είναι αυτό που καθιστά ηθική την αιχμαλωσία, τον εγκλεισμό, το βιασμό, το βασανισμό και τη δολοφονία αυτών των αισθανόμενων όντων; Η απάντηση για μία ακόμα φορά βρίσκεται στην κοινωνική νομιμοποίηση μίας ιδεολογίας, η οποία στην προκειμένη, αφορά στη θεωρία της «ανθρώπινης ανωτερότητας», του ειδισμού/σπισισμού. Αυτή απογυμνώνει τα μη ανθρώπινα ζώα από τα ατομικά τους χαρακτηριστικά και τα καθιστά/μετατρέπει σε αναλώσιμα αντικείμενα προς κάθε είδος εκμετάλλευσης από τους ανθρώπους, αποστερώντας τα, έτσι, από κάθε δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία.

Υποστηρίζουμε, λοιπόν, πως να σκοτώνεις, να φυλακίζεις, να εμπορεύεσαι και να εκμεταλλεύεσαι με οποιονδήποτε τρόπο άλλα ζώα δεν είναι ούτε ηθικό ούτε αυτονόητο. Αντίθετα, κρίνουμε ότι θα έπρεπε να είναι αυτονόητο πως κάθε αισθανόμενο ον, όπως και ο άνθρωπος, έχει δικαίωμα να υπάρχει, να γεύεται την ελευθερία, το παιχνίδι, τη χαρά, την επικοινωνία. Εξάλλου, όλοι και όλες (θέλουμε να πιστεύουμε) αναγνωρίζουν το δικαίωμα σε έναν άνθρωπο, μία γάτα ή ένα σκύλο να ζήσουν μια καλή ζωή μέχρι τα γεράματά τους και να χαρούν την ελευθερία τους. Για εμάς ισχύει το ίδιο και για όλα τα υπόλοιπα ζώα είτε είναι αγελάδες, βόδια, κατσίκια, αρνιά, κότες, λαγοί, κουνέλια, είτε πουλιά, ψάρια ή έντομα. Η επιλεκτική ευαισθησία των ανθρώπων που αγαπούν τα «κατοικίδια τους» ή, αλλιώς, τα «ζώα συντροφιάς» και νιώθουν φρίκη με την κακοποίηση, για παράδειγμα, ενός κουταβιού, ενώ, ταυτόχρονα, θεωρούν ηθικό το να υπάρχουν κυνηγοί άλλων ζώων και ψαράδες, είναι σοκαριστικά διαφωτιστική. Το ίδιο διαφωτιστική είναι και η ευκολία που έχει μεγάλο κομμάτι της δυτικής κοινωνίας στο να καταναλώνει κρέας και άλλα προϊόντα που προέρχονται από τη δολοφονία και την εκμετάλλευση άλλων ζώων τη στιγμή που της φαίνεται αδιανόητο ότι σε άλλες κοινωνίες τρώνε δολοφονημένα σκυλιά και γάτες. Ο κατάλογος, δυστυχώς, είναι ατελείωτος. Αναμφισβήτητα, σε αυτή την επιλεκτική ευαισθησία θεωρούμε ότι έχει παίξει σημαντικό ρόλο η ζωή στις σύγχρονες πόλεις και η αποξένωση του ανθρώπου από τα υπόλοιπα ζώα και τη φύση. Κυρίως, όμως κρίνουμε πως αυτή η επιλεκτική ευαισθησία είναι αποτέλεσμα των κοινωνιών στις οποίες γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε και ζούμε. Από παιδιά εκπαιδευόμαστε στο να αντιλαμβανόμαστε τα υπόλοιπα ζώα όχι ως άτομα με αυταξία αλλά ως εμπορεύματα σε ράφια super market και σε καταστήματα, ως αντικείμενα που ο μοναδικός λόγος ύπαρξής τους είναι η ικανοποίηση των ανθρώπινων επιθυμιών.

Ωστόσο, ακόμα και έτσι, θεωρούμε ακραίο σε μία κοινωνία που είναι, πλέον, σε μεγάλο βαθμό γνωστό πως οι άνθρωποι μπορούν να καλύψουν πλήρως τις διατροφικές τους ανάγκες από μη ζωικά προϊόντα να διαπράττονται καθημερινά εκατομμύρια δολοφονίες ζώων. Θεωρούμε ακραίο το να μην αναγνωρίζεται σε ένα ζώο το δικαίωμα στην ελευθερία και τη χαρά και, αντί γι’ αυτό, εκατομμύρια αισθανόμενα πλάσματα να απαγάγονται και να αιχμαλωτίζονται σε μικρότερα ή μεγαλύτερα κλουβιά και φράχτες προς ανθρώπινη εκμετάλλευση. Θεωρούμε ακραίο μανάδες να βιάζονται για να «παράξουν» όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα μωρών που θα γίνει κρέας για τους ανθρώπους, αισθανόμενα πλάσματα να αποσπώνται από τις μανάδες τους μόλις γεννηθούν και να μετατρέπονται από άτομα σε μηχανές παραγωγής γάλακτος ή/και σε εμπορεύματα προς πώληση. Θεωρούμε ακραίο να γδέρνονται για να γίνουν τσάντες και ρούχα. Θεωρούμε ακραίο να υπόκεινται σε βασανιστήρια και πειράματα για να δημιουργούνται «ασφαλή» προϊόντα για ανθρώπους. Θεωρούμε ακραίο να αποστερούνται την ελευθερία τους και να βασανίζονται για να εκθέτονται ως θέαμα σε ζωολογικούς κήπους και τσίρκο. Θεωρούμε ακραίο το να κυνηγιούνται και να δολοφονούνται τόσο για να φαγωθούν όσο, ακόμα περισσότερο, για χόμπι και ψυχαγωγία.

Τελικά, τι άλλο μπορεί να είναι ο ειδισμός/σπισιμός πέρα από μια ιδεολογία που επιτρέπει σε ανθρώπους να μεταχειρίζονται άλλα ζώα ως αντικείμενα με τους πιο φρικιαστικούς τρόπους; Για εμάς, η δολοφονία παραμένει δολοφονία είτε έχει ως θύματα ανθρώπινα είτε μη ανθρώπινα ζώα. Άλλωστε, τα επιχειρήματα υπέρ της «ανθρώπινης ανωτερότητας» σκοντάφτουν πάνω στην ίδια τους την αντίφαση. Και αυτό, γιατί αν η «νοημοσύνη» και ο λεκτικός γλωσσικός κώδικας αποτελούν κριτήρια ζωής ή θανάτου, βασανισμού ή ελευθερίας, η ίδια αποτρόπαια συμπεριφορά θα έπρεπε να μπορεί να εφαρμοστεί και σε ένα ανθρώπινο μωρό ή σε ένα άτομο με διάγνωση «νοητικής καθυστέρησης». Ή μήπως το μοσχάρι μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικότερα; Ή έχει βλάψει κανέναν και καμία περισσότερο από ότι ένα ανθρώπινο βρέφος; Φανταζόμαστε ότι κανείς και καμία μας δε θα χρειαζόταν να κάνει δεύτερες σκέψεις για το αν θα έπρεπε να εμποδίσει έναν δολοφόνο από το να σκοτώσει ένα βρέφος. Κανείς και καμία δε θα έμπαινε ποτέ στη διαδικασία να σκεφτεί αν πρέπει ή δεν πρέπει να τρώμε ανθρώπινα μωρά ή άτομα που έχουν διαγνωστεί με «νοητική καθυστέρηση» και σίγουρα δε θα καταλήγαμε ότι το πρόβλημα έγκειται στο αν πρέπει να τα τροχίζουμε ή να τα τεμαχίζουμε ζωντανά αντί να τα σκοτώνουμε ανώδυνα. Καμία και κανείς μας – εκτός από τους ναζί – δε θα αναρωτιόταν αν θα ήταν σωστό να σκοτώνουμε άτομα που έχουν διαγνωστεί με «νοητική καθυστέρηση» από χόμπι, να τα φυλακίζουμε σε κλουβιά και να τα εκθέτουμε για ψυχαγωγία ή να πειραματιζόμαστε πάνω τους για να παράγουμε καλλυντικά, καθαριστικά για το σπίτι και κολόνιες. Πότε άραγε βασανίστηκε κάποιος ή κάποια να αποφασίσει αν είναι ηθικό ή όχι το να ακινητοποιούμε ανθρώπινα μωρά σε ηλεκτρικά μηχανήματα με σκοπό να τους ρίξουμε όξινες ουσίες στα μάτια ή να δοκιμάσουμε την αντοχή του οργανισμού τους στην κατάποση χλωρίνης; Πότε μήπως αμφιταλαντεύτηκε κάποια ή κάποιος σχετικά με το αν θα υπαγόταν στον ηθικό κώδικα της ιατρικής επιστήμης να πειραματιζόμαστε πάνω σε ανθρώπινα μωρά με κίνδυνο για ανεπανόρθωτες βλάβες ή/και για την ίδια τους τη ζωή, ούτως ώστε να παράγουμε φάρμακα; Ποια γυναίκα πιστεύει ότι θα έπρεπε να μπει στη θέση να υπερασπιστεί το δικαίωμα της να πάρει το μωρό στην αγκαλιά της μετά τη γέννα αντί να της το πάρουν από τα χέρια για να το σφάξουν; Ποιος και ποια θα αναρωτιόταν πόσο ηθικό είναι το να θάβονται ζωντανά χιλιάδες ανθρώπινα μωρά ως σκάρτο εμπόρευμα ή/και επειδή αρρώστησαν από τα πειράματα στα σώματά τους και τις άθλιες συνθήκες εγκλεισμού τους; Μπορούμε να γράφουμε ασταμάτητα τέτοια «παράλογα» ηθικά διλήμματα, αλλά δε θα το κάνουμε. Νομίζουμε πως όσα έχουν ήδη ειπωθεί είναι αρκετά.

Πριν κλείσουμε, θα θέλαμε να απαντήσουμε τόσο στα κακοπροαίρετα επιχειρήματα όσο και στους ειλικρινείς προβληματισμούς -που εκφράζονται κυρίως όσον αφορά στο κομμάτι της διατροφής- του τύπου «ναι, αλλά και τα φυτά αισθάνονται». Εδώ πρέπει, καταρχήν, να πούμε ότι κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί. Αυτό δε σημαίνει, φυσικά, ότι αποδεχόμαστε την παντοδυναμία της επιστήμης και την αυθεντία που προτάσσει, ούτε ότι εμπιστευόμαστε πάντα τα κίνητρά της. Παρ’ όλα αυτά, αν και έχουν γίνει τέτοιες έρευνες, η μη ύπαρξη επιστημονικής απόδειξη είναι γεγονός. Ωστόσο, όποιος και όποια θεωρεί κάτι τέτοιο πιθανό -τα φυτά να αισθάνονται χαρά, πόνο κ.λπ.-, πράγμα το οποίο ούτε κι εμείς αποκλείουμε με βεβαιότητα, και θέλει να αποφύγει το παραμικρό ενδεχόμενο να προκαλέσει άθελά του/της πόνο ή θάνατο σε κάποιον άλλο οργανισμό μπορεί, όσον αφορά στο κομμάτι της διατροφής, να ακολουθήσει εναλλακτικούς τρόπους όπως την καρποφαγία/φρουτοφαγία. Διαφορετικά τα παραπάνω επιχειρήματα αποτελούν δικαιολογία. Αξίζει να αναφέρουμε άλλωστε πως καταναλώνοντας κρέας το κακό που γίνεται είναι και διπλό και μεγαλύτερο, καθώς οι εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για την κτηνοτροφία οδηγούν στο θάνατο πολλά περισσότερα φυτά από όσα θα πέθαιναν αν τρεφόμασταν οι άνθρωποι απευθείας με αυτά. Δηλαδή, εκτός από τη δολοφονία των αντίστοιχων ζώων αυτών καθ’ εαυτών, κάθε άτομο που καταναλώνει κρέας, καταναλώνει ταυτόχρονα μέσω αυτού και πολύ μεγαλύτερη ποσότητα φυτών από όση καταναλώνει ένα άτομο που δεν τρώει κρέας. Σε κάθε περίπτωση, το να επικαλείσαι τέτοιου τύπου επιχειρήματα για να δικαιολογήσεις τη φρικαλεότητα εις βάρος των μη ανθρώπινων ζώων ισοδυναμεί με το να υποστηρίζεις ότι αφού και οι εβραίοι/ες και οι γυναίκες αισθάνονται πόνο, για να μην κάνεις διάκριση, θα φέρεσαι βάναυσα και στους/ις δύο. Πιστεύουμε πως γίναμε κατανοητοί/ες.

Τέλος, δε μπορούμε να μη σχολιάσουμε το θέμα της εκμετάλλευσης των μη ανθρώπινων ζώων και από νομικής πλευράς, ειδικά αφού οι απόψεις μας και η αντίστοιχη στάση μας στο συγκεκριμένο περιστατικό είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουμε ποινικές κατηγορίες. Κατά τη γνώμη μας, το να είναι κάτι νόμιμο δε σημαίνει ότι είναι και ηθικό, ούτε πιστεύουμε πως οι νόμοι γενικά και αόριστα είναι δίκαιοι και σωστοί. Γι’ αυτό το λόγο, πιστεύουμε ότι η ουσία του ζητήματος δεν κρίνεται στα δικαστήρια, αλλά εντός της κοινωνίας. Σε μια κοινωνία, λοιπόν, που το να κυνηγάς και να σκοτώνεις για ευχαρίστηση και ψυχαγωγία, ακόμα και αν επικαλείσαι μια φανταστική «ανάγκη», είναι κοινωνικά αποδεκτό το πρόβλημα δεν είναι η νομοθεσία αλλά πρωτίστως οι συνειδήσεις. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι οι συνειδήσεις αλλάζουν. Αλλάζουν όχι από μόνες τους, αλλά αν αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε και να επανεξετάζουμε καθημερινά όρους όπως «αυτονόητο», «φυσιολογικό» και «κανονικό». Αλλάζουν αν πραγματικά θέλουμε έναν κόσμο με λιγότερο πόνο και καταπίεση. Και αν είναι αυτό όντως που θέλουμε, τότε οφείλουμε να αναθεωρήσουμε τον ηθικό μας κώδικα και να συμπεριλάβουμε και εκείνα τα πλάσματα που, σε τελική ανάλυση, είναι τα πιο καταπιεσμένα από όλες και όλους μας. Αυτά με τα οποία μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη. Πιστεύουμε πως έχει έρθει η ώρα να «ξεβολευτούμε». Άλλωστε, κανείς και καμία δεν είπε ποτέ ότι να λειτουργείς ηθικά είναι εύκολο.

Δ. κ Θ.

Αθήνα,

20/02/2019 “