Zapraszamy na demonstrację solidarnościową w dniu drugiej rozprawy Piątki!

 15 kwietnia 2025
 godz. 9:30 (rozprawa startuje o 10:30)
 Sąd Rejonowy w BIAŁYMSTOKU (ul. Mickiewicza 103)

Sąd wyznaczył termin drugiej rozprawy w sprawie pięciu osób oskarżonych za niesienie pomocy na granicy polsko-białoruskiej. Proces toczy się przed Sądem Rejonowym w Hajnówce, jednak z uwagi na duże zainteresowanie mediów i osób wspierających Piątkę, rozprawa została przeniesiona do Białegostoku!

Podczas pierwszej rozprawy, 28 stycznia 2025 roku, sąd wysłuchał oświadczeń czworga oskarżonych – Asi, Kamili, Ewy i Mariusza. Żadne z nich nie przyznało się do winy. Prokuratura wnioskowała o prowadzenie procesu w trybie niejawnym, a Sąd częściowo przychylił się do tego wniosku, co oznaczało, że w niektórych momentach publiczność i media musiały opuścić salę. Podobnego przebiegu możemy spodziewać się i tym razem.

28 stycznia zarówno przed budynkiem sądu, jak i na jego korytarzach, Piątkę wspierała niesamowita grupa ludzi, którzy przyjechali z różnych stron Polski. Skala solidarności i zainteresowania sprawą zaskoczyła nie tylko nas, ale i sam Sąd. Dlatego właśnie tym razem widzimy się w Białymstoku!

Ten proces to nie tylko sprawa Piątki – to test dla nas wszystkich. Czy pomoc humanitarna stanie się w Polsce przestępstwem?

Sąd wyznaczył termin drugiej rozprawy w sprawie pięciu osób oskarżonych za niesienie pomocy na granicy polsko-białoruskiej. Proces toczy się przed Sądem Rejonowym w Hajnówce, jednak z uwagi na duże zainteresowanie mediów i osób wspierających Piątkę, rozprawa została przeniesiona do Białegostoku!

Fot. Małgorzata Klemens

Podczas pierwszej rozprawy, 28 stycznia 2025 roku, sąd wysłuchał oświadczeń czworga oskarżonych – Asi, Kamili, Ewy i Mariusza. Żadne z nich nie przyznało się do winy. Prokuratura wnioskowała o prowadzenie procesu w trybie niejawnym, a Sąd częściowo przychylił się do tego wniosku, co oznaczało, że w niektórych momentach publiczność i media musiały opuścić salę. Podobnego przebiegu możemy spodziewać się i tym razem.

28 stycznia zarówno przed budynkiem sądu, jak i na jego korytarzach, Piątkę wspierała niesamowita grupa ludzi, którzy przyjechali z różnych stron Polski. Skala solidarności i zainteresowania sprawą zaskoczyła nie tylko nas, ale i sam Sąd. Dlatego właśnie tym razem widzimy się w Białymstoku.

Ten proces to nie tylko sprawa Piątki – to test dla nas wszystkich. Czy pomoc humanitarna stanie się w Polsce przestępstwem?

Śledźcie sprawę, wspierajcie Piątkę i – co najważniejsze – działajcie dalej. Nie dajcie się efektowi mrożącemu!

Tak jak porzednio relację “prawie jak live” będziecie mogły i mogli śledzić na szpilowym mastodonie: https://mastodon.social/@szpila

30 stycznia 2025 roku Prokuratura Okręgowa w Białymstoku opublikowała komunikat dotyczący zarzutów karnych wobec pięciu osób, które niosły pomoc humanitarną na granicy polsko-białoruskiej. W swoim stanowisku prokuratura sugeruje, że w medialnych relacjach na temat tej sprawy zabrakło „bezstronnego przytoczenia faktów”. Tymczasem to właśnie treść i sposób przedstawienia informacji w komunikacie prokuratury budzą poważne wątpliwości, ze względu na liczne nieścisłości i manipulacje.

Sprzeciwiamy się próbom powiązania tej sprawy z przemytem ludzi. Początkowo czterem oskarżonym osobom postawiono zarzuty organizowania niezgodnego z prawem przekraczania granicy (art. 264 § 3 Kodeksu karnego), jednak prokuratura wycofała się z tej kwalifikacji i oskarżyła je wyłącznie o „ułatwianie pobytu na terytorium RP” (art. 264a Kodeksu karnego). Nie wykazano, aby oskarżeni odnieśli jakiekolwiek korzyści majątkowe czy osobiste. Nawet prokuratura uznała więc, że działali bezinteresownie.

W swoim komunikacie prokuratura zaciera granice między organizowaniem nielegalnego przekraczania granicy, a czynnościami, za które odpowiadają oskarżeni. Przypominamy – Piątka stanęła przed sądem za dostarczenie pożywienia, ubrań, schronienia, odpoczynku i przewiezienie członków migrującej rodziny na krótkim odcinku w pobliżu granicy. Prokuratura przywołuje statystyki, które mają sugerować, że sprawa ta jest częścią szerszego zjawiska, jednak dane uzyskane przez zespół antyrepresyjny z Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim, uzyskane na podstawie wniosku o dostęp do informacji publicznej, pokazują coś zupełnie innego. Według nich, w latach 2021-2024 za ułatwianie pobytu (art. 264a kk) skazano zaledwie pięć osób – i wszystkie działały w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wnioski nasuwają się same – ta sprawa nie wpisuje się w schemat, który próbuje narzucić prokuratura.

Stanowczo protestujemy przeciwko działaniom Prokuratury Okręgowej w Białymstoku, które odbieramy jako próbę wywołania efektu mrożącego – zniechęcenia innych do niesienia pomocy humanitarnej. W tym kontekście oceniamy również zgłoszony przez prokuraturę wniosek o wyłączenie jawności i odbieramy go jako próbę zamknięcia ust i możliwości odpowiadania na manipulacje, poprzez pozbawienie szansy na odwoływanie się do faktów i materiału dowodowego.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka i Kolektyw Szpila będą nadal wspierać prawnie osoby, które doświadczają represji za niesienie pomocy humanitarnej.

Pomaganie jest legalne. Żaden człowiek nie jest nielegalny. To pushbacki są nielegalne.

Kolektyw Szpila i Zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

Zgromadzenie jest zarejestrowane. Jest to demonstracja okazująca wsparcie nie tylko dla Piątki, która zasiadać będzie tego dnia na ławie oskarżonych, ale także dla wszystkich mieszkanek i mieszkańców Podlasia i wszystkich tych, którzy przyjechali na pogranicze wspierać region w niesieniu pomocy dla migrantów i migrantek w lesie.

Rusza proces Piątki: czy niesienie pomocy stanie się przestępstwem?

Pięć osób stanie przed sądem za udzielanie pomocy uchodźcom na granicy polsko- białoruskiej. Proces, który rusza 28 stycznia w Hajnówce, może mieć dalekosiężne konsekwencje dla przyszłości działań humanitarnych w Polsce. Organizacje humanitarne oraz osoby indywidualne wyrażają sprzeciw wobec kryminalizacji pomocy i zapowiadają wsparcie dla oskarżonych.Proces dotyczy pięciu osób, które staną przed sądem za udzielenie pomocy humanitarnej irackiej rodzinie z siódemką dzieci oraz obywatelowi Egiptu. Zarzuty? Absurdalne – pomoc uchodźcom określono jako działanie na ich „korzyść osobistą” poprzez dostarczenie jedzenia i odzieży oraz przewiezienie ich „w głąb kraju”, co w praktyce oznaczało zabranie z lasu do najbliższego miasta. Za ten gest grozi im teraz do 5 lat więzienia. Kolektyw Szpila i Helsińska Fundacja Praw Człowieka, które wspólnie koordynują udzielanie pomocy prawnej pracowni.cz.kom humanitarnym i wolontariusz.k.om działającym na pograniczu, alarmują, że sprawa Piątki nie jest jedynym przykładem prób kryminalizacji pomocy humanitarnej na Podlasiu. Represje mogą przyjmować różne formy: spraw wykroczeniowych, wielogodzinnych
kontroli, nadużyć uprawnień przez funkcjonariuszy – w tym stosowania przemocy fizycznej i psychicznej wobec zarówno uchodźców, jak i osób niosących im pomoc.

Wyrok, który wyznaczy kierunek

Wyrok w sprawie Piątki może wyznaczyć kierunek dla przyszłości pomocy humanitarnej w Polsce, kształtując nie tylko praktykę sądową, ale i społeczne postrzeganie działań solidarnościowych. Choć formalnie w Polsce nie obowiązuje prawo precedensu, orzeczenia w tego typu sprawach mogą stanowić punkt odniesienia dla przyszłych postępowań, a przede wszystkim zniechęcić osoby i organizacje do angażowania się w pomoc uchodźcom z obawy przed represjami prawnymi. Efekt mrożący może dotknąć zarówno te osoby, które już pomagają, jak i te, które dopiero planują się zaangażować.Wyrok skazujący mógłby wzmocnić retorykę władz, która – zarówno za czasów Zjednoczonej Prawicy, jak i obecnie – przedstawia pomoc uchodźcom jako zagrożenie dla porządku publicznego, zamiast traktować ją jako akt humanitarnej odpowiedzialności. To także ostrzeżenie dla całego społeczeństwa – sygnał, że niesienie wsparcia potrzebującym może wiązać się z poważnymi konsekwencjami prawnymi.Piątka nie będzie szła sama – solidarność płynie z całej Polski. Od momentu ogłoszenia aktu oskarżenia wyrazy wsparcia dla Piątki płyną z całej Polski, a także z zagranicy. Organizacje społeczne, grupy aktywistyczne, artyści i osoby ze świata nauki wyrażają swój sprzeciw wobec kryminalizacji pomocy humanitarnej, walcząc o to, by solidarność nie była traktowana jako przestępstwo, ale jako podstawowy obowiązek społeczny.
Niesienie pomocy nie jest zbrodnią, lecz wyrazem człowieczeństwa.

28 stycznia 2025
godz. 10:30
Sąd Rejonowy – Hajnówka

Już 28 stycznia 2025 r. o godz. 11:30 w Hajnówce rozpocznie się proces pięciu osób, które staną przed sądem za udzielenie pomocy humanitarnej irackiej rodzinie z siódemką dzieci oraz obywatelowi Egiptu. Zarzuty? Absurdalne – pomoc uchodźcom określono jako działanie na ich „korzyść osobistą” poprzez dostarczenie jedzenia i odzieży oraz przewiezienie ich „w głąb kraju”, co w praktyce oznaczało zabranie z lasu do najbliższego miasta. Za ten gest grozi im teraz do 5 lat więzienia.

Kolektyw Szpila i Helsińska Fundacja Praw Człowieka, które wspólnie koordynują udzielanie pomocy prawnej pracowni.cz.kom humanitarnym i wolontariusz.k.om działającym na pograniczu, alarmują, że sprawa Piątki nie jest jedynym przykładem prób kryminalizacji pomocy humanitarnej na Podlasiu. Represje mogą przyjmować różne formy: spraw wykroczeniowych, wielogodzinnych kontroli, nadużyć uprawnień przez funkcjonariuszy – w tym stosowania przemocy fizycznej i psychicznej wobec zarówno uchodźców, jak i osób niosących im pomoc. Niedługo opublikowany zostanie raport analizujący represje i przykłady kryminalizacji pomocy humanitarnej, przygotowany we współpracy obu organizacji.

Wyrok, który wyznaczy kierunek

Wyrok w sprawie Piątki może mieć dalekosiężne konsekwencje dla przyszłości pomocy humanitarnej w Polsce, kształtując nie tylko praktykę sądową, ale i społeczne postrzeganie działań solidarnościowych. Choć formalnie w Polsce nie obowiązuje prawo precedensu, orzeczenia w tego typu sprawach mogą stanowić punkt odniesienia dla przyszłych postępowań, a przede wszystkim zniechęcić osoby i organizacje do angażowania się w pomoc uchodźcom z obawy przed represjami prawnymi. Efekt mrożący może dotknąć zarówno te osoby, które już pomagają, jak i te, które dopiero planują się zaangażować.

Wyrok skazujący mógłby wzmocnić retorykę władz, która – zarówno za czasów Zjednoczonej Prawicy, jak i obecnie – przedstawia pomoc uchodźcom jako zagrożenie dla porządku publicznego, zamiast traktować ją jako akt humanitarnej odpowiedzialności. To także ostrzeżenie dla całego społeczeństwa – sygnał, że niesienie wsparcia potrzebującym może wiązać się z poważnymi konsekwencjami prawnymi. „To sprawa wykraczająca poza los pięciu osób – to pytanie o to, jaką rolę w Polsce będą odgrywać pomoc wzajemna i solidarność w obliczu współczesnych kryzysów” – komentuje Aleksandra Ziemiańska z Kolektywu Szpila. – „Wyrok skazujący w sprawie Piątki zamiast wspierać solidarność i odpowiedzialność społeczną, może znormalizować postrzeganie pomocy jako działań potencjalnie przestępczych i niebezpiecznych. To byłby bardzo zły znak dla nas jako społeczeństwa”.

Piątka nie będzie szła sama – solidarność płynie z całej Polski

Od momentu ogłoszenia aktu oskarżenia wyrazy wsparcia dla Piątki płyną z całej Polski, a także
z zagranicy. Organizacje społeczne, grupy aktywistyczne, artyści i osoby ze świata nauki wyrażają swój sprzeciw wobec kryminalizacji pomocy humanitarnej, walcząc o to, by solidarność nie była traktowana jako przestępstwo, ale jako podstawowy obowiązek społeczny.

Na znak wsparcia powstają kolejne inicjatywy. Jedną z nich jest solidarna trasa spektaklu „Mały doktor wrócił” w reżyserii Joanny Troc, która rozpoczyna się 16 stycznia w Warszawie – na kilkanaście dni przed pierwszą rozprawą Piątki. Monodram, inspirowany prawdziwą historią doktora Arsalana Azzaddina, połączony jest z dyskusjami z udziałem oskarżonych, kolektywu Szpila oraz twórczynią spektaklu. Spotkania te stają się przestrzenią nie tylko do wyrażania wsparcia, ale także do głębszego zrozumienia wszystkich konsekwencji wynikających z represji – ekonomicznych, społecznych czy emocjonalnych – oraz poznania motywacji osób niosących pomoc humanitarną, nawet w obliczu ryzyka prawnych konsekwencji.

28 stycznia, przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy, planowana jest demonstracja solidarnościowa przed budynkiem sądu w Hajnówce. To okazja, by wyrazić wsparcie dla oskarżonych
i przypomnieć, że niesienie pomocy nie jest zbrodnią, lecz wyrazem człowieczeństwa.

“Proces Piątki to coś więcej niż tylko sprawa sądowa. To test naszej solidarności jako społeczeństwa“- mówi Renata Chafaj, jedna z osób zaangażowanych w grupę wsparcia Piątki, współorganizatorka solidarnościowej trasy spektaklu “Mały doktor wrócił”, i dodaje – „Wiele osób zaangażowanych w niesienie pomocy humanitarnej na granicy deklaruje udział w demonstracji solidarnościowej pod budynkiem sądu oraz wejście na salę sądową. Chcemy na własne oczy śledzić rozwój tego procesu, bo czujemy, że dotyczy on nas wszystkich”.

“Solidarność nie kończy się na gestach” – podsumowuje Ziemiańska. – „Wiele osób podkreśla, że proces Piątki to wezwanie do dalszego działania na rzecz tych, którzy cierpią na granicy. Działania mimo prób zastraszania i kryminalizacji. Represje sięgają dalej niż ta jedna sprawa, a stając dzisiaj za Piątką dajemy obietnicę, że każda represjonowana osoba nigdy nie będzie szła sama“.

Pierwsza rozprawa Piątki – 28.01.2025, godz. 11:30

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Wydział Zamiejscowy w Hajnówce,
Ul. Warszawska 87, Hajnówka
Sygnatura sprawy: VII K 120/24

WYDARZENIE SOLIDARNOŚCIOWO-INFORMACYJNE NA TYDZIEŃ PRZED PIERWSZĄ ROZPRAWĄ PIĘCIU OSÓB OSKARŻONYCH ZA NIESIENIE POMOCY HUMANITARNEJ NA GRANICY Z BIAŁORUSIĄ

W imieniu osób represjonowanych, Kolektywu Szpila oraz Stowarzyszenia No To Ci Pomogę zapraszamy na monodram “Mały doktor wrócił” w reżyserii Joanny Troc, po którym odbędzie się dyskusja o bezprecedensowej sprawie Piątki, której grozi 5 lat więzienia za pomoc humanitarną udzieloną rodzinie uchodźczej na Podlasiu. Wyrok w tej sprawie może mieć wpływ na to, jak dalej będzie się kształtować przyszłość pomocy humanitarnej w Polsce.


O spektaklu: Młody Kurd przybywa do Polski. Jego marzeniem jest skończyć medycynę. Jest rok 1979. A może jest rok 2021 i młody Kurd nie przybywa do Polski, bo umiera w Puszczy Białowieskiej na granicy polsko-białoruskiej. A może jest roku 1942 i to młody Polak przybywa do młodego Kurda i prosi go o wodę i coś do jedzenia?Scenariusz powstał w oparciu o historię doktora Arsalana Azzaddina z Bielska Podlaskiego.Doktor Arsalan Azzaddin jest cenionym specjalistą chorób wewnętrznych w szpitalu w Bielsku Podlaskim. Ponad 40 lat budował swoją drogę zawodową i życie osobiste w Polsce. Dzięki znajomości 6 języków skutecznie zaangażował się w pomoc ofiarom kryzysu na granicy polsko-białoruskiej. W przedstawieniu poznajemy jego prywatną drogę do życia w Polsce oraz konfrontujemy się z trudnymi doświadczeniami związanymi z leczeniem „pacjentów z lasu”. Unikatowa perspektywa Doktora Arsalana pozwala poruszyć nowe wątki w dyskusji o sytuacji na granicy.

Spektakl Teatru Czrevo „Mały doktor wrócił” powstał na podstawie scenariusza stworzonego przez Joannę Troc podczas V Kursu teatru dokumentalnego, organizowanego przez Instytut Grotowskiego we Wrocławiu. Tworzony był metodą „verbatim”, na podstawie wywiadów z dr Arsalanem.

Spektakl powstał w ramach programu OFF Polska, realizowanego przez Instytut Teatralny.

scenariusz, reżyseria: Joanna Troc
scenografia, multimedia: Aleksandra Czerniawska
muzyka: Sw@da x Niczos
występuje: Rafał Pietrzak
czas trwania: 55 minut

Spektakl dla widzów 16+

Po spektaklu zapraszamy na spotkanie i dyskusję, w której udział wezmą m.in. osoby oskarżone w sprawie Piątki, Kolektyw Szpila oraz reżyserka spektaklu – Joanna Troc.

Wydarzenie jest realizowane przy wsparciu Funduszu Obywatelskiego im. Ludwiki i Henryka Wujców.

Więcej informacji o sprawie

Proces będzie toczył się przed Sądem w Hajnówce, przy ul. Warszawskiej 87.

Proces dotyczy pięciu osób, którym grozi nawet pięć lat więzienia za niesienie pomocy humanitarnej na granicy polsko-białoruskiej. Według prokuratury ich “przestępstwo” polegać miało na dostarczeniu jedzenia i odzieży oraz przewiezienia osób uchodźczych “w głąb kraju”, co dosłownie oznacza podwiezienie ich z lasu kilka kilometrów do najbliższego miasta. Dodatkowo, według prokuratury, Piątka miała zrobić to w celu uzyskania korzyści osobistej – ale nie swojej, tylko osób uchodźczych. Za ten prosty ludzki odruch grozi im teraz do 5 lat więzienia.

Więcej informacji o sprawie oraz informacje o działaniach solidarnościowych znaleźć możecie na stronie lokalnej kampanii solidarnościowej W Życiu Pomagam i na kanałach Szpili.

Każdego dnia dziesiątki osób starają się przedostać do Unii Europejskiej w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca i godnego życia. Podczas gdy państwa próbują im to uniemożliwić stosując przemoc i niejednokrotnie skazując je na śmierć, część społeczeństwa europejskiego podejmuje oddolne działania, stając w obronie życia i walcząc o ochronę podstawowych praw człowieka. Często takie działania spotykają się z kryminalizacią ze strony państw i ich służb. Tak jest w przypadku pięciu osób, które już pod koniec 2024 roku staną przed sądem za udzielanie pomocy na polsko-białoruskiej granicy.

Chcąc okazać wsparcie oskarżonym, wzywamy społeczność międzynarodową do organizowania się podczas Tygodnia Akcji Solidarnościowych, który odbędzie się w dniach 13-20.09.2024. Zachęcamy do organizowania spotkań i soli-wydarzeń, dzielenia się informacjami o sprawie, przygotowania działań performatywnych czy innych wydarzeń i akcji, które będą miały na celu zwrócenie uwagi na postępującą kryminalizację wspierania osób w drodze. W solidarności tkwi nasza siła!

Jeśli chcesz zorganizować akcję skontaktuj się z grupą wspierającą oskarżonych: [email protected]

O szczegółach sprawy Piątki przeczytasz tutaj.

Od 2021 roku na granicy polsko-białoruskiej trwa kryzys humanitarny związany z rozwojem wschodniego szlaku migracyjnego. Tysiące osób z krajów takich jak Afganistan, Irak, Syria, Jemen, Somalia i wielu innych wpadło w pułapkę białoruskiego reżimu, próbując dostać się do Twierdzy Europa przez Polskę, w celu walki o lepsze życie i bezpieczeństwo dla siebie i swoich rodzin. Polski rząd odpowiedział na to polityką przemocy i pushbacków, a jedyną realną pomoc humanitarną zapewniła społeczność lokalna i oddolnie zorganizowana sieć organizacji, kolektywów i osób indywidualnych. Osoby te jednak od samego początku mierzyły się z kryminalizacją działań pomocowych, a pięć z nich ma stanąć w tym roku przed sądem z poważnymi zarzutami karnymi. Potrzebujemy międzynarodowej solidarności! 

Historia Piątki rozpoczyna się 22 marca 2022 roku, choć każda z tych osób od dłuższego czasu udzielała pomocy humanitarnej na pograniczu, a część z nich działała jednocześnie na granicy z Białorusią i Ukrainą po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji. Tamtego dnia czwórka z nich została zatrzymana przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, podczas próby pomocy dziewięcioosobowej rodzinie z Iraku i obywatelowi Egiptu. Straż Graniczna zatrzymała ich w samochodach, kiedy odruchem serca chcieli podwieźć osoby w drodze, kawałek od granicy. Pierwsze przesłuchania odbyły się dopiero 23 marca, a Czwórka usłyszała zarzut organizacji nielegalnego przekraczania granicy, za który w polskim prawie grozi kara do 8 lat więzienia. Tego samego dnia policja przeprowadziła przeszukanie na terenie domu i posesji jednej z mieszkanek Podlasia, także zaangażowanej w udzielanie pomocy humanitarnej. Prokuratura złożyła wniosek o umieszczenie Czwórki w areszcie śledczym na okres trzech miesięcy, ale 25 marca Sąd Rejonowy w Hajnówce nie zgodził się z tym wnioskiem uznając, że nie ma dowodów na tak poważne zarzuty i nie ma innych przesłanek do zastosowania aresztu. Po niemal 72 godzinach zatrzymania, Czwórka miała być wolna. Budynek sądu opuściły jednak w tamtym momencie tylko trzy osoby. Jeden z nich, posiadający paszport innego niż Polska kraju UE, został ponownie zatrzymany przez Straż Graniczną, która w kilka godzin wydała zaskakującą i kontrowersyjną decyzję o zobowiązaniu go do opuszczenia terytorium Polski i zakaz wjazdu na okres pięciu lat. Argumentowano, że aktywista miałby stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski.  

Kolejne miesiące naznaczone były oczekiwaniem. Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Prokuratura wzywały kolejne osoby na przesłuchania w charakterze świadków. Ostatecznie w grudniu 2023 roku Prokuratura w Hajnówce poczyniła dwa istotne kroki: 

• zmieniła Czwórce zarzuty z organizacji nielegalnego przekraczania granicy na zarzut ułatwiania pobytu osobom, które niezgodnie z prawem przekroczyły granicę Polski (art. 264a §1 k.k.)
• dołączyła do sprawy jako oskarżoną piątą osobę – mieszkankę Podlasia, której dom został przeszukany w marcu 2022, a która do tej pory występowała w charakterze świadka.

Zarzuty postawione Piątce brzmią abstrakcyjnie. Według prokuratury ich “przestępstwo” miało dotyczyć dostarczenia jedzenia i odzieży oraz przewiezienia osób uchodźczych “w głąb kraju”, co dosłownie oznacza podwiezienie ich z lasu kilka kilometrów do najbliższego miasta. Dodatkowo, według prokuratury, Piątka miała zrobić to w celu uzuskania korzyści osobistej – ale nie swojej, tylko osób uchodźczych. Za ten prosty ludzki odruch grozi im teraz do 5 lat więzienia. 

Historia Piątki to nie jedyny przykład kryminalizacji pomocy humanitarnej w Polsce. Dosłownie w tym samym czasie, gdy cztery osoby zatrzymane 22 marca 2022 walczyły przed sądem o niestosownie aresztu tymczasowego, Straż Graniczna zatrzymała dwudziestoletnią wolontariuszkę Klubu Inteligencji Katolickiej, także jej próbując postawić zarzut organizacji nielegalnego przekraczania granicy. W tym jednak wypadku po kilku miesiącach śledztwa prokuratura postanowiła sprawę umorzyć. Innym przykładem jest historia Ewy, którą służby zatrzymały we wrześniu 2023 roku, oskarżając o przewodzenie zorganizowaną grupą przestępczą organizującą nielegalne przekraczanie granicy. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że zatrzymania dokonano na kilka tygodni przed wyborami parlamentarnymi i towarzyszyła mu burza medialna oparta na narracji służb i prawicowych polityków. Po zatrzymaniu Ewa spędziła trzy tygodnie w areszcie śledczym. Niedługo minie rok od tego zdarzenia, a prokuratura nie sformułowała aktu oskarżenia. 

Sprawa Piątki, która czeka na rozpoczęcie się procesu, wpisuje się w szerszy europejski kontekst kryminalizacji pomocy humanitarnej. Sytuacja pogarsza się w miarę jak państwa członkowskie UE zaostrzają politykę migracyjną. Organizacje i indywidualni wolontariusze, osoby angażujące się w ratowanie życia osób uchodźczych na Morzu Śródziemnym lub teraz na szlaku wschodnio-europejskim (Łotwa, Litwa, Polska), coraz częściej stają w obliczu oskarżeń o wspieranie nielegalnej imigracji, szpiegostwo czy nawet przynależność do organizacji przestępczych. Takie przypadki – jak aresztowanie i oskarżenie Ievy Raubiško (Łotwa), kapitanów statków ratowniczych Caroli Rackete i Pii Klemp (Włochy), czy historia Anouki Van Gestel, Myriam Berghe, Zakii i Walida (Belgia) oskarżonych o zaoferowanie dachu nad głową, zapewnienie żywności, ubrań i telefonów dla osób w drodze – ilustrują, jak służby i politycy wykorzystują prawo, by zastraszyć i zniechęcić tych, którzy niosą pomoc. W efekcie, działania mające na celu ratowanie życia są przedstawiane jako przestępstwa, co prowadzi do poważnych konsekwencji psychologicznych i operacyjnych dla zaangażowanych osób i organizacji, oraz ogranicza ich zdolność do działania w obronie praw człowieka. 

Dlatego wysyłamy do was apel o wsparcie i solidarność. Zapraszamy was do śledzenia informacji o nadchodzącym procesie, przekazywania tych informacji dalej, organizowania akcji solidarnościowych – każdy gest jest bardziej niż mile widziany.

Jeśli jesteście zainteresowanx zorganizowaniem spotkania (online lub offline) na temat sprawy Piątki – odezwijcie się do grupy wspierającej oskarżonych: [email protected]

#h5poland