Hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî

beşî çwarem

bellku boeweye beşdarîyek bkeyn le dozînewey çareserî hêmnanew dîmukrasyane bo ew qeyrane gewreyey ezmûnî hukimrranî le herêmda tûşîbuwe. L.9

çareserî hêmnane kameye û mebest le çîye? berdaştî min lew şêwe gorrane, ke nûseran deyixwazn û le serdemî hellbjardnekanda karyan bo kird û em bernameyan bo darrişt, gorrane le serewe û be lutif û bezeyî ramkaranî rêformixwaz û fîlosofanî mrovdost, nek gorranêk ke dwacar debête gorranî komellayetî û rizgarbûnî komelge.

eger be kurtî roll û karkirdî em nûserane dyarî bkeyn, dekate dillnerimkirdnî desellatdaran û le xew raçllekandinyan ya handanî xellk buwe bo dengdan be lîstêk. aya nûseranî desellatîş ke be fermî ewe pîşeyane, bêcge leme hîçîtiryan kirduwe?

“dêmokrasîyane” kameye û tkaye nmûneyekî xwazraw? kame dêmokrasî û leser dest û karkirdî kê? ew dêmokrasîye pişt be kame şêwaz û mîkanîzm debestêt, taku fîlter bo serhellnedanewe ya perwerdekirdnî dzêkîdrust bkat? kame çareser, çareserî qeyranêk, ke ezmûnî fermanrrewayî le herêmî kurdistanda tûşîbuwe, ya hawxebatî û hawsengerî qurbanyanî ew fermanrrewayye bo çareserî griftekanyan?nûseran ewe derk naken ya xoyan lewe ladeden, ke qeyranekanî desellat lew satewe destpêdeken, ke cemawerî stemdîdey jêrdest beagadêt û le xebat û berengarî rojaneda huşyar debêtewe! egîna desellatî borcwazî kurd leçaw seretay damezrandin û cêkewtebûnî, tokmetir û dêmokrasîytre (mebest dêmokrasîyeke ke nûseran deyixwazn, dêmokrasî nwênerayetî)! bo nmûne le seretay raperrînda jinyan be bername û destey têrorîstî xoyan reşekujî dekird, bellam êsta be bawk û bra û serokhoz û îmamî ayînî, le ayarî 1992da be nawbjî û fşarî emerîka milyan be fîftî fîftî yektirda û dengî ewanîtiryan dzî, le îstada mil be çûnî opozsyon deden û desellatyan pêdebexşin û bwarî xokandîdkirdnî kesanî asayîş bo pley serokayetî (xwayetî) herêm deden, le sallî 1993da (nezîr ‘umer- aram)yan be permêz sutand û le derewey şaroçkey smêll frrêyanda, le êstada gule be nawdemî rexnegranyanewe denên û le musll frrêyan deden. aya desellatêkî awa, qeyranî fermanrrewayî zyatir ya kemtir debêt? bellam ewey ke nûseran nêwî denên “qeyranî fermanrrewayî û le sallyadî ( 2006) kîmyabaranîda le serkutî raperrînewey xellkî hellebceda be qeyranî morallî nêwyan debird, qeyranî pagendey frrîwderaneye û xudî nûseranîş eweta xerîkî perrupînekirdnî ewen, ke carêkî cemawerî narrazî belayekî tirda bern û nakokîyekan û stemekan û hellawardnekan, nadadwerîyekanî borcwazî bo em sertîpî nexwênedwar û ew endmaparlemanî napisporr degêrnewe. ewan deyanewêt ewe bşarnewe, ke her qeyranêkî ramyarîy û abûrîy û serbazîy sîsteme cîhanîyeke xobexo bepêy rêwişwên û karayî desellate nawçeyyekan beser fermanrrewayyekanda deşkêtewe, îtir ew fermanrrewayane fîlosof bin ya çete û rêgir!

tenya dûbarekirdnewe yaxud tomarkirdnî helluyistî mêjûîy nîye le satewextêkî qeyranawîda, bellku beşdarîkirdne le bînînû yarmetîdanî yekdî le têgeyiştnî rastîyekan; hewlle bo gîranewey rêz bo dewrî roşinbîr wek bîner, wek nawner, wek bkerêkî rastexow beşdar le drustkirdnî huşyarî giştîda, wek bkerêkî narastexoş le dyarîkirdnî çarenusî wllatekeyda L.9

dîsanewe şîwenî herîseke dêtewe pêşewey şano û perde leser ewe ladedat, ke nûseran xwazyarî çîn! başe ewe zanîman “roşinbîr”î bîner çîye, ey dekrêt bzanîn, “roşinbîran”î nawner çîye? lêreda tenya yek eger heye bo watabexşîn; nawnanî kêşe û grift û qeyranekan bew corey ke le berjewendî roşinbîran û deselatdaye, ke dekatewe belarrêdabirdnî xellk le ketwarî ştekan. paşan dekrêt le “drustkirdnî huşyarî” têbgeyênrên? meger huşyarî kereste û amêre ta drust bikrêt?

asayye ke destebjêr weha le huşyarî bidwêt, çunke xudî xobjarkirdin lenaw xellkda û xodestekirdin lem part û lew bandda, leser ew bnema lîll û namroyye westawe. huşyarî ne poşake ta desellat lay“roşinbîran” be dûrînî bdat, ne keresteye ta le derewey xoman berhembhênrêt. huşyarî berhemî kar û çalakî xudî mrov (tak)e le jyanî rojane û karayî rûdawekan û rûberrûbûneweyan lelayen takewe bepêy pêdawîstî û hewllî manewe. çunke hîç “roşinbîr” û ramyarêk ta êsta neytwanîwe pêş rûdaw bkewêt û le bareyewe huşyarîman bdatê, bellku hemû pêsbînîyyek be ezmûnî çend barewebû piştestûre û bes. boye huşyarî mrov le derewey xudî mrovewe nîye û pêwîstî be hîç peyamhênerêk nîye. weha têrrwanyêk bo huşyarî le xollepotey aydyalîzimda çîne dekat, ke drustbûn û rênwênî mrov, bo pêş made kewtnî huşyarî wate xuda, degêrrêtewe û nwêneranî huşyarî “roşinbîran” leser zewî heman plewpaye be xoyan deden. bellam hem ezmûnî mrov û hem taqîkarî leser zorêk le ajelle xizmenzîkekanî mrov, ewey nîşandawe, ke huşyarî berhemî taqîkirdnewe û wanewergirtne le ezmûne têperrênrawekan. herwek çon mnallêk ber le sûtan natwanêt le watay azarî sûtan bgat, awaş nûseran le 18 sallî raburdûda bebê têperrkirdnî 18 sall ezmûn, neyandetwanî weha manîfêstêk bo rizgarkirdnî borcwazî kurd le qeyran, berhembhênin!

ewey ême lêreda deyxeyne rû programî syasî nîye, çunke ême nehîzbînû ne syaset dekeyn, bellku ewey ême deykeyn pêdagirtneweye leser ew rolle exllaqîû fîkrîyey ke pêmanwaye debêt roşinbîranî kurd heyanbêt, … L.9

raste êwey nûseran le partêkda nîn ya aşkra nîn, bellam be dillnyayyewe xerîkî ramyarîkirdnin. çunke ramyarîkirdin tenya karî partîy nîye, bellku ramyarîkirdin be watay lêzanane kayekirdin bo gorrînî barudoxêkî ramyarîy, abûrî û komelayetî. herweha mrovî narramyar bûnî nîye, tenanet ewaneş ke le komellge û karubarekanî goşegîrî deken. mrov le komellgeda bûnewerêkî ramyare, ya le bazney ramyarî kesanî tirda sergerdan desûrêtewe ya bexoy xerîkî têkişkandnî bazne ramyarîye cêgîrekane.

ew swêndixwardne napêwîst û nabecêyye bo birrwapêhênanî xwêner, bewey ke ramyarî naken û bernamekeyan ramyarîy nîye, xwêner be gêlzanîne, çon dekrêt manîfêstî rîformî ramyarî pêşnyar bkeyt û ramyar nebît û xerîkî ramyarîkirdin nebît? eme selmênerî boçûnekey mne, ke nûseran wek seranî borcwazîyan xerîkî ramkirdnin nek ramyarî. înca leser ew bnemayeş ewey bîr le çareserî rîşeyî kêşe û griftekan bkatewe, hîç kat desellatî bo gring nîye û ewî xemî rizgarkirdnî keştî têkişkawî desellat bêt û daway beşdarîkirdnî desellat bkat û pênasey firyadrresî bo xoy dyarî bkat, xerîkî ramkirdnî xellke bo serwerî çînêk.

aya dekrêt nûseran boman dyarî bken; kameye ew morrall û hizre, ke lay nûseran pêwîste pêwerî rollî “roşinbîran”î hetîmçekey kurdayetî bêt? aya pêyanwaye kesî bêmorrall û kesî bêhzir le komellgeda peyda debêt? bewatayekî tir pêyanwaye nûseranî partekan bêmorrall û bêhzirn? be çi awezpesendî û locîk û pêwerêk?

kesî bêmorrall tenya detwanêt mirdûyek bêt, lewêda ke be mirdin, kotayî be kirdar dêt, çunke morrall le bûn û kirdarda detwanêt berceste bêt. her bew pêyey ke mrov xawenî hzir û aydîlocya û rêwişwênî komellayetî cyawaze, herwaş xawenî morrallî cyawaze, bellam hîç kat bêmorrall nîye û becorêk le corekan peyrewgerî hzir û morralêke û morralî cêkewtûş le komellgey çînayetîda, morrallî çînî serwere, çunke morrall le çemke çînayetîyekan beder nîye û wek her dyardeyekî trî komellayetî, pabend û rengdanewey astî peywendîye mroyyekane. ewî morrallî cêkewte be kirdewe retbkatewe, hawkat xerîkî cêxistnî morralêkî tre, ewî xwazyarî morrallî mrovdostane bêt, bêcge le djayetî morrallî koneperistaney bawî serweran, rêgeyekî trî bo namênêtewe!

komellgay kurdî emrro be tunêlêkî tarîkda derrwat ke helley jmareyekî zor kem le xellk drustyankirdwe, ke gwê pênadenû kurtbînî komellêk syasî xullqanduwêtî L.9

ewey emrro komellgey kurdistan bedestîyewe denallênêt, lewe beder nîye, ke komellgekanî erjentîn û efrîkay başûr û taylend û kîrgistan û ..tid gîrodey bûn û serçawekeşî bo sîstemeke çînayetîye cîhanîyekey deselatdarî borcwazî degerrêtewe. tenya çareserîş bo parastnî desellat û qutarkirdnî le qeyranekanî eweye, lew şwênaney [kurdistan be nmûne] ke bzave komellayetîyekan rêkixraw nîn, kuştubirr û têror begerr bixrêt û lew şwênaney [ ewrupa be nmûne] ke tak tarradeyek le rollî ramyaran û sîsteme cîhanîyeke huşyarbuwetewe û dêwcamey netewegerayî û ayîn kirryarî keme, karmend û şalyarekan wella binrên û kesêkî dîke şwênyan bigrêtewe, her ew kayey ke nûseran dexwazn rollî pêxemberbûnî bgêrrn!

eger wanîye cyawazî gendellî mîrî herêm û mîrî brîtanya le çîdaye? eger wanîye, bo paş hezaran sall desellatî çînayetî û çend sede sîstmî parlemanî nwênerayetî, hêştake parlemanêkî nagendell û desellatêkî nagendell û partêkî nagendell û serokêkî nagendell û dêmokrasîyekî nagendell û “roşinbîr”î nagendell û jurnallêkî nagendell serîhellnedawe?

paş em hemû ezmûne le dûbare bûnewey bedbextîyekan, meger fîlosofanî cadûgerî kurdistan, bitwanin le çandnî dirrkudallî dêmokrasî serweran, genim û genmeşamî bo jêrweran berhem bhênin!

tawanbarkirdnî komellêk bo parastnî giştîy sîstemeke, lasayî nmûne swawekanî ewrupaye; mîdyay allmanî herçî wêney naşîrîn û sêksîstî hebû bo (encêla mêrkil) serokşalyaranî ew wllate lepêş xokandîdkirdnîda drustî kird û tenanet poşakî leşifroşyan leber kirdeber, kêçêk nebuwe mîwanî desellat, bellam katêk serokkomarî ew wllate le sadeyyewe, rastgoyane dan be ho amadebûn û rollî supay allman le efganistan denêt, ke deyan salle le yasay bnerretî ew wllateda darrêjrawe û befermî nasrawe, narrastewxo naçar be destkêşanewey be rwallet xowîstane dekrêt. ya katêk xopîşandanêk djî beşdarî le şerrî kosovo û efganistan û ‘îraq dekrêt, çalakanî xopîşandanekan bo çend sall le zîndan demênnewe! aya nûseran, xerîkî drustkirdnî ew xoşbawerrîye nîn, ke take deselatdarekan be gendellî tawanbar bikrên û sîstemeke, ke bexoy serçawey gendellîye, parêzraw bêt?

“roşinbîr”, ey tarîkbîr kêye? aya hemû tarîbîrêk natwanêt û nakrêt xoy be “roşinbîr” bzanêt û beramberekey be tarîkbîrî tawanbar bkat, be watayekî dîke nakrêt hemû kesêk, ke pagendey “roşinbîr”î dekat, lay beramberekey tarîkbîr bêt? kewate natwanrêt leser kêşî xwêndewar û nexwêndewar, hendêk xoyan bkene “roşinbîr” û herçî le derewey xoyan mayewe, bîkene tarîkbîr. dekrêt, ewey ke bo min roşinbîrîy bêt, bo kesanî dîke tarîkbîrî bêt. bem core wîst û hezî ême natwanêt pêwerî roşinbîrîy bêt, bellku eger birryar bêt, roşinbîrî, mak û taybetmendî kesanêk bêt, ke deyaneêt mrovayetî berew herçî zyatir azadî û yeksanî û dadperwerî û serbestî tak hengaw bnêt, ewa hemû deselatixwazêk çi serokêk bêt ya fîlosofêk deçête xaney tarîkbînî û koneparêzî û koneperistîyewe!

nûserî çîye û nûser kêye? nûserî erkêkî wîjdanîye, ke bawerrêk handerîyetî. katêk ke nûserî debête pîşey muçe bedesthênan, îtir cyawazî polîs û nûser namênêt; polîs be çek û kutek narrazîyan serkut dekat, nûserîş be pênûs û destewajekanî naۊrrazîyan frîw dedat û herdûkyan debne parêzerî yek sîstem û yek desellat, deselatî çînayetî mşexoran û çewsêneran, ke bo manewey xoy hemû ştêk be krê degrêt, nek tenya nûseran û fîlosofan bellku cadûger û fallçîyekanîş detwanin ew roşinbîrîye bllaw bkenewe, ke hendêk daway destebjêrîy bo deken!