hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî

beşî pêncem

yekem: dakokîkirdin le mafekanî însanî kurdu hewilldan bo goranî wênekan

1- ezmûnî syasî kurdî le ezmûnî şorrişgêranewe bo ezmûnî gendellkaran L.11

kame şorrişgêrrî, şorrişgêrrîy lay nûseran çi watayek debexşêt?

ey mafekanî mrove nakurdekanî herêm çî? aya eme nasîwnalîzmêkî pelhawîştû bo şovênîzm nîye?

wek dezanîn komellgey kurdistan (herêm) le komelêk pêkhatey neteweyî û ayînî cyawaz pêkhatuwe û hejmarêkî nakurd degrête xoy û le êsta û sbeynêşda hezaran û milyonan kes çi bo karkirdin û jyan çi bo geştuguzar û projey dîke rû lem devere denên, aya ewane mafî xwartir le kurdanyan debêt? katêk nûseran qse leser maf deken, zor be dyaykrawî bas le mafe mroyyekan (mafe bnerretîyekan, mafe giştî û hawbeşekanî mrov) deken, nek le mafe neteweyyekan. îtir lêreda hîç bwarêk bo pasaw û xoderkêşan lejêr sabatî nasîwnalîzm wek aydîlojyay dewllet namênêtewe. lêreda zor be zaqî nasîwnalîzmî pelhawîştû bo şovênîzm û hellawardnî mrove nakurdekanî komellgey kurdistan ya herêm le mafe bnerretîyekan, xo nêşan deda û letek desellatda çawşarkê dekat. ewey le ‘îraq, betaybet le herêmda jyabêt, baş ewe dezanêt, ke le sayey dewlletî borcwazî ‘îraqîy piştbestû benasîwnalîzmî ‘erebî pelhawîştû berew şovênîzm, tenya takî kurd le mafe bnerretîy û neteweyî û kultûrîyekanî bêbeş nebuwe, bellku turkman û kildanî û aşûrîyekanîş be heman şêwe bêbeşbûn û ew kemenetewane kewtûnete snûrî cugrafî herêmî kurdistan û nûseran dexwazn lew çwarçêweda mafî mroyî kurd dakokî lêbkrêt! pirsyar eweye, birryare le beramber kê û kame desellatda dakokî lêbkrêt, meger lew snûreda xudî borcwazî kurd serwer nîye, ke desellatdare?aya eme bo xoy bellgey ewe nîye, ke desellat her şunasêkî hebêt û her poşakêkî beberda bikrêt, hêşta her çewsênerî ew takane demênêtewe, ke pagendey nwênerayetyan dekat?eger desellat û dewlletî neteweyî, desellat û wîstî hemû take pêkhênerekanî netewe bêt, îtir dawakirdnî mafî mroyî bo takekanî ew neteweye le kê û lepênaw çî? ya eweta dawakey nûseran nabecêye ya eweta dewllet û desellatî neteweyî dêwcameyeke bo frîwdanî ew takaney ke nûseran be rwallet daway mafî mroyyan bo deken? eger ew dû egereş nebin, ewa tenya yek eger demênêtewe, ke rûy rasteqîney mafî mroyye lay nasîwnalîstekan, ke ewîş xwastî dewllet û desellatî kemayetî borcwakane lejêr perdey mafî neteweyî û mafî mroyî takekanî ew neteweye!

ba be corêkî dîke lem şte birrwanîn, eger kesêk ya grupîk le 1920-1958 bangewazêkî lew corey hebuwaye û tenya xwazyarî dakokîkirdin bûbêt le mafî mroyî ‘ereb le ‘îraqda û kurd û turkman û kildan û aşûrîyekanî feramoş kirdbêt, ewroke çonî debînîn? aya ewe hîç cyawazîyekî letek bangewazekey nûseran heye?

kame ezmûnî şorrişgêrrane? be kame pênase û pêwer ezmûnî berhelistkarî çekdaraney borcwazî kurd deçête xaney şorrişgêrrîyewe, ke awa em nûserane hîç gumanêkyan lew şorrişgrrîye nîye?

lay hemuwan aşkraye ke bûnî wajegelî cyawazî wek hellçûn, raperrîn, kudeta, şorrş bo bûnî cyawazî amanc û sitratîjêk, ke ew çemkane hellgrî debin, degerrêtewe. ta ewendey degerrêtewe ser şorrş, be watay retkirdnewey barudox ya sîstemî ramyarîy û abûrîy û kargêrîy çi be gorrînî drêjmaweyî çi be lenawbirdnî destubirdî, dêt.

pêş ewey bême ser em berawirde, baştirwaye serincî bzavî çekdaraney nasîwnalîzmî kurd bdeyn, ke bedaxewe zorêkman lew pênaweda qurbanîman dawe û zorêk le hawellan û hawrê û azîzanman lew pênaweda ledestdawn.

wek dokumêntekanî, kes û dewllete desendkar û hawkarekanî bzavî nasîwnalîstî kurd nîşanî deden, bzavî çekdarî her le seretawe xorisk nebuwe û le pay pirsî stemî netewayetî nehatuwete bûn. eme bêcge lewey ke nasîwnalîzm wek aydyolocyay serapagîr ya giştixwazî borcwazî hîç peywendî be stemî neteweyî û rizgarbûn le dest dagîrger wîmpiryalîzm nîye. bo derkewtnî eme, tenya bese serincî hudne û giftugo û sazşekan letek rjême neyarekan û bestînî hawpeymanî letekyan û şerre nawxoyyekan leser qorixkirdnî nawçekan û hawsengerî û berleşkrî û sîxurî bo dagîrgeranî beşekanî dîkey kurdistan û neyaranî katî rjêmî dagîrgerî em beşey herêm bdeyn, baştrîn bellgey cyayî û dûrî amancî takî rizgarîxwazî neteweyek, ke zorbey kat krêkaran û cutyaran zorîney sutemenî bzavekan pêkdehênin, letek amancî destebjêrî ramkar û roşinbîrî deselatixwaz, ke herdem bê zyan û derdîserî le nehametîyekanî cengî rizgarîda hatuwete der. bzavî çekdarî nasîwnalîzmî kurd beşî başûr le 1961- 1975 bellgenewîste ke destkird û dnedrawî sawak û îsraîl buwe û zorbeman hêşta nêw û ruxsarî sawakîyekanman be poşakî kurdîyewe le hoşda mawe û qurbanîyekanîş bûnete sûtemenî amancî ew dewlletane. katêkîş ke berjewendîyan le dnedanî kurdan nema û amancekanyan bedesthatin, ew bzave gewreyan wek çepkegulêk leser mêzî rêkewtnî berjewendîyekanyan le rîkewtnî 1975î (cezaîr)da dana.

xulî duwemî bzavî çekdarî nasîwnalîzmî kurd beşî başûr (nîocelalîzm), wek bellgenamekan nîşanî deden û tallebanî xoy danî pêdanawe, “leber xatrî bra be’sîye deselatdarekanî surye, hellyangîrsanduwe” û lewlaşewe bo dagîrkirdnewey meydaneke, hênanewey neyarekanyan (qyade mweqete) lelayen dewlletî êranewe dête pêşewe, ke serekîtrîn erkyan, serkutî azadîxwazan û rizgarîxwazanî xorhellatî kurdistan bû.

bekurtî roll û amancî bzave çekdarîyekan, lebarbirdin û qostnewey narrezayetî takî stemlêkrawî kurd buwe lelayen serokhoz û wirdeborcwazîyewe le pênaw hênanedî amanc û berjewendîye hawbeşekanî dewlletanî nawçeke û desellatixwazanî burijwazî kurd buwe û narrastewxoş dabînkirdnî berjewendîyekanî împiryalîzm û dewlletekanî nawçeke.

ta ewendey degerrêtewe ser hellçûne berayyekanî kurd, beheman şêwe narrayetî cutyar û zehmetkêşî kurd lelayen derebeg û şêx û melawe bo cêgirtnewey stemkar qostrawetewe.

lêreda le nûseran deprism, kame şorrişgêrrî? nek tenya le bzavî neteweyî kurdda, bellku le sertaserî dunyada yek nmûne le şorrişgêrrî desellatixwazan bxene berdest. raste takî krêkar û zehmetkêşî kurd be mebestî azadî û rizgarî û serbestî gyanî xoy fîdakirduwe, bellam hîç kat bew araste xebatîyan nerroyiştuwe û dwacarîş eger raperrînî xudî cemawerî xellk nebuwaye, ew partaney ke nûseran şunasnamey şorrişgêrrîy le berokyan deden, êştaş her penaberî ewdîw snûrekan debûn!

kame şorrişgêrrî, bêcge le djexunî le xellk û bequrbanîdanî xellk bo amancî hawbeşyan letek rjêmekanî êran û turkye û surye û ‘îraq? kame şorrişgêrrî bêcge le serkutî opozsyonî rjêmekanî êran û turkye û surye û froştnî hellebce û horaman, bekame pêwer ew partane kirdeweyekî şorrişgêrraneyan lêweşatewe, taku êstake cêy efsus û axhellkêşan bêt?

mafî ramyarîy takî kurd ya mafî desellatdarîy borcwazî kurd? lêreda mebestî nûseran le mafî ramyarîy kurd, azadî çalakî ramyarîy bo tak û grup û çîn û twêje komellayetîyekan nîye, bellku mafî serwerî ramyarîy û desellatîye, ke nwêneranî borcwazî kurd le têkişkanî raperrînî azarî1991da twanîyan boxoyan qorxî bken, wate sepandnî wîstî kemayetîyekî helperistî kurd be ser zorîney cemawerî raperrîwî kurdda. her ew mafe, ke herdem amancî wirdeborcwazî ya roşinbîranî nasîwnalîzmî kurdbuwe û le beramber amancî zorîneda, ke azadî û yeksanî û dadperwerî komellayetî buwe û henûkeş wek serdemî pêş raperrîn, takî kurd wêllî ew rêgeye, ke bew amancaney degeyênêt. hewênî xopîşandan û raperrînewekanî paş raperîn, her em amance serekîyaney takî kurdin, wek her mrovêkî çewsawe lem ser ta ew serî dunyada.

bellam ewey lêreda, ke xemî nûserane, mîkyackirdnewey nawerrokî wêne naşîrîne aşkrabuwekanî desellatî borcwazî kurde, be reng û ruxsarî mafe xwazrawekanî takî kurd. em hewlle deyewêt, bo maweyekî dûrudrêjtir xellk le xoşbawerrî û çawerrwanîda bhêlêtewe û be poşînî bergêkîbe ballay dêwezmey borcwazî kurdda, her wek çon paş aşbetallî 1975, nîocelalîzm le bergî komelley rencderan û çepêtîda, wek modêlî ew serdeme be ballay celalîzmî 1996da poşî. eme tewawgerî hewlle meydanîyekanî balle cyawaz û pêşbirkêgerekane bo bedesellatgeyiştin.

min le nûseran deprism; eger gutarî hawbeşîy neteweyî û nîştmanî drust û ketwarîye, çon dekrêt kurdêkî bakûr û xorhellat û xoraway kurdistan le mall (nîştman)î xoyanda penaber û mîwan bin? çon dekrêt qollbest bikrên û wek çepkegull leser mêzî (agla’at)î êran, (mît)î turkye û (astixbarat)î surye dabnirn? dekrêt bzanîn, beteman ketwarî wêne rasteqînekanî desellatî borcwazî kurd, çon bgorrn û çon arayîşyan deken, le katêkda ke mafî yeksan be takî hawnetewey xotan rewa nabînin û take rojêk û bo yekcarîş dij be serkut û têror û froştinyan û awdîwkirdneweyan nehatûnete qse û pirsyartan le hokarî “banêke û dû heway” netewayetî û mafî takekanî netewe nekirduwe?

be ray min, wêney takî azadîxwazî kurd, henûkeş heman wêney carane û bigre cwantir, çunke takî kurd huşyar buwetewe û beasanî kllawe neteweyye destkirdekanî borcwazî û wirdeborcwazî purtubollegerî naçête ser, herwek çon wêney desellatixwazanî kurdîş heman wêney carane û tenya le hoşî nûseran û hawbîranyanda gorrawe, çunke herwek ewro gendell û pêşêllger û stemkarn, dwênêş herwa bûn, bellam ewe xoşbawerrî nûserane le dwênêda, waylêkirdûn, ke henûkeş ew paşelle bogeney borcwazî kurd be şorrişgêrîy bbînin. eger mebestyan le dunyay derewe û dostanî kurd, împiryalîzm û dewllete nawçeyyekanin, ewa ewan be xoyan endazyarî hemû gendellî û stemkarîyekin, ke çi lelayen dagîrgeranewe ya lelayen borcwazî kurdewe beser takî kurdda hatûn û dên û berduwamîş debin û dênewe.

nûseran her le yekem destewajey paş pêşekîyekeyanda çawîlkey xemxorîy û mîrzayetî desellatyan le çaw kirduwe û be çawî ewewe kurd û stem le kurd û mafî neteweyî kurd û dost û dujimnî kurd dexwênnewe. bew core drêje be xoşbawerrkirdnî takî kurd be şorrişgêrrîy borcwazî kurd deden û pêyanwaye borcwazî detwanêt berrêweberayetî mroyî û nagendell û tendrust bigrête xoy û ewey êsta le aradaye, le nezanîyewe serçawe degrêt!

ez lêyan deprism, gendellî kabînekey hêlmot kol le pêş 1998da û gendellî (leyber partî) le parsallda û krrîn û froştnekanî postî serokkomarî emerîka le seretay hezarey sêyemda, bo çî degerênewe? meger dêmokratîtrînî ew dêmokrasîye nîn, ke nûseran xerîkin le takî kurdî deken be beheşt? meger ewan olguy xewnekanî nûseran nîn û xewn be dêmokrasîyekey brîtanya û allmanya û emerîkawe nabînin? eger na, ba nûseran ew çakeyeman letekda bken û bibne çawsaxman û sîstemêkî borcwazî nagendell û teba letek mafî mroyî tak û komell bo êmey “mêgel*” lem ser ta ew serî dunya destnîşan bken?!

nûseran her le seretawe, deyanewêt ew keme mafe bnerretîyaney ke takî ewrupî û emerîkî û ustrallî û kenedî le drêjey xebatî çend sedeyîda be qurbanî newe le dway newe bedestî hênawn, bkene nîşaney cwanî dêmokratî nwênerayetî! dekrêt bzanîn, bo xerîke le sayey ew dêmokratîyyeda [ke ewan xerîkin le êmey bken be nagendell] rêkixrawey cemawerî û xopîşandan û mangirtnî giştî û hawxebatî çînayetî le nêwan krêkaranî wllatanî tenanet ewrupay yekgirtuwekeşyanda yasax dekrên û krê û pşûy sallane û xanenşînî û xizmetguzarîyekan û awedankirdnewe û perwerde û fêrkirdin kem dekrênewe û le beramberda bwar bo qazanc û mşexorî û behrekêşî zyatir derrexsênin? aya dekrêt pêman bllên, bo le allmanya hêştake bepêy yasakey serdemî hîtler mangirtnî giştî [wek mafî çîn û twêje bindestekan bo bergirtin le hêrşî sermayedarekan bo ser destkewtekanyan] yasaxe? eme le katêkda ke twana madîy û teknolojîyekanî komellge û radey berhemhênan le hîç serdemêkda be qed êsta berz û frawan nebûn! boçî le weha barêkda mrovî seretay hezarey sêyem leçaw nîwsede pêşûtirda tînûtir û birsîtir û nexoştir û qurbanîtir û çewsawetir û bêmaftre û rojane nwêneranî bazarazadekey nîolîbralîzm le parlemanekan û le rîzî pêşewey mîlîşyakanyanda hêrşî berdewam dekene ser destkewtgelêk ke be xebat û qurbanî dû sede zyatir bedesthatûn?

nûseran pêyanwaye ke erkî ramyarkaran, xemixwardne le mafî mrov û xoşguzeranî komellge. eme dîwî rasteqîney mrovgelêke ke xellk be “mêgel” dadenên û xoyan be rênmaygerî deselatdaran dezanin. be rastî bedbextîye, ke awezî mrov le astî derkî rastîye hezarbarbuwekanî mêjûy sîstemî sermayedarîda hênde gîrode bêt. bellam herwek çon pêmwanîye, ke deselatdaran nezan û gêl bin, herwaş pêmwanîye, ke “kelle nûseran“î borcwazî kurd, derkî ew rastîye neken, ke çon froşyarêk le xemî mafî kirryarekanîda nîye, çon tilyakifroşêk le xemî qurbanîyekanî mamellekeyda nîye, herwaş endamanî serkirdayetî partêk, endamanî parlemanêk, kargêrranî mîrîyek û seranî dewlletêk le xemî mafî mroyî takekanî komell û komellge nîn û ew rojey ke birryare leser rênwênî nûseran, bkewne xemî mafî mrov û komellge, ewa ew rojeye, ke deselatdaran wîjdanyan hanyan deda û be wîstî xoyan û bepêy xoyan deçne qefezî dadgey xellkî azad û wîjdan deyanhênête pay dirkandnî rêkewtin û mamelle û lîstî kare djemroyyekanyan. emeş xewnî fîle be frrînewe û birrwanakem mrovêkî huşyar û aweztendrust û wîjdan zîndû û be ezmûn hebêt, ke xewn be ketwarîbûnewey weha efsaneyekewe bbînêt!

… beradeyek emrro kurdistan bote mîwanêkî berdewamî lîstî ew wllataney beşêweyekî berifrawan mafî mrovyan tya pêsêl dekrêt …. yekêke lew gorane trisnakaney taradeyekî zor perde leser hellew kemukurîye binyadîyekanî em sîsteme syasîû komelayetîye helldemallê ke le dway raperrînewe lekurdistanda balladeste. L.12

nûseran le serapay manîfêst(pertûkoke)keyanda, le hewllî yek şitdan, ewe le takî kurd alloz û lêll bken û bşarnewe, ke kurdistan û efganistan û s’udye û koşkî spî, yekey pêkhênerî yek sîstemin û şeqezlleyek ke polîsêk leberderkî seray slêmanî deyisrewênête bnagwêy jurnalîstêk, pêştir be destî cenrrallêkî emerîkî ya brîtanî, bnaguîy tallebanî wek serokkomarî ‘îraq tezanduwe!

nûseran dû erk, ke tewawgerî yektrin, le esto degrin; yekem, parastnî serwerî borcwazî kurd le rexne û dagirtnî tawanekan ta astî take kargêrekanî deselat.

duwem, parastî serapay sîstemî cîhanî sermayedarî û şanxallîkîrdnî le gendellkarîyekanî be tawanbarkirdnî em ya ew kabîney mîrayetî. eme krrokî erk û aydyay nîolîbralîzm û masmîdyaye û le kurdistanda em nûsere bercestekrawane nwênerayetî deken û raydeperrênin.

eger kesêkî neşareza le estêreyekî trewe bêt, wadezanêt sîstemî cêgîr le kurdistanda le deryay dêmokrasî parlemanîda pêçewaney sîsteme cîhanîyeke sewll lêdedat, ya paşmawey blokî hereskirdûy (rusya)ye!

ewey wek berencamî şkistî raperrînî azarî1991, ew dû parte serekîye û berey kurdistanî dexate sertextî fermanrrewayî, emerîka û hawpeymanekanîn le cîhan û nawçekeda. eger letek xoman rastgo bîn, ewa ew dû parte çi be şerr û çi be aştî û çi be fîftî- fîftî û çi be dû parlemanî û dû mîrayetî, tenya bendey cêbecêger “’bdalmأmur” û raperrênerî nexşekanî ewanin. bellam ewey ke lenaw kargêranî nawende cîhanîyekanda kesanêk peyda debin, ke hendêk wirdegleyî denûsnewe ya ewey çend kesayetîyekî fermanrreway dwênê le partekanyan dêneder û bereyekî be rwallet- nakok drust deken, kardaneweye beramber be hellçûn û xopîşandanî cemawerî hellebce û kelar û ranîye û soran û nawçekanî tir, tenya bo rêgirtne le huşyarbûnewey zyatrî xellk!

katêk ke dengî narrezayetî dîwarî hewşey mallan debrrêt û debête dengdanewey şeqamekan, îtir firyadrresanî sîstemeke le nawxo û dereweda dekewne amadekirdnî ellternatîvî guncaw bo katî pêwîst [wek parey spî bo rojî reş]. ew bernameye, ew amance û ew bereye, ke em manîfêstey bo nûsrawe, beşêke lew hewlle djexunane le berey narrezayetî cemawer. gendellî û narrezayetî beramber be gendellî xorriskane le mindalldanî sîsteme cîhanîyekeda perwerde debin. eger wajey (borcwazî) wergêrrîne ser kurdî debête (mşexor) û bebê gendellî ya gendellxorî, mşexor perwerde û gewre nabêt û natwanêt drêje be jyan bdat. katêk ke nûseran xwazyarî nayeksanî yasayî û fermîn, herwaş debêt û pêwîstîşe xwazyarî gendellî bin, taweku borcwazî kurd bbête xawenî 20 milyardlêr le şarêkî wek slêmanîda ke bêcge le heracxaney kereste êkispayer û bêkellkekanî êran û turkye û surye û çîn, hîçî dîke nîye!

gendellî dyardeyekî cîhanîy sîstemî sermayedarîye û taybetmendî kurdistan û mîrayetî talleban û bazran nîye, bellku le qîblegakanî sermayedarîda ledayk debêt û le kurdistan û flîpîn û başûrî efrîka û erjentîn pelupo dekat û teşene dekat!