Hejên
serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî hevdehem
sîstmêkî tewaw modêrnû dîmukrat wek ellternatîv hellnebjêrêt, cêgay gumane. L46
min nazanim nûseran çon le watay “modêrn” degen? meger modêrn be watay hawçerxekey lay xoman nayêt? aya her ştêk hawçerx bêt, detwanêt drust û rewa bêt? bem pêwere bêt, meger wek sermayedarî, koylayetî le katî xoyda modêrn û derebegayetî le katî xoda modêrn nebûn, aya dekrêt leber modêrinbûnyan lew kataneda, rewa bûbin û rewayan dabnên? her bew pêwere aya ayînekan, kuştubrrî xêllekan, cengekan û komellkujî û cînosaydkirdnî xellke bumîyekanî ustralya û emerîka leser destî spîpêste modêrnekan, dêmokrasî û rewa bûn?!
nûseran xoyan lewe gîll deken, modêrbûnî komellge paşkokan le sayey dêmokrasîyekey emerîka û ewrupada be watay guncandnî dwa dahênanî teknolojya le nêw xêllekanda ta ewênderê ke zyanî bo pezekanî sermaye û desellat nagerêtewe, degeyênêt û dîsanewe dahênanekan wek ewey ke le pênawîda seryanhelldawe, dekewnewe xizmet koneperistî!
modêrinbûnî komellgekan pêwîste be watay rizgarbûnyan le paşkoyetî împiryalîzm bêt, çunke tenya le sayey serbexoyîdaye, ke komellge twanay pêşkewtin û le gorrnanî pêkhate konekanî wek xêll û serkutgerî ayînî û … tid heye û lewêdaye, ke dahênanekan dekewne xizmet komellge modêrnekanewe. bellam nûseran le astî dagîrkarî dêmokrasîyaney emerîka û hawpeymananî ewrupîda zmanyan le go kewtuwe û le rwangey borcwazî kurd û nasîwnalîzmî serapagîr û desellatixwazewe amadeyî hêzekanî dagîrger le ‘îraq û nawçekeda dixwênnewe. dekrêt nûseran ew erke bdene berxoyan û bo êmey rûn bkenewe, ke sîstemî tewaw modêrn û dêmokrat kameye û çîye û mercekanî kamanen? xudî dêmokrasî çîye û kame dêmokrasî?
emrro le her kat aşkratir debînîn ke hîzbekanî ême nayanewêt bkerêkî syasî çalakbin, bellku deyanewêt “hîzbî qad” bin. L46
min nazanim nûseran çon le watay “bker” degen ya “bker” lelay ewan çi sersurhênerêkî serincrrakîşe. eger partî serkirde û desellatî serapagîr bkerî ramyarîy çalak nebin, îtir debêt partî çalak kame bêt ya çalakî çi bgeyênêt?
eger xwêner be wirdî serincî em destewajane bdat, debînêt, ke be derhawîştinyan le peregrafekeda hîç lasengî ya kemî û natewawîyek le watay peregrafekeda drust naken. çunke nûseran tenya wîstûyane be çwaran bernameyekî “100” laperreyî gewretir le bernamey partekanî dîke bo lîstî kompanyay wşe amade bken û leçapdanîşî le şêwey peyrewprogramî partîy û pertûkokey gîrfanî heman mebestî le pişteweye.
2- karakterî syasî kurdî û şêwey drustbûnî
syasî kurd ta êsta kesêke, ya her leseretawe le baweşî xêllû bnemallekeyewe hatotederê, ya dway gewrebûnî le hîzbda raydegrin, ya debêt serok bîxate binballî xoyewew şunasî syasetmedarî pêbbexşêt. L48
nûseran xerîkin betenîşt ştîkda têdeperrn, ke reçellekî kon û beserçûy ştêke, ke ewroke rollî gyanîy xêllî sedey bîst û yek degêrrêt. ewan pence dexene ser ştêk, bellam be raguzer û bebê têrraman le dîwe hawbeşekanî ew şte û part têdeperrn.
xêll, ew şteye ke nûseran zor be xêrayî belayda guzer deken. be birrway min bebê xwêndnewe û dyarîkirdnî cugrafyay xêlayetî le herêmî kurdistanda natwanîn lew ştane têbgeyn ke nûseran wirdegîrî (nek rexne) araste deken.
eger çirrbûneey rollî part û cemawerîbûnî û çeqbestî baştir û milkeçî û drrindayetî û tenanet serhelldanî şerre nawxoyyekan le 1966-1998 bkollînewe, debînîn ew nawçaney ke qonaxî xêllayetîda têperrîwun , part tyayanda bêrrۊqîb, giştgîr û qumandeye, be watayekî dîke part rollî gyanîy modêrnî xêll degrête xoy, bo nmûne (pidk) le nawçey barzan û xêllekanî dewruberîda, (înk) le nawçekanî soranda, ew nawçaney ke paşmawekanî xêll tyayanda behêze, partî bêçenduçûnin û le bawanewe bo newe behêz û behêztir degwêzêtewe û part û serokî part wek gyanî şerranî xêll û dêwezmey demargîrî xêll le kollî take nîştecêbuwekanî xêll le şarekanda nabêtewe û lewêş rêkyan dexatewe.
eme nîşaney nezanî û nexwêndewarî nîye, bellku tebayî û wêkhatnewey partayetîye letek gyan û sruştî xêllayetîda, her emeşe waykirduwe, ke kuranî serokxêll zor be asanî bo manewey rêwişwênî abûrrîy û ramyarîy û komellayetîyan biçne jêr barî paşrrewî û hawxebatî wirdeborcwazî ramyarkarî şarî. her ew hawberjewendîy û lêkçûneye wa dekat, ke opozsyonî rîformîstî 2010î wirdeborcwazyanî xwêndewar û ramyaranî nasraw be lîstî gorran, netwanin dîwexan retbkenewe û mela û şêx û begekan le rîzî pêşewey xoyan danenên, wek ewey ke dîtman lîstî kompanyay wşe, bo rakêşanî hêze bnerretîyekey ke takî xêllekîye, naçar destî be çimkî ‘ebay pyawe ayînîyekan û piştwênî serokxêll û serok (أfwac alixfîfe)kanewe girt û be dillnyakirdneweyan le parastnî berjewendîyan le beramber ewey ke ewanîş take gwêrayellekanî xêll bo berdem sinduqekanî dengdan berrê bken, swarî şepolî narrezayetî take yaxîyekan le xêll, kranewe.
ewey ewan wek wirdegîrî le part deyxene bernamewe, bo part rollî rîşeyî û bnewanî pêkhatekanî debînin, eger çî le ewrupa xêll buwete wajeyekî nêw ferhengekan, bellam heman gyanî xêllasayî endamanî partekan dekêşête pay dengdan, nek berjewendî takekesî xoyan, çunke dengdanî tak tenya rkeberî xêllî beramber (part) û şanazî birdnewey partekeyetî bes. eger wa nebuwaye, çon krêkarêk deng be partêk dedat, ke rojane hewllî kenarxistnî yekêtîye krêkarîyekan û lêsendnewey destkewtekan dedat? eger part rollî xêllî modêrn nabînêt û layengrî endaman û dengderanî part, heman milkeçî û nebînînî ketwar nebuwaye, paş sed û ewende sall hêştake takekan le ewrupa û emerîka û ustralya û keneda, milyan be cêgorkêy xrap û xraptir nededa û bo carêk bexoyan le derewey gemey parleman û partbazî, bîryan le rêgeyekî dîke dekirdewe. ewey ke zyatir le sed salle le emerîka dengderan komarî be dêmokrat û dêmokrat be komarî degorrnewe, nîşaney heman pabendîy takî endam û layengrî parte, ke takî xêlekî bo serokxêll û serwerî seranyan heyetî!
be kurtî part xêllî şar û sermayedarîye, eger part bîtwanyaye rollîkî djî stemkarî bigrrêt, ewa le çwarçêwey dewlletî borcwazî û parleman û yasa pesendikrawekanî bwarî partgelêk (çepekan) nededra, ke pagendey hellweşandnewey desellatî borcwazî û parlemanekey deken!eger part wek xêll dabeşger û leyekdabrrî takî çîn û twêje komellayetîye bindestekanî komellge beser grupî dijbeyek nebuwaye, layenî kem ew partaney ke pagendey opozsyonî û dje sermayedarîbûn deken, endam û layengranyan wek endam û layengranî sendîka û yekêtîye serbexokan rûberrûy retkirdnewey dawakarî kar û derkirdin û naçarkirdin be wazhênan lepartekanyan debûn. bellam ketwar wêneyekî tirman nîşan dedat, be pêçewanewe nek part nexwazraw nîye, nek djî rewtî manewey komellgey çînayetî nawestêtewe, bellku le saman û dahat û bacî xellkî karger û fermanber û xizmetguzar, budce û muçe û manganey xeyallî û mift bo part begiştî û endamanî ballay part û ramkaranî nawparleman û nawçekan, çend muçeyekyan berdekewêt, eme le katêkda ke rojane le krêy krêkaran û muçey xanenşînan û bîme komellayetîyekan û xizmetguzarîye giştîyekan kem dekrêtewe. zîndûtrîn nmûne lem sateda ke em dêrane denûsim [ le wllatî allman ke yekêk le nûseran têyda dejî , dezanêt kesêk ke bîmey komellayetî (soşyal) werbigrêt, çi derdîserîyekî tûş debêt ta xoy le kar bidzêtewe û lewlawe karêkî bê bac (reş) bkat] serokî frakisyonî partî çep (Klaus Ernist), ke le ballî çepî soşyal-dêmokrat û partî soşyalîstî allman û trotiskîstekan (SAV) pêkhatuwe, derkewt ke mangane (7,668) yoro wek endam parleman, (3,500) yoro wek skirtêrî yekemî part û (1,913) yoro wek endam frakisyon le parlemanda werdegrêt, ke sercem dekate (13,081) hezar yoro, eme bêcge lewey ke hezar û wirdeyek yoro le abûney endamanî partekey berdekewêt. eme muçey tewezelêke, ke tenya karî çenebazî nawparlemane û le parlemanewe mijdey soşyalîzm pexişdekat û rexney le partekanî dîke heye, keçî le beramberda rojane le sayey heman parlemanda le bîme û xizmetguzarîye dermanî û komellayetîyekan û krêy krêkaran û muçey xanenşînan û xercî bwarî perwerde û fêrkirdin kem dekrêtewe!
dwacar lewaneye wellamî em pirsyare narroşnî hemûlayekman lenêwberêt; to blêy borcwayanî desellatdar û sermayedaran ewende gêl bin, ke muçe û budcey weha zor bo neyaranî xoyan dabîn bken, ke beteman le parlemanewe carî lenawbirdnî parilman û sermayedarî bden? eger na, edî çon ew hemuwe hezarane bo parte neyarekanî, ke pagendey ruxandnî deken, terxan dekat?
wirdegîrî nûseran le ramyaran û parte ramyarekan û serokan, tenya detwanêt le berjewendî desellatî borcwazî û tokmekirdnîda bêt, hellbete bebê toxkirdnewey pagendey serbexoyî abûrî û ramyarî neteweyî. çunke emeyan tenya yekêke le dro pîrozekanî nasîwnalîzm û le dunyay ketwarîy nîolîbralîzm û cîhangîrî bazarazadda efsanebafîye û xollkirdne çawî xellkîye bo geyiştin bedesellat, lewlaşewe toxkirnewey pagendekanî abûrî û ramyarî serbexoy neteweyî ta astî bzavêkî komellayetî bo kompanîye cîhanlûşekan ke besernûkî rokête jîrekanewe rizgarîyan bo nûseran û hawbîranyan hênawe, deçête xaney têrorîstbûn. rêk her leber heman hoye [pabendî îslamîyekan be bankî îslamî û sîstemî bankîy dewlletî û rollî serekî dewlletî îslamî le abûrîda], ke way lêkirdûn le heman cîhanî sermayedarîda be têrorîst lîst bikrên, egîna hem îslam û hem krîstyanîzm û hem yehudayîzm wek nîolîbralîzm pê leser hetayîbûn û rewabûnî serwerî çînayetî û abûrî borcwazî dadegrin û le beramber her hewllêkî dje serwerî û azadîxwazaneda, hawçîn û hawpiştî yektrin. herweha ew hêze îslamîyaney ke ewroke leser xoteqandnewe, be tîrorîst naw debrên, nzîkey bîst sall le efganistan û paksatanda leser destî xudî dezge sîxurîyekanî emerîka û ewrupa bo xoteqandnewe û tîrorî xellk û dest û pê brrîn, rۊadehênran!
wirdegîrî nûseran le nexwêndewarbûn û dêhatîbûn û serbazîybunî desellatdaran, hîç le pirsî azadnebûnî xellk nagorrêt. çunke ewey celadêkî nexwêndewar ya xwêndewar eşkenceman bdat, çî le çîyetî serkut û azarî ême degorrêt, ewey parlemantare ekadêmîstekanî brîtanya le parlemanî herêmda birryar bden ya fermande û sertîpekanî înk û pidk û hisk û komell û yekgirtûy îslamî, çî le jêrdesteyî zorîne û serwerî kemayetîyek le komellgeda degorrêt, ewey çeqokêşêk ya fîlosofêk serokî netewe û serokkomarî wllat bêt, çî le pleçendî zorîney berhemhêner û zehmetkîş û xizmetgerî komellge le beramber ple yekî û mşexorrî kemîneyekî ramkarî roşinbîr û dellallî kompanîyecîhanluşekan le bazarî kurdistanda degorrêt?
gwastnewe lem modêlewe bo modêlî syasîyek ke xoy xawen gutaru bîrî xoyetî, azad bîrdekatewew dîdêkî sitratîjî heye. L49
eweta nûseran modêlî xoyan dexene rû, ke hîç basêkî le gorrînî sîsteme çînayetîyeke têda nîye û bellku tenya be zmanêkî pirr le grêwgoll dellên êmey xwêndewar û nûser û roşinbîrî destebjêrkraw baştir le sertîpekan û kone rawêjkarekan fermanrrewayîtan dekeyn û zanayanetir demkuttan dekeyn û le bêdengî û çawerrwanî hatînî serdemî muhemedî mehdîda, le sayey xwa û dewllet û serwerî yasada ratan degrîn û dêmokrasîyek ke beser nûkî rokête jîrekanewe boman hatuwe, baştir pyadey dekeyn. eme krokî wirdegîrî em destebjêreye le manîfêste 100 laperreyyekeyanda.
lêreda naçarm dûbare bgerrêmewe ser pirsyarkirdnî ştekan, min le dunyay sermayedarîda (ramyarî desellatdarî xawen gutarî xoy) nabînim, çunke her kat ramyarêk ya beşdarêk le desellatda ştêkî witbêt, ke letek sîstemeke û arastekey neguncêt, ewa ya tîror krawe ya rûdawêkî bo rêkixrawe ya naçar be destlekarkêşanewe krawe, lem barewe nmûne zorn her le jarawkirdnî papakanî vatîkanewe ta tîror û destlekarkêşanewey naçarîy serokkomar û serokşalyarekan û endamparlemanekan û … tid. ewey ramyaranî kurd wek mêgel şwaneyî xoyan dawete dest serok herêm û serokkomar, eweyş ke herdû cûte serok bûnete goçanî destî şwaneyî emerîka le nawçekeda, bo ewe degerrêtewe ke xudî emerîkaş wek serleşkir û polîsî sermayedarî cîhanî natwanêt le derewey bernamerrêjîy deste şarawekanî [kompanîye cîhanlûşekan] pişt (G8) û (G20) hengawêk belay rast û çepda bêt! serbexoyî tak û komell û pêkhatekan le çwarçêwey sîstemî serwerî çînayetîda xewne û le dunyay ketwarîda berceste nabêt.