Hejên
Serincdandinêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî bîst u pêncem
Hewtem: syasetî derewe û syasetî nawewe
1- berew kirdnî kurdekanî derewey kurdistan be sermayey neteweyî gring
Salanêke rewendî kurd lederewey kurdistanda le rûy jmarewe le gewrebûnû le rûy çonayetîşewe le geşesendindaye. Kurdî derewey wllat buwe be sermayeyekî neteweyî frecoru hemerreng. Em sermayeye tenha pallpiştêkî abûrî nîye bo kurdistan, bellku hêzêkî zansitîû kultûrîû hunerî gewreye bo ayîndey wllatekeman. L89
Eger sernicî em dêrane bdeyn, djemroyîçîyetî nasîwnalîzm be aşkra û bêperde beser êskepeyker û xewnî takî kurdda guzer dekat. Eger kurdanî derewey wllatanêk lew kesane pêkbhataye, ke arezûmendane û bo xwêndin û pêgeyandinî twanakanyan berew henderan rewyan bkirdaye, ewa ew destewajane tarradeyek drustîyan têda debû, ya kemtir debûne cêgey rexne. Bellam wek dezanîn zorîney rewendî kurdî berhemî şerrî ‘îraq- êran (ke desellatdaranî emrro beşêk bûn lêy), berhemî kîmyabaran û enfalekan (ke dîsanewe desellatdaran layenêkî tawaneken), berhemî ablloqey abûrî (ke desellatdaranî herêm be rewayan dezanî), berhemî şerrî nawxo (ke zyatir le 24 sall le şax û 4 le şar takî kurdyan kirdbuwe sûutemenî) û bande tîrorîstekanî borcwazî kurdin. Bêcge lewey em takane rojane le şîwenî rojanî lêzewtikraw û winbûnî temenyan le awareyda, gîrodey deyan nexoşî derûnî û şêwan û girjî û namûbun û xinkan û kujran le rubar û sersinûrekanda û qurbanîbûn û gîrodebûn û tenanet etkî sêksî betaybet le jnan lelayen dellallan û destupeywendekanî desellatewe denallênin. Penaberan le dunyay nacgêrî nêwan yadawerî û xewnekanî dwênyan û destupencenerimkirdin letek rasîzm û şovênîzm [wek dû serencamî geşesendin û peresendinî nasîwnalîzm û nîştmanperwerî wllatanî penader] le emrroda wirduxaş debin. Eme samane neteweyyekey nasîwnalîzmî kurde, hezaran mrovî têkişkawî derûnî û cesteyî, ke be teman le henderanîş papendey xewne serabîyekanî nasîwnalîzmyan bkenewe.
Nûseran be çawî qurbanyanî şovnîzm û rasîzm le penaberanî kurd narrwanin, bellku wek samanî nasîwnalîzmî kurd û nîştmanperwerî xoyan dezanin. Ewan le brî daway gêrranewey maf bo hellatuwan û qurbanyan, le brî sarrêjkirdnî brînekanyan, deyankene samanî neteweyek, ke le rastîda bêcge le serwerî borcwazî û serkutgerayane,hîçîtir nageyênêt. Her lem serdemeda, rojane takekanî naw herêm le jêr heman nêw “desellatî neteweyî“da debne qurbanî mşexorî kemayetîyek, ke nêwî desellatî neteweyî leser xoy danawe.
Wabzanim kem kes heye, ke larî lewe bêt, eger jyan û rêz û rêwşiwênî azadaney tak le komellgeda parêzrawbêt, ewa kem kes peydadebin, nşînge û bazne komellayetîyekanî dewruberyan wa be asanî becêbhêlln û rêgey hat û nehatî tarawge bgirneber. Heweha koç û penaberî her le konewe berhemî nalebarîy jyan û stemî komellayetî û nayeksanî abûrîy û ramyarîy tak buwe le nşîngekeyda, boye hanay bo derewebirduwe û piştî le hemû besterekan kirduwe ke, be nşîngekeyewedeybestnewe. Penaberan nek samanî nşîngey wederner nîn, bellku le sayey serwerî “borcwazî netewe” stemlêkrawî ew nşîngeyen.
Lay nûseran em bnerretey pirseke welladenrêt û bezor deyanewêt bergêkî trî beberda bken. Wek dezanîn zorîney penaber û koçkirduwanî başûrî kurdistan le serdemî desellatdarî borcwazî kurdda rêy hat û nehatî penaberî wllatanî ewrupîyan girtuweteber. Bem pêye ya ledest şerre gmirg û desellatî nawxo ya ledest birsyetî û bêbeşî û nadadwerî hellhatûn. Keçî nûseran bêsllemînewe û şerimkirdin le rastî, dên û penaberan dekenewe be samanî neteweyek, ke penaberan ledest desellatekey, ke şunasî netewekeyanî hellgirtuwe û wek nwênerî berjewendî zorîney ew netewe qse dekat û hawkat le jêr perdey asayîş û serwerî efsaneyî ew neteweda penaberan rawinrawn û be fşarî cengîy û abûrîy û ramyarîy ew desellate naçar be koçerîbûn bûn. Nûseran dên û lepênawî xizmetkirdnî aydyolocyay borcwazî (nasîwnalîzm)da awrr lew penaberane dedenewe û deyanewêt bllên, ke le derewey şunasî nasîwnalîstî, tak natwanêt xawenî pênaseyek bêt. Carêkî tir le wllatanî penaderda xizmetî serwerî borcwazî le jêr dêwcamey neteweyîda, dekenewe motekey jyanî pirr kulemergîyan û nahêlln le derewey şunase destkirdekan letek mrovekanî dîkey nşîngey penader,hellgirî şunasî takayetî xoyan bin û le brî pagende û nokerîy lerrêy xudayî bo partekan, xerîkî pêgeyandin û geşedan be twanayyekanî xoyan bin û sûd le helêk werbigrin, ke boyan rexsawe.
Sallanêke nêwendu komelley hîzbe kurdîyekan le derewey wllat hellgirî wezîfey dukanêkî bazirganînû zorîney endamekanîşyan hêndey karî dellallî bo syasîye baladestekanî kurdistan dekenû rêgaxoşdeken bo spîkirdnewey parew gwastnewey sermayey desellatdaranî kurdistan bo derewe, ewende agayan le xwastû meramekanî koçberanî kurd nîye. L90-91
Nûseran nek la le rûy rasteqîney rewendî penaberanî kurd nakenewe û nayanewêt wek mrov awrr le beserhat û xewnekanyan bdenewe, bellku be heman têrrwanînî desellat, ewe be penaberan rewa nabînin, ke wek tak xoy bnasêt û jyan bkat, bepêçewanewe le dereweş deyanewêt byangêrrnewe baweşî ewaney ke rawyan nawn, ke le baştirîn barda dû şit berhemî pênasekirdnewey takî penaber lew komellgeyanda wek kemayetîyekî neteweyî dabrraw le komellgekan berhem dehênêtewe; grupî şovênîstî le çeşnî gurge borekan, ke berhemî samankirdnî neteweyî koçberanî turkye û ramyarî dabrrandinî ew takaneye le komellgekan, duwem be sîxurrkirdin û hewallderkirdnî ew takane benêwî parastinî berjewendî netewe, ke xudî partekan baştir lewe pêyhestawn û zorbey takî kurd lew ramyarîye gllawe allanduwe û drawsê beser drawsêwe, hawell beser hawellewe buwe be sîxurrî desellat û partekan lew rêgewe le ewrupaş herreşe le neyaranî desellatekeyan deken.
Penaberanêk ke ledest desellatî borcwazî kurd ya hawçîne fermanrrewakanî pêş ew hellhatûn û le komellgey penaderda becorêk lew deselatane rizgarîyan buwe, eger spardinî rollî şwaneyî be desellatdaran nebêt, debêt handerî weha çawerrwanîyek çî bêt, ke hellhatuwan çawerrwanî bezeyî le rawneranyan bken û nûseran xoyan bkene rdênsipî û şwane ramyarekan bo bezeyî pêdahatnewe be hellhatuwan, amojgarîyan bken?
Nazanim peywendî daxwazî û amancekanî takî hellhatûy kurd le dest ceng û birsyetî û bêkarî û tîror û zîndan, wek endam ya nîştecê le henderan be bezeyî deselatî borcwazî kurdewe çîye? Eger takêk be temay gerranewe bêt, ewe ştêkî tre û mafî xoyetî qerebûy zyanekanî bo bikrêt, bellam takêk ke be pêçewanewe nagerrêtewe, ewa daxwazî û amancekanî bestrawn be hatnedî daxwazî û amancî hawçînekanî le komellgey penaderda û letek dewllete dêmokrate îdale ewrupîyekanî nûseranda serukarîyan heye. Bellam nûseran eme nabînin, çunke yekem be heman têrrwanînî nasîwnalîste destebrakanî ewrupayan, mafî yeksan be penaberan nabînin û wek mîwanêkî katî lebercawyan degrin û kêşekanyan be wllatanî lêwehatuwewe debestnewe û le komellgekanda wek tenêkî namo û cyawaz goşegîryan deken, duwem dîsanewe eme be sûdî destebjêrîyekey xoyan tewaw debêtewe û korrî xoyanyan pê germ deken.
Takî hellhatû le brî gerranewe bo bedestihênanî şunasêkî destkird û napêwîst, pêwîste le nşîngey nwê û lenaw komellî penaberda bo bedestihênanî mafekanî bgerêt û lenaw rîzî hawderdanî xoy le komellî penaderda xoy wek endamî ektîv rêk bxat, nek pasîv û goşegîr le tengibîrî nasîwnalîstîda xoy beng bkat û le beramberda rasîzm wek destebray nasîwnalîzmekey le xoy han bdat û lebrî mlimlanê û cengî desellat, bkewête cengî hawçînekanî xoy!
Herweku çon yekêk le xeslletekanî sîstemî syasî kurdistan dananî kesanî hîzbîû napisporu neşarezaye le şwêne naskû gringekanî birryarî syasîda, awaş heman dox lenaw kurde koçberekanî derewey kurdistanda drustikrawe, feramoşkirdnî kesanî pisporru ekadîmî nahîzbî lederewewey wllat, drêjbûnewey ew syaseteye ke hîzbe kurdîyekan lenawewey wllat berhemhênawe. L91
Eger sernicî piştewey ew ristane bdeyn, debînîn, dîsanewe şîwenî herîsekeye û destebjêrêk ke pêywaye tenya ew şayistey karmendî û berrêweberî konsullîyekanî desellate le ewrupa, xoy be beşxuraw dezanêt, egîna birrwanakem mebestyan lew penabere bedbextane bêt, ke rojane 6 -12 katjêr be kemtirîn krê û mafewe kar deken. Nûseran herwek çon le nawewe şîwenî herîsey beşdarî desellat deken, herwa le dereweş şîwenî bedestihênanî postekanî nêw konsullêyekan deken. Ewan ke xewne berterîxwazanekanyan wek destebjêrî “roşnibîr“î kurd le komellge penaderekanda msoger nakrên, dexwazn be behremendibûn le jyanî ewrupa, le desellatî neteweyyanda plepayey balla bedest bhênin û bew core xoyan le xwar desellatdare nexwêndewar û sertîpe “narroşnibîrekan” nebînin û muçekanyan lewanewe wernegrin.
Bêbeşkirdnî em çend sedhezar denge le hellbjardinû le birryarî syasî lewllatekeyanda, manay ledestdanî gencîneyekî gewrey neteweyî gelî kurdu kizkirdnû lawazkirdnû lenawbirdnî hestî peywendarêtîû berpirsyarêtî em grupeye bo nîştmanû mesele çarenûssazekanî. L92
Le saye serwerîda nîştman, bêcge le gorrî xewnekanman hîçîtir nîye. Nûseran daway mafêk (mafî dengdan) bo penaberan deken, ke zorêk le penaberan le wllatanî penaderda heyane û nek tenya ewan wek penaber û mrovî pledû, bellku sed sall debêt ke xudî hawçînekanîşyan le wllatanî penaderda neyantwanîwe hîçî pê bgorrn. Ewey ewan bo penaberanî daxwazî deken, maf nîye, bellku sûdbirdne le dengyan bo lîstêkî dyarîkraw, ke deyuyist sermayeguzarî ramyarîy leser dengî penaberan bkat. Wek pêşînan wtuyane, eger dengdan ştêkî bgorryaye, ewa hem nûseran ke firmêsk bo penaberan derrêjn, ew mafeyan be nexwêndewaran “xoyan watenî mêgel” rewa nedebînî û hem desellat qedexey dekrid!
Dawakirdnî weha mafêk bo penaberan, galltekirdne be hoşmendî penaberan, meger dengdan û dengderan çi le ewrupa û emerîka çi le wllatanî wek herêmî kurdistan twanîweyane hîç bgorrn, taku çend hezar penaberêkî bedbext û hellatû lew dûrewe bitwanin be kartêkî pirr sûkayetî be wîst û xewnî mrovekan, bitwanin çetegerey û serkutgerî û mşexorî borcwazî kurdî bgorn?