çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 16

hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî şazdehem

eger syaset brîtîbêt le begerrxistnî îradey komellayetî bo drustkirdnî komellgaw mrovêkî azadtru zanatru krawetir, L43

min nazanim ke nûseran be kame pêwer ramyarîyek, ke xoyan pagendey bo deken û deykene xewnî newekan bo sbey, birtîye le begerrxistnî wîstî komellayetî bo arastekirdnî (nek drustkirdnî) komellge (nek komellga) û mrovî azadtir û zanatir û krawetir? kame mîkanîzm le berrêweberayetîda, kame asankarî bo geyiştin be helî yeksan û bwarî frawantir le birryardanî tak û pêgeyînî û çûneserî şarezayî û zanayî?

eger be bîrewerî xoman û pîrekanmanda bçînewe, ewa jyan le komellgekanman (nşîngekanman)da ber le dahatnî parte ramyarîyekan û ber le qutkirdnewey destebjêre bereterekan, asantir û asûdetir û peywendey û xemxorî û destgîroyye komellayetîyekan behêztir û bîrkirdnewe û têrrwanîn û xwast û reftarekan mroyanetir bûn. mrov kemtir be komellge û takekanî û jînge û ajell û xwaste mroyyekan namo bû. ew katey ke ramyarîy û destebjêrekan û partekan sayeyan beser komellge û xewn û xeyallî takekanda nekirdbû û hêştake beha mroyyekan û morrallî komellayetî le bazarî sermayeguzarî ramyarîyda nebûbûne kalla û desellatixwazî û berterîxwazî û çawçnokî borcwazîy şwênî armane komellayetîyekan û tebayî û parastnî peywendîye sruştîye mroyyekanyan negirtbuwewe. ew katey ke serok û kelle nûser û monîka û koşk û monopillkirdin, pêwerî nawdarî nebûn û bepêçewanewe xemxorî û destgîroyî û harîkarî komellayetî bnema û pêwerî aydyalî payey komellayetî bûn. ew kat ke nûserî û honerî û roşinbîrbûn, sermayey morrallî û komellayetî bûn, nek amrazî daxwazî û bedesthênanî sermaye û desellat!

bellam be pêçewanewe rwangey nûseran ewende hîrarşyane û serweraneye, ke pêyanwaye mrovî azad drustdekrêt û mrovekanîş (zorîney nexwêndewar û “narroşinbîr”) mêgeln û pêwîstyan be şwaney ramyar heye û ramyarîyş qamçî û kutekî destî şwane xwêndewar û roşinbîrekane!

emrro le kurdistanda mrovgelêk drustbûn, ke le nêwan milkeçî tewawu anarşîyet (fewzewyet)î tewawda bazbazêndeken. L43

nûseran ew dîw peyamekeyan derdexen û taêsta ke komellgey kurdistanyan serapa milkeç û kesayetî wirdikraw û ruxênraw dezanî û dadena, le pirr komellge, zorîney bêdesellat beser dû destey: milkeçî tewaw, enarkîstî ya anarşîstî (nek anaşîyet) tewawda dabeş deken. be rast eger mrov rastgoyî û wîjdan û têgeyiştnî drustî le komellgey kurdistan hebêt, ewa em dîmene wênakrawaney nûseranî be sextî bo peyda debin. çunke le kurdistanda dû deste milkeçî desellatin; kone xofroşan (xofroşanî 1966- 2003) û kone pêşmerge û polîs û hêze sîxur û taybetekan lelayek û nûseran û roşinbîranî derbarî desellat le lakey dîkey, egîna kesanêk ke leser krêy kar û muçey fermanberî û mamostayî û xanenşînî memrewmejî dejîn, naçarî milkeçî tewaw nîn, bellku ew kesane milkeçin, ke maneweyan be manewey desellat û mşexorîyewe bestrawetewe. ewane lay xellk aşkra û nasrawn, betaybet nûseran û roşinbîranêk, ke parçe zewî û krêy hatûço û muçey nûserane wek padaşt werdegrin û le beramberda xoşbawerrî û milkeçî bo serwerî desellat û yasakey le kenalle asmanîyekan û le hollekanî korrgêrranda be xellk dellênewe û bewe naçarn, taku berterî û padaştekanyan nebrrin!

ta ewendey degrrêtewe ser destey duwem, enarkîstî tewaw, debêt bllêm bedaxewe le kurdistanda enarkîzm bzûtneweyekî sawaye û bew core enarkîzmî tewaw bûnî nîye. ewey ke lem çend salley dwayîda nûseranî derbar (her le îslamîyewe ta nasîwnalîst û çep û postmodêrn) lêrew lewê wajey enarkîzm bo ajaweçîyetî û bêserewberey bekar deben, wek kardanewe beramber wergêrran û nûsînî çend deqêk lemerr hizrî enakîzm û nasandnî, ke xewî le nûseranî mşexorî ber sêberî desellat zrranduwe û be wergêranî çend deqêk awa deşêwên û şewanîş wrêne be wajey enarkîzmewe deken. wey be hallyan, ew katey ke bzave komellayetîyekan û rêkixrawe cemawerîyekan leser bnemakanî em hizre dênemeydan û şwênkewtin û paşrrewî bo desellat û destebjêr û ayîne asmanî û zemînîyekan lay takî huşyar debête nengî û azadîxwazî hemû dro pîrozekanî nasîwnalîzm û dêmokrasî parlemanî û beheştekanî asman puçell dekatewe û enarkîzmî tewaw pêdegrêt, ew çî dellên?!

enarkîzmî tewaw wate bûn û serhelldanî rêkixrawe serbexo cemawerîyekan; serhelldanî bzave dje serwerekan; retkirdnewey fermander û femanber; retkirdnewey berter û paşter; retkirdnewey ramyarîy sepandnî desellat û gemey parlemanî; perdeladan leser hemû lexiştebirdin û fêll û tellekey ramyaran lejêr dêwcamey netewe û nîştman û ayîn û .. tidda.

nûseran drêje be tîorîbafîye naşyanekeyan deden û degene ew serencamey, birrwayek ke lelay takî taze be agahatûy komellgey kurdistan le encamî berwawird û hellsengandnî dro û delesey destebjêrî ramyar û roşinbîr, bedestîhênawe, be trisnak bnirxênin. bellam le encamî drêjdadrrî bêserebereda, nûseran “hêzî duwem“yan lebîr deçêt û dekewne heway xoyan. be rastî eme berencamî lexobayîbûn û lexogorrane û lingewquç lêdwane le babetgelî wek komellnasî û serwerî û berrêweberayetî û abûrîy.

le rastîda em têgeyiştne bo syaset dû hîzî zor trisnakû mşexorî bo komellgay kurdî drustkirduwe, nuxbeyekî sermayedar ke le sêberî em nuxbe syasîye eristokratîye nwêyeda îşdeken ke ne serçawey samane zorekeyan dyare û ne şîwey peydakirdnî. L43

ewey nûseran lejêr nêwî abûrî neteweyî û nîştmanî xoyan le bwarî abûrî dawe û naşyanewêt pence bxene ser regurîşey nayeksanî abûrî û paşkoyetî û teşeney gendellî û qorixkirdnî serçawekanî dahat û saman, amancdaraneye. çunke rewtî tabetîkirdnewe wek daxwazî serekî nawende cîhanîyekanî wek sinduqî drawî nêwdewlletî û bankî cîhanî û kompanîye cîhanlûşekan û qorixkeranî serçawekanî wze le cîhanda, hawta û hawsengî bedesellatgeyiştnî parte ramyarîyekan çi le kurdistanî 1992da û çi le ‘îraqî 2003da wek serencamî destgîroyî û leşkirkêşî ewan û hawbeşî yekem le destkewtekanî şerrekanî kendawdaye.

nûseran riste aşkra û benawbangekey corc buşî kur ” ewey beşdarî û piştîwanî lem şerrۊe nekat, le destkewtekanda beşdar nabêt” lebîr deken. ewan amancekanî piştperdey leşkirkêşî bo ser efganistan û ‘îraq perdepoş deken, herweha ewe lebîr deken, peyrewprogramî ew nawende cîhanîyane çi merc û daxwazîyekyan le beramber qerz û harîkarîyekanyanda heye û çon wllatan naçar be awellakirdnî hemû dergekan berrûyanda deken û tîrorîstbûn û dêmokratbûnî her hêz û wlatêkîş bepêwerî mildan û milnedan be mercekanî ewan dyarî dekrêt.

sermayedaranî ber sêberî desellat û gendellî berrêweberayetî û milyardlêre qarçkasakanî kurdistan û rojname ehlî û damudezge panupore benaw svîlyekan, hemû berencam û pêdawîstî yek ştin; taybetkirdnewe û monopollî abûrî û desellat bo nawende cîhanluşekan be nwênerayetî partekan û desellatdaranî ‘îraq. nûseran xoyan le nawhênanî ew prrojeye debwêrn, ke partî desellatdar heracgerî kerte dewlletîyekanin û her xoşyan benêwî corawcor û xwazrawewe debnewe kirryar û kompanî û girdewşekey lîstêkîş, ke nûseran em manîfêste pagendeyyeyan bo frîwdanî xellk boy amadekird, beşêkin lew gendellî û beşetallanîyey, ke ber desellatdaran û destebjêranî ramyar û roşinbîrî kurd kewtûn!

eger desellat xoy heracger û xoy kirryarî kerte dewlletîyekan û karxane û zewî û kêlgekane, ewa opozsyonêk, ke nûseran kirdûyanete ellternatîvî gendellî û rawrût û tallanî, aşkratir le fêllî kompanîyekanî korrek û nokan le heracxanekanî dagîrkarî ‘îraq û kurdistanda be fêll û telleke beşe tallanîyan nekrrîyewe, bellku rastewxo daway beşetallanîyan le bawan kird û bawanî bexşindeş (10) milyon dolar û girdêk û komelêk parçe zewî û hezaran donim zemînî bepîtî pêbexşîn, bêcge lewe ke lêprisrawanî peywest bû be opozsyonî tallanixwazewe, bexoyan wek endam û tallanxor le bawanewe beşetallanîyan berkewtuwe û tenanet nûsere cadûgerekanîş pêştir zewî û muçe taybetyan hebuwe, eme bêcge le muçey şarawey dezgekan û opozsyon ke tenya xercî rojaney telefzyonekeyan detwanêt xizmetguzarî şarî slêmanî dabîn bkat û serçawekey dyar nîye!

bedaxewe eme tewawî nuxbey syasî kurdî xistote jêr pirsyarî gewrew le hemû mitmanew birrwayek betallîkirdotewe. L44

le şîwenî mafî mrov û dadperwerîyewe, le kelênî peregrafekanda berdewam şîwenî herîseke seretatkê dekat û dîwî rasteqîney pagende bêbnemakanî destebjêrî roşinbîrî kurd, le grêxwarn û peywestbûnî berjewendî destebjêrî ramyarkar û destebjêrî roşinbîranî desellat xoy nîşan dedat. lewaneye le sallanî raburdûda komelêk xwêndkarî asolêll dway em rewte kewtbêt û rexney rwalletî em destebjêre le part ya desellatêkî nawçeyî twanîbêtî aw be kefukullî satyaney werisbûnyan bkat, bellam hergîz û hîç kat rexney em destebjêre neytwanîwe snûre pîrozkrawekanî desellat û serwerî bbezênêt, nek her eme, bellku herdem le hewllî pîrozkirdin û herdemîkirdnî ew snûraneda bûn û wîstuyane rehendekanî desellat û serwerî komellayetî bkenewe.

eme yekêke le payekanî serkewtûîy desellat le komellayetîkirdnewey gendellîda, çunke metirsî her dezgeyekî stemkar û mşexor lew katewe rîşegîr debêt, ke bitwanêt amêtey bûne komellayetîye bbêt û snûrekanî nêwan stemkar û stemlêkrawan perdepoş bkat, be watayekî dîke katêk ke hawkar, hawsê, hawell û endamî xêzan bkate polîs û sîxur beser hawellan û hawsêyan û hawpolan û endamanî xêzanewe, îtir her dyardeyekî wek gendellî û tris û milkeçî û naumîdî be asanî detwanin komelayetî bibnewe û le kenallekanî masmîdyawe wzey teşekirdin û nwêbûnewe wergrin.

destebjêrî ramyarî dest û dem û dawênpak û xemxorî jîrî ştekan, ke nûseran deyanewêt bîkene xewnî stemlêkrawanî nahuşyar ya şwênkewtû û frîwixwardûy xoyan, meger le partîbazî çep û xewnî xwayanî çakeda twananî peydabûnî hebêt, egîna le dunyay ketwarîda, her xewnêkî şkistixwardû (nek têkişkênraw) tenya detwanêt naumêdî û naderbestbûnî komellayetî berhem-bhênêt.

nuxbeyek pîşeyan wek pîşey rojnamenusî derbarî dîktatorekan eweye leser blîmetî serokanû mu’cîzekanî hîzbû rastiwdrustî rehay birryarekanî bnûsin. em nuxbeye wek le sîstme totalîtarekanda deybînîn dezgakanî mîdyayan gorrîwe bo amêrî prrupagendey syasî berdewam. lerrastîda mîdyakan le jêr her behaneyekda serbexoyîû bêlayenî xoyan dorrand, wate le dezgayekî geyandnewe bûn be dezgay kontrollkirdnû hziriştnû behelledabirdin. L45

nûseran wirdegîrî le kesanêk deken, derbarî dîktatorekanin û leser blîmetî serok û percuwekanî part denûsin, ber le hemû ştêk dîktatorbûnî part û serok û desellat be bûn û nebûnî amadeyî û kardanewey jêrdestanewe peyweste, lewênderê ke xellkî nadesellatdar amadey pêdagirtin leser daxwazîyekanî bêt, desellat le pênaw maneweyda naçar be nerimkirdnewe û kşandnî birryarekanî debêt, bellam lewênderê ke jêrdestan hêşta bew aste le huşyarî negeyiştûn, ke desellat amrazî destî çînêke û bo sepandnî wîst û xwastekanî ew çîne serîhelldawe û kar dekat, desellat detwanêt bebê sllemînewe ruwe rasteqînekey xoy (dîktatorî) nîşan bdat.

îtir nazanim cyawazî ewaney serok û pîrozîyekanî partêk herdemî deken, letek ewaney serwerî wek mamanî hemû stemkarîyekan le serûy part û serokewe nabînin le çîdaye? nûsîn bo part û serok her le serçemey heman awî lêllewe dêteder, ke le serwerî mrov beser mrovewe helldequllêt. aya cyawazî pêdahelldanî part û serok letek pyahelldanî serwerî û sîsteme stemkarekey le çîdaye? kesanêk ke parêzerî serwerî çînayetîn û deyanewêt rewayetî be nayeksanî abûrî û komellayetî û ramyarî bbexşin, gewre bra û pêşrewî kesanêkin, ke gwêlemistî part û serok û destebjirrn!

nûseran be wirdegîrî le dezgekanî rageyandnî desellatdaranî herêm, deyanewêt eweman la wêna bken, ke le çwarçêwey em sîsteme serûxellkîyeda le goşeyekî trî em dunyayeda dezgeyekî rageyandnî serbexo û bêlayen heye. ewan mebestyan le bêlayen, bêlayenî partîye nek çînayetî, le dunyay ketwarîda hîç kat desellat bêlayen nebuwe û nîye û naşbêt, aya çawerrwanîkirdnî mîdyay bêlayen le sayey desellatda, wrênekrin nîye le dunyay efsanekanda?

seretakanî sîstmî dîmukrasî eweye ke hêzêkî syasî nebêtû neyewêtû netwanêt prosey drustkirdnî ray giştî bo xoy monopollbkatû tenya perrawîzî bçuk bo ewanî tir cêbhêllêt. L45

eger be rastî dêmokrasî borcwazî ewe araste û amancî buwaye, debû le pîre dêmokrasîyekey brîtanya û emerîkada be pêçewaney ewey êsta le aradaye, corc buşî bawk û kur û tonî blêr neyantwanîyaye ray giştî bo berpakirdnî cengî duwemî ‘îraqda çewaşe bken! aya gemey pidk le brî komarî û înk le brî dêmokrat û beşkirdnewey serokkomarî û serokayetî herêm le çeşnî geme û monopollkirdin û krrîn û froştnî serokkomarî emerîka nîye, ke serdemî serokayetî corc buşda rûyda?

lemane hemûy seyirtir eweye, ke nûseran berdewam qse djî monopolkirdnî desellat û dahat û rageyandin deken, keçî bo carêkîş wşeyek lemerr dagîrkarî împiryalîzmî emerîka û dewllete ewrupîyekan le ‘îraq û nawçekeda naken, ke serçawey hemû gendellî û dîtktatorî û naserbexobûnêke! aya dekrêt şagirdanî weha dagîrgeranêk pêçewaney fermanekanî ewan hengaw bnên û dêmokratîyekeşyan pêçewaney dêmokratî xudî dagîrgeran bêt?

eger le wllatî nûseranda kursîyekanî parleman 50 be 50 beser zilpartekanda dabeşdekrên, ewa le bnewanda (le emerîka) mamelle leser postî serokkomarî dekrêt û defroşrêt! le wllatanî sertopî dêmokrasî borcwazîda, kursîye çollekanî dengnederan beser parte brawekanda dabeş dekrên, wate dengî nedraw, dekrête gîrfanî brawekan, ke emeş wate ragirtnî bucey partekan leser dahatî xellk. îtir bo le desellatî herêmêkî dagîrkrawî paşkoy ‘îraqî dagîrkrawda, ke lasayî dagîrgeran dekatewe, asayî nebêt, kursîyekan beser brawekanda dabeş bikrên? eger eme banêke û dû heway wirdeborcwazî nîye, edî çîye?

dwacar nûseran pey be percûy axirzeman deben û degene ew birrwaye dêmokrasî wate mîdyay napartî, le beramberîda mîdyay mîrî û dewlletî nîşaney dêmokrasîye. eger eme efsanebafî nebêt, îtir debêt çî nêw lêbnêyn?

Leave a Reply