هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی “نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی

بەشی دوازده‌هه‌م

دووەم دادپەروەریی، نایەکسانیی و هەژاریی

پته‌وکردنی دادپه‌روه‌ریی‌و نه‌هێشتنی نایه‌کسانی‌و چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی هه‌ژاریی له‌ کوردستاندا

مه‌سه‌له‌ی نه‌بوونی دادپه‌روه‌ری یه‌کێکه‌ له‌ مه‌سه‌له‌ هه‌ره‌ گرنگه‌کانی ئه‌مڕۆکه‌ی دونیای سیاسی‌و کۆمه‌ڵایه‌تی ئیمه‌. مه‌به‌ستمان له‌ دادپه‌روه‌ری ئاماده‌گی ئه‌و ڕۆحه‌ سیاسییه‌یه‌ که‌ له‌سه‌ر دوو کۆڵه‌که‌ی سه‌ره‌کی وه‌ستاوه‌. یه‌کێکیان مامه‌ڵه‌کردنی ئینسانه‌ وه‌ک بوونه‌وه‌ری ئازاد. ئه‌م خاڵه‌ له‌ جه‌وهه‌ردا مانای ده‌سته‌به‌رکردن‌و پاراستنی مافه‌کانی مرۆڤ‌و ئازادییه‌ سه‌ره‌کییه‌کانی ئینسانه‌. ل ٢٩

نووسه‌ران له‌ سه‌راپای نووسینه‌که‌یاندا کۆمه‌لێك تێزیان داهێناوه‌، که‌ هیچ بنه‌مایه‌کی لۆجیکی و ئاوه‌زپه‌سه‌ند و هزریان نییه‌. له‌وێوه‌ که‌ ئه‌وان پێیانوایه‌ له‌ سایه‌ی سه‌روه‌ری چینایه‌تیدا ئازادی به‌دی دێت، له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌ما ئاوه‌ژووه‌ دادپه‌روه‌ری و یه‌کسانی تاکه‌کان یا خۆیان واته‌نی “مرۆڤه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌” وێنا ده‌که‌ن و ڕیفۆرمێکی ڕامیاریی له‌ ده‌سه‌لاتی بۆرجوازی کورددا، ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌وان به‌ ده‌سه‌ڵاتی پارتیی نێوی ده‌به‌ن، ده‌که‌نه‌ ڕێگه‌ی چاره‌سه‌ری هه‌موو گیروگرفتێك و وه‌لانانی ڕێگرییه‌کان.

ئه‌گه‌ر ئازادی به‌ واتای ئازادبوونی تاك له‌ بڕیاردان و هه‌ڵبژاردنی پێدایستییه‌کانی ژیانی به‌مه‌جی پێشێلنه‌کردن و نه‌به‌زاندنی سنووری ئازادی که‌سانی دیکه‌ وه‌ربگرین، ئه‌وا ناکرێت له‌ سایه‌ی بوونی سه‌روه‌ری هێندێك به‌سه‌ر هێندێکی تردا [چ سه‌روه‌ری که‌مینه‌تی به‌سه‌ر زۆرینه‌دا و چ سه‌روه‌ری زۆرینه‌ به‌سه‌ر که‌مینه‌دا] قسه‌ له‌ بوونی ئازادی بکه‌ین. ئه‌گه‌ر ئازادی به‌ واتای خودسه‌روه‌ری مرۆڤ به‌سه‌ر خۆی له‌ پانتایی ئازادی ئه‌وانی دیکه‌دا، له‌به‌رچاو بگرین، ئه‌وا دیسانه‌وه‌ ئازادی دابه‌ش ناکرێت. چونکه‌ ته‌نیا له‌ ئازادی گشتیی کۆمه‌ڵدا ئازادی تاك ده‌سه‌به‌ر ده‌کرێت. کاتێك که‌ کۆمه‌ڵگه‌ ژێرده‌ستی سه‌روه‌ری که‌سانێك بێت، قسه‌کردن له‌ بوونی ئازادی پڕ به‌و واتایه‌ی که‌ تاکه‌کان له‌ کۆیلایه‌تییه‌وه‌ تا ئێستا خۆیانیان بۆ به‌کوشت داوه‌ یا ده‌ده‌ن، ئه‌گه‌ر خۆشباوه‌ڕیی نه‌بێت، ئه‌وا خۆشباوه‌ڕکردنی که‌سانی دیکه‌یه‌. ده‌کرێت له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی نائازاددا که‌سێك ئازادئه‌ندێش بێت، به‌ڵام تا ئه‌و کاته‌ی که‌ که‌سانێك [چ به‌ نوێنه‌رایه‌تی ناڕاسته‌وخۆ چ به‌ دیکتاتۆری] بڕیار له‌سه‌ر ژیان و خواست و داهاتووی تاکه‌کان بده‌ن، ئه‌وا ئازادی خواسته‌ و نه‌بووه‌ته‌ که‌توار و ناشتوانێت له‌ وه‌ها بارێکدا ببێت. Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٢ →

معروفترین تضاد فکری باکونین و مارکس در نخستین جامعه ی بین‌المللی کارگران (انترناسیونال اول) بین سال‌های 1868 و 1872 پدیدار شد. این کشمکش و تضاد باعث روشن شدن مخالفت آنارشیست ها با ایده‌های مارکسیست شده و می‌توان آن را نخستین تحلیل تئوریک و انتقاد آنارشیستی از مارکسیسم دانست. البته انتقادها همچنان ادامه یافت، به‌خصوص پس از انحطاط سوسیال دموکراسی به اصلاح طلبی و عدم موفقیت انقلاب روسیه (که هر دو اجازه دادند تا انتقادات تئوریک، توسط این شواهد و مدارک تجربی غنی تر شوند.) اما تضاد باکونین/مارکس زمینه را برای آینده آماده کرد. از اینرو و از آنجاییکه آنارشیست ها به توسعه دادن و کامل کردن انتقادات او ادامه دادند، بررسی انتقادات باکونین بسیار ضروری است (به خصوص که تجربیات جنبش ها و انقلابات مارکسیستی خود گواه این انتقادات است.) Continue reading تضاد فکری باکونین و مارکس/1 →

معروفترین تضاد فکری باکونین و مارکس در نخستین جامعه ی بین‌المللی کارگران (انترناسیونال اول) بین سال‌های 1868 و 1872 پدیدار شد. این کشمکش و تضاد باعث روشن شدن مخالفت آنارشیست ها با ایده‌های مارکسیست شده و می‌توان آن را نخستین تحلیل تئوریک و انتقاد آنارشیستی از مارکسیسم دانست. البته انتقادها همچنان ادامه یافت، به‌خصوص پس از انحطاط سوسیال دموکراسی به اصلاح طلبی و عدم موفقیت انقلاب روسیه (که هر دو اجازه دادند تا انتقادات تئوریک، توسط این شواهد و مدارک تجربی غنی تر شوند.) اما تضاد باکونین/مارکس زمینه را برای آینده آماده کرد. از اینرو و از آنجاییکه آنارشیست ها به توسعه دادن و کامل کردن انتقادات او ادامه دادند، بررسی انتقادات باکونین بسیار ضروری است (به خصوص که تجربیات جنبش ها و انقلابات مارکسیستی خود گواه این انتقادات است.) Continue reading تضاد فکری باکونین و مارکس/1 →

hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî

beşî yazdehem

aşnakirdnewey syasekanî ême be behakanî mrovû rêzgirtnî, yekêke le pêdawîstîye here gringekanî dunyay ême. L27

berrastî nûseran xoyan le gêlî deden ya xellk be gêll dezanin û bew core wa nîşan deden, ke lew birrwayedan seranî kurd bew xewnaney ewan, aşna nîn! min hawkêşeke pêçewane debînim, ewe mrovî kurd û takî komellgey kurdistane, ke debêt be beha û maf û xwast û twana û wîstî xoy aşnabêt, nek pêçewanekey! çunke katêk ke tak xoy bnasêt û bitwanêt rêwişwênî xoy le komellge û peywendîye abûrîy û ramyarîy û komellayetîyekanda dyarî bkat, ewsa debînîn, ke çon le huşyarî komellda bûnî serkirde û desellat debne bêrrêzî be xudî mrov!

nûseran leser ew bnemayey ke pêyanwaye zorîney xellk “mêgel -xoyan watenî” cêgey bezeyî û destgîruîyn û lewe kemtrin, ke twanay aşnabûnyan be mafî xoyan hebêt, boye wek qeşekan le tewawî nûsînekeyanda rûy demyan desellatdarane û daway bezeyî û lakirdnewe le mafî mrovyan lêdeken. serçawey weha têrrwanêk bo berterîdan bexoyan wek destebjêrêkî roşinbîr degerrêtewe. ewan huşyarî be behrey xudadawî dezanin û zorîne lewe kemtir seyr deken, ke twanay aşnabûn û huşyarbûneweyan hebêt. ewan bawerryan bewe heye, ke azadî dedrêt û bexşîşî serwerane, rêz û beha leser bnemay nîştmandarêtî û lelayen serweranewe be ême dedrên. Continue reading çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 11 →

له‌ دوو ڕۆژی ڕابوردوودا لاوان و بێکاران له‌  پایته‌خت و هه‌رێمه‌کانی وڵاتی جه‌زائیر وه‌ك ته‌نینه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تییه‌کانی مه‌غریب و تونس، ڕژاونه‌ته‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و به‌هموو شیوه‌یه‌ك ڕووبه‌ڕووی ‌هێزه‌ سه‌رکوتگه‌ره‌کانی ده‌سه‌ڵات ده‌بنه‌وه‌ . هه‌ڵچوون و ناڕه‌زایه‌یتییه‌کان کاردانه‌وه‌ی جه‌ماوه‌رن  به‌رامبه‌ر ناله‌باری گوزه‌ران و به‌رزی نرخی شمه‌ك و که‌مده‌رامه‌تی زۆرینه‌ی خه‌ڵك داخوازییه‌کان و داخوازییه‌کانیان له‌و په‌یوه‌نده‌دان. دوێنێ لاوێکی 18 سالان له‌ به‌ره‌نجامی توندوتیژی پۆلیس گیانی له‌ده‌ستداوه‌. و ده‌یان که‌سی تر بریندار بوون.  شایانی باسه‌ له‌ ساڵی ڕابوردوودا ولاتی جه‌زائیر  9 هه‌زار ناڕه‌زایه‌تی به‌ خۆیه‌وه‌ بینیوه‌.

العمال و رأسالمال والدولة الجزء الأول (الاستغلال)

سامح سعيد عبود

2- ماضينا المشاعى والعشائرى

منذ نحو ثمانية ألف عام، كانت كل المجتمعات البشرية، تقوم على أساس علاقة إنتاج هى المشاعية العشائرية والتى يطلق عليها الشيوعية البدائية، وقد استمرت هذه العلاقة لمئات الألوف من السنين، وفي هذه المجتمعات تكون كل وسائل الإنتاج مملوكة للمجتمع ككل و تستخدم من قبل جميع أفراده، وكان ناتج العمل يتم استهلاكه من كل أفراد العشيرة حسب احتياج كل منهم، وأما الملكية الفردية فمحصورة فى ما يصنعه الأفراد من أدوات لاستخدامهم الشخصى، وقد عرفت هذه المجتمعات العديد من أشكال ممارسة العلاقات الجنسية والأسرية والعديد من قواعد القرابة والنسب، و حيث أن الإنتاجية كانت ضعيفة فلم تكن تسمح بوجود فائض إنتاج يستولى عليه بعض الأفراد دون غيرهم من أفراد العشيرة، وكان جميع أعضاء العشيرة يخضعون للأعراف والتقاليد السائدة بينهم، والتى تكونت بالاتفاق العام عبر أجيالهم المتتالية، والتى لم يكن أحد يجرؤ على انتهاكها، و إلا تعرض لعقاب العشيرة الذى قد يصل للطرد منها، فلم تكن هناك سلطة منفصلة عن أفراد المجتمع، تشرع القوانين و تجبرهم على إطاعة الأوامر بسبب احتكارها لوسائل العنف، ومن ثم فلم توجد فى هذه المجتمعات القوانين والمحاكم التى تعرفها غيرها من المجتمعات، أما الخبرات والمعرفة والحكمة فقد كان يتم تداولها بين أفراد العشيرة شفاهه عبر الأجيال، حيث كان الأقل خبرة ومعرفة وحكمة يتبع الأكثر خبرة ومعرفة وحكمة، وكان تقسيم العمل فيما بين أعضاء العشيرة يقوم على أساس القدرة على إنجازه إذا احتاج العمل لتخصص وخبرة معينة، والقيادة فى العمل الجماعى للعشيرة كانت لامركزية حيث تكون للأكثر خبرة ومعرفة وقدرة وتجربة و الأكفأ، فالمجتمعات المشاعية العشائرية تحدد قراراتها وفق قواعد الديمقراطية المباشرة، ولكن فى نفس الوقت لا تسودها المساواة المطلقة بين أفرادها، حيث تعطى الفرصة للتمايزات بين الأفراد أن تبرز لخدمة العشيرة، و لما كانت المجتمعات المشاعية العشائرية تخلو من تلك السلطة المنفصلة عن إرادة البشر وحريتهم، فأنها كانت تخلو أيضا من استغلال الإنسان للإنسان، و المجتمعات المشاعية العشائرية ظلت تتميز بكونها مجتمعات محافظة، إذ تتغير ببطء نظرا لحالة التوازن والتجانس الداخلى والتكامل بين أفرادها، وهى مجتمعات مقامة على أساس من علاقات القرابة الطبيعية، وليست مقامة على أى أساس سياسى مما شدد من الترابط الاجتماعى والإنسانى بين أفراد هذا المجتمع، ولم تؤسس على أى سلطة سياسية أو دينية، و أما الفرد العادى من أفراد المجتمع المشاعى العشائري فقد كان يشارك بقدر أكبر بكثير فى نظام مجتمعه مما يشارك فيه أعضاء المجتمعات الطبقية الأخرى. Continue reading →

دووباره‌ کۆبوونه‌وه‌ی کرێکارانی ده‌رکراوی (ڕستن‌وچنین)ی کوردستان

ڕۆژی شه‌ممه‌، 01ی جێنیوه‌ری 2011 کرێکارانی ده‌رکراوی ڕستن‌وچنینی کوردستان له‌ کاتژێر 10ی به‌یانییه‌وه‌ تا ده‌مه‌و نیوه‌ڕۆ، له‌ به‌رامبه‌ر فه‌رمانگه‌ی کاروباری کۆمه‌لایه‌تی سنه‌ له‌ شه‌قامی جامی جه‌م، کۆبوونه‌وه‌.

ئه‌م کۆبوونه‌وه‌یه‌ دوابه‌دوای کۆبوونه‌وه‌یه‌ك که‌ له‌ ڕێکه‌وتی 11ی دێسه‌مبه‌ری 2010 له‌ناڕه‌زایه‌تی به‌ له‌به‌رچاونه‌گرتنی هه‌لومه‌رجی کاری سه‌ختی و زیانبه‌خش له‌ پێشینه‌ی بیمه‌یاندا، ۊڕووی دا.

به‌ پێی هه‌واڵی کۆمیته‌ی هه‌ماهه‌نگی بۆ یارمه‌تیدانی پێکهاتنی ڕێکخراوه‌ کرێکارییه‌کان، کرێکارانی کۆوه‌بوو، که‌ ژماره‌یان نزیکه‌ی 100 که‌س ده‌بوون، له‌ درێژه‌دا بۆ به‌دواچوونی داخوازییه‌کانیان له‌نێوان خۆیاندا 3 که‌سیان وه‌ك نوێنه‌ر هه‌ڵبژارد، تاوه‌کو له‌ته‌ك لێپرسراوانی فه‌رمانگه‌ی کاری سنه‌ له‌و باره‌وه‌ گفتوگۆ بکات و دوای داواکارییه‌کانیان بکه‌ون.

شایانی باسه‌، که‌ له‌ ڕۆژی شه‌ممه‌ی ڕێکه‌وتی 11ی دێسه‌مبه‌ری 2010دا، نزیکه‌ی 250 که‌س له‌ کرێکارانی ده‌رکراو کۆبووبه‌وه‌، که‌ له‌و کۆبوونه‌وه‌دا کۆمپانییه‌کانی (پرریس)ی سنه‌، (شاهۆ) و (شین بافت)یش به‌شدارییان کردبوو.

کرێکاران له‌ کۆتاییدا ڕایانگه‌یاندبوو، که‌ ئه‌گه‌ر وه‌ڵام به‌ داخوازییه‌کانیان نه‌درێته‌وه‌، درێژه‌ به‌ ناڕه‌زایه‌تییه‌کانیان ده‌ده‌ن.

سه‌رچاوه‌ی هه‌واڵ: http://www.hra-news.org/1389-01-27-05-29-12/6050-1.html

dûbare kobûnewey krêkaranî derkrawî (ristniwçnîn)î kurdistan

rojî şemme, 01î cênîwerî 2011 krêkaranî derkrawî ristniwçnînî kurdistan le katjêr 10î beyanîyewe ta demew nîwerro, le beramber fermangey karubarî komelayetî sne le şeqamî camî cem, kobûnewe.

em kobûneweye dwabedway kobûneweyek ke le rêkewtî 11î dêsemberî 2010 lenarrezayetî be leberçawnegirtnî helumercî karî sextî û zyanbexiş le pêşîney bîmeyanda, ۊrrûy da.

be pêy hewallî komîtey hemahengî bo yarmetîdanî pêkhatnî rêkixrawe krêkarîyekan, krêkaranî kowebû, ke jmareyan nzîkey 100 kes debûn, le drêjeda bo bedwaçûnî daxwazîyekanyan lenêwan xoyanda 3 kesyan wek nwêner hellbjard, taweku letek lêprisrawanî fermangey karî sne lew barewe giftugo bkat û dway dawakarîyekanyan bkewn.

şayanî base, ke le rojî şemmey rêkewtî 11î dêsemberî 2010da, nzîkey 250 kes le krêkaranî derkraw kobûbewe, ke lew kobûneweda kompanîyekanî (prrîs)î sne, (şaho) û (şîn baft)îş beşdarîyan kirdbû.

krêkaran le kotayîda rayangeyandbû, ke eger wellam be daxwazîyekanyan nedrêtewe, drêje be narrezayetîyekanyan deden.

بیهنام ئیبراهیم زاده‌، چالاکڤانی کرێکاری به‌ 20 ساڵ زیندانی سزا درا

یه‌کێتی ئازادی کرێکارانی ئێران، ڕۆژی یه‌کشه‌ممه‌ رایگه‌یاند که‌ بیهنام ئیبراهیم زاده‌، چالاکڤانی کرێکاری و داکۆکیگه‌ر له‌ مافه‌کانی مناڵان، له‌لایه‌ن به‌شی 15ی دادگه‌ی شۆڕشه‌وه‌ به‌ تۆمه‌تگه‌لی ئاساییشیی به‌ 20 ساڵ زیندان سزا دراوه‌.

به‌ پێی فه‌رمانی دادگه‌، ده‌بێت بیهنام ئیبراهیم زاده‌، ماوه‌ی 10 ساڵ له‌ زیندانی ڕه‌جایی شاری که‌ره‌ج و 10 ساڵی دیکه‌ له‌ زیندانی ئه‌ڤین به‌رێته‌سه‌ر.

به‌ڕێز ئیبراهیم زاده‌ ڕۆژی شه‌ممه‌، 12ی جونی 2010 له‌لایه‌ن لێپرسراوانی ئاساییشییه‌وه‌ له‌ تاران ده‌ستگیر کرا.

یه‌کێتی ئازادی کرێکارانی ئێران، وێرای ناڕه‌وازانینی ئه‌م بڕیاره‌، خوازیاری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ده‌ستبه‌جێ و بێمه‌رجی بڕیاره‌که‌ و ئازادکردنی بیهنام ئیبراهیم زاده‌، ڕه‌زا شه‌هابی و کرێکارانی تری زیندانییه‌.

سه‌رچاوه‌: http://www.hra-news.org/1389-01-27-05-29-12/6047-1.html

bîhnam îbrahîm zade, çalakvanî krêkarî be 20 sall zîndanî sza dra

yekêtî azadî krêkaranî êran, rojî yekşemme raygeyand ke bîhnam îbrahîm zade, çalakvanî krêkarî û dakokîger le mafekanî mnallan, lelayen beşî 15î dadgey şorrşewe be tometgelî asayîşîy be 20 sall zîndan sza drawe.

be pêy fermanî dadge, debêt bîhnam îbrahîm zade, mawey 10 sall le zîndanî recayî şarî kerec û 10 sallî dîke le zîndanî evîn berêteser.

berrêz îbrahîm zade rojî şemme, 12î cunî 2010 lelayen lêprisrawanî asayîşîyewe le taran destgîr kra.

yekêtî azadî krêkaranî êran, wêray narrewazanînî em birryare, xwazyarî hellweşandnewey destbecê û bêmercî birryareke û azadkirdnî bîhnam îbrahîm zade, reza şehabî û krêkaranî trî zîndanîye.