بهرهو ئهناركیزم
نووسینی: ئێریکۆ مالاتێستا
و. لە فارسییەوە: هەژێن
باوهڕی گشتی ئهوهیه، لهبەر ئەوەی كه ئێمه خۆمان به شۆڕشگێڕ نێو دهبهین، چاوهڕوانی ئهوهمان ههبێت كه ئهناركیزم به یهك لێدان بهدی بێت؛ لێدان وهك سهرهنجامی دهستبهجێی یاخیبوون، كه به توندوتیژییهوه هێرش بۆ ههرچییهك كه ههیه دهبات و به پێکهاتەی كهتواری تازه جێگهی دهگرێتهوه. راستییهكهی ئهوهیه كه ئهم تێڕوانینه تەنانەت له نێو ههندێك هاوڕێیاندا كه شۆڕش به وهها شێوازێك دهرك دهكهن، بوونی نییه.
ئهم دهمارگیرییه ڕوونی دهكاتهوه، كه بۆچی ئهم هەندێك لە نهیاره ڕاستگۆکان، پێیانوایە كه ئهناركیزم شتێكی نهلواوه؛ ههروهها ئاواش ڕوونی دهكاتهوه، كه بۆچی ههندێك له هاوڕێیان، له بارودۆخی ههنووكهیی مۆڕاڵی خهڵكی بێزارن و له بارێكدا كه ئهناركیزم توانای نییه بهم زووانه ڕوو بدات، ئهوان له نێوان پهیگیرییهكی هزریی توندڕهوانه، كه ئهوان له بینینی كهتواری ژیاندا كوێر دهكات و ههلپهرستییهك كه دهبێته هۆی ئهوهی له كاردا لهبیر بكهن، كه ئهناركیستن و دهبێت بۆ ئهناركیزم تێبكۆشن، لهمبهر و ئهوبهردان.
من وەك فێرکارێك دەمێنم و تۆش زیندانەوان!
من وەک فێرکارێک دەمێنم و تۆش زیندانەوان!
زووس، یەزدانی یەزدانان فەرمانیدا تاکو پرۆمتەی سەرپێچیگەر زیندانیبکەن، بەو جۆرە بوو بەسەرهاتی من و تۆ لەوێوە دەستیپێکرد.
تۆ بوویت بە میراتگری زیندانەوانەکانی زووس تاکو ڕۆژانە ببیت بە پاسەوانی نەوەیەک لە دریژبوونەوەی خۆرەتاو و ڕۆشنیی و بۆ من و تۆ زیندان دوو واتای جیای پەیداکرد. دوو کەس لە پشت دوو دیوی دیوار، دەرگەیەکی ئاسنین و ڕۆژنەیەکی گچکە لەنێو ئەو، تۆ لە دەرەوەی بەندگە و من لەنێوی.
باشتر دەبێت، کە یەکدی باشتر بناسین.
من فێرکار … نا نا.…
من فێریاری سەمەدی بیهرەنگی‘م، ئەوەی کە (ئەلدوز و قەلەڕەشان) و (ماسییە ڕەشە گچکەکە)ی نووسی، بۆ ئەوەی هەمووان فێری بزووتن بکات. ئەو دەناسیت؟ دەزانم کە ئەو ناناسیت.
من فێریاری خانعەلی‘م، ئەو فێرکارەی کە ئێمەی فێرکردین چۆن لەسەر تەختە ڕەشەی پۆلەکەی خۆمان خۆر نیگاربکێشین، بۆ ئەوەی ڕۆشنایی ئەو شەمشەمەکوێران ڕاوبنێت.
دەزانی ئەو کێ بوو؟
من هاوکاری بەهمەنی عیزەتی‘م، پیاوێک کە هەمیشە لە ئەو بۆنی باران دەهات و مرۆڤێک کە هێشتا خەڵکی کرماشان و دێهاتەکانی لەتەک یەکەمین پاییزە باران ئەویان بیردێتەوە، ئەرێ بەراست دەزانی ئەو کێ بوو؟ دەزانم کە نازانی.[٢]
منی فێرکار، لە فێریارەکانی خۆم خەندە و پرسیارکردن بۆ من بە میرات ماوە.
ئێستا کە تۆ منت ناسی، تۆش لە بارەی خۆت بە من بڵێ، هاوکارەکانی تۆ کێ بوون،لە چ کەسێکەوە توندوتیژی و نەفرەتت بۆ تۆ بە میرات ماوە، زنجیرەکانی دەست و پێی تۆ لە کێوە بەجێماون؟ لە سیاچاڵەکانی زوحاکەوە؟
تۆش لە بارەی خۆت بڵێ، تۆ کێیت؟ من بە دەسبەند و زنجیر و شەلاق و دیوارە پتەوەکانی ٢٠٩، بە چاوە ئەلەکترۆنییەکانی زیندان، بە دەرگە پتەوەکانی مەترسێنە، ئیدی ئەو شتانە هیچ ترسێک لەنێو ناخی من دروستناکەن. توڕە مەبە، هاوار مەکە، بە مشتەکۆڵە بەسەر دڵی من مەکێشە، کە لەبەر چی سەری خۆم بەرز ڕادەگرم، بەسەرهاتی مشتەکۆڵەی تۆ و سەری ژنە زیندانییەکە لەنێو بیرەوەری من ماوە.
لە من مەدە، کە بۆ چی گۆرانی دەبێژم، من کوردم، پێشینانی من ئەوینداریی خۆیان، دەردەکانی خۆیان، تێکۆشان خۆیان و بوونی خۆیان لەنێو گۆرانی و سروودەکان بۆ من بە یادگاریی بەجێهێشتووە. من دەبێت بێژم و تۆ ببیستی. تۆ دەبێت لە گۆرانییەکەی من گوێڕادێری، من دەزانم کە ئەوە تۆ ئازاردەدات.
من بەر کوتەکان مەدە، کە لەکاتی ڕێکردن دەنگی پێیەکانی من دێت، ئاخر دایکم منی فێرکردووە، بە هەنگاوەکانی خۆم لەتەک زەمین قسەبکەم، نێوان من و زەمین، پەیمانێک هەیە و پەیوەندییەک کە من زەمین پڕ لە جوانیی و خەندە بکەم. دەی کەواتەتۆ بهێڵە با ڕێبکەم، بهێڵە با ئەو دەنگی پێی من ببیستێت، بهێڵە زەمین بزانێت، کە هێشتا من زیندوو و هیوادار ماوم.
پێنووس و کاخەز لە من یاساخ مەکە، دەخوازم بۆ زارۆکانی سەرزەمینی خۆم لایە لایە بهۆنمەوە، لێوانلێو لە هیوا، پڕ لە چیرۆکەکانی سەمەد و ژیانی ئەو، پڕ لە خانعەلی و ئارەزووەکانی، لە عیزەتی و فێریارانی، دەخوازم بنووسم، دەخوازم لەتەک خەڵک قسەبکەم، لەنێو ناخی بەندگەکەی خۆمەوە، لێرەوە، تێدەگەی چی دەڵێم؟ دەزانم تۆ فێرکراویت بەرانبەر ڕۆشنایی و جوانییەکان و هزر و بیرکردنەوە ڕکت هەبێت.
بەڵام مەترسە وەرە نێو بەندگەکەی من، لەسەر خوانە گچکە و شڕەکەی من میوان بە، ببینە چۆن هەموو شەوێک من فێریارەکانی خۆم میواندارییدەکەم، چۆن بۆ ئەوان چیرۆک دەگێڕمەوە، بەڵام تۆ مۆڵەتت نییە ببینی، تۆ مۆڵەتت نییە ببیستیت، تۆ پێویستە ئەویندار بیت، ببیت بە مرۆڤ، دەبێت لە ئەم دیوی دەرگەکە بیت، تاکو تێبگەیت، کە من چی دەبێژم.
تۆ من تەماشابکە تاکو بزانی جیاوازی من و تۆ چییە، من هەموو ڕۆژێک لەسەر دیواری بەندگەکەی خۆم دەستانی دڵدارەکەم، چاوە جوانەکانی ئەو نیگاردەکێشم، پەنجەکانی ئەو لەنێو دەستی خۆم دەگرم و گەرمیی ژیان لەنێو دەستەکانی و چاوەڕوانیی و شەیدایی لەنێو چاوانی ئەو دەخوێنمەوە، بەڵام تۆ هەموو ڕۆژێک بە کوتەکەکەی دەستی خۆت پەنجە نووساوەکانی سەر دیوار دەشکێنیت، چاوانی چاوەڕوانیی دەردەهێنیت و دیوارەکە ڕەش دەکەیتەوە.
دونیای تۆ هەمیشە تاریکیی و زیندان دەبێت و “هەستی ڕۆشنایی” تۆ ئازاردەدات، چەند مانگێکە من دیتنی ئاسمانێکی پڕ ئەستێرە چاوەڕوانییدەکەم.
لەتەک ئەستێرە یاخییەکان کە لەنێو تاریکایی لەم سەری ئاسمان بۆ ئەو سەری ئاسمان بکشێن و بە ڕۆشنایی سینگی تاریکیی شەقبکەن. بەڵام تۆ ساڵانێکە لەنێو تاریکیی دەژیت، شەوی تۆ بەبێ ئەستێرەیە، دەزانی ئاسمانی بێ ئەستێرە چ واتایەکی هەیە؟ ئاسمانی هەمیشە شەو واتای چییە؟
ئەم جارە کە بۆ بەنگەی ٢٠٩ گەڕامەوە، وەرە نێو بەندگەکەی من، من بۆ تۆ کۆمەڵێک ئارەزووم هەن، نەک لە ڕەنگی نزاکانی تۆ کە سەراپا ئاگرن و ترس لە دۆزەخ، ئارەزووەکانی من پڕن لە هیوا و خەندە و ئەوین. وەرە ناو بەندگەکەی من، تاکو نهێنیی دوا خەندەی عیزەتی لەبەردەم سێدارە بە تۆ بڵێم، دەزانم کە دووبارە دەبمەوە بەندی بەندگەی ٢٠٩، لە بارێک کە تۆ بە سەراپای بوونی پڕ کینەی خۆتەوە بەسەر من دەگوڕێنیت و هێشتا دڵی من بۆ تۆ و دونیایەکی هیچ کە لە دەوری تۆ دروستکراوە، دەسووتێت. من دەگەڕێمەوە لە بارێک کە فێرکارم و هێشتا خەندەی مناڵانی نیشتمانی خۆم لەسەر لێوەکانی من ماوە.
فێرکاری سزادراو بە سێدارە، فەرزادی کەمانگەر
بەندگەی نەخۆشانی (عفونی| ئیلتیهابی) زیندانی ڕەجایی شاری کەرەج
وەرگێڕان لە فارسی: هەژێن
١٧ی ئایاری ٢٠١٠
________________________________________
١. بە پێچەوانەی لێکۆڵەرەکان، کە لەسەر ئەوەی من لەنێو بابەتی (نامەی) بەندگەی ٢٠٩، ئەوانم بە خێو ناوبردبوو، دڕندانە کەوتنە کوتەکاریی و جنێودان و سووکایەتیکردن بە من، ئەم جارە چەند کەسێک لە پاسەوانانی بەندگەی ٢٠٩ منیان ئازارنەدا.
٢. بەهمەنی عیزەتی فێرکاریک بوو، کە لە سەرەتای شۆڕش(مەبەست شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێرانە – و. کوردیی) لە سێدارە درا، هێشتا خەڵکی دێهاتەکانی کرماشان و کامیاران یاداوەریی زۆریان لەبارەی ئەو هەیە، دەڵێن لە کاتی لەسێدارەدران لە وەڵامی بەرپرسان کە لە ئەو دەپرسن: لە مردن ناترسێیت؟ بە خەندەوە گوتویەتی: ئەگەر مردن پیاوە، با بۆ لای من بێت، تاکو من توند توند ئەو لە ئامێز بگرم.
* سەمەد بیهرەنگی : فێڕکار، چیرۆکنووس و وەرگێڕ و لێکۆڵەری فۆلکلۆری ئازەربایجانی. ٣١ی ئۆگوستی ١٩٦٨ لە تەمەنی ٢٩ لەلایەن کارمەندانی دەوڵەتی ئێران [پاشایەتی موحەمەد ڕەزاشا] لەنێو ئاو خنکێندرا.
سەمەد بیهرەنگی دانەری ئەلفابێتی ئازەری بوو، کە دەوڵەتی پاشایی لە ئەو پێشوازیدەکات، بەلام ئەو ئامادەی چاپکردنی پەڕتووکەکەی نابێت و هۆکاری ئامادەنەبوونەکەی بە براکەی دەڵێت “ئەگەر من ئەوە پەسەندبکەم، دەبێت لاپەڕەکانی سەرەتای پەڕتووکەکەم بۆ پێداهەڵدانی شا و شابانوو تەرخانبکەم”
** بەهمەن عیزەتی : شۆڕشگەر و فێرکاری یەکێک لە فێرگەکانی کامیاران، پاش ئەوەی لە دەوروبەری (پاوە) لەلایەن چەکدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران دەستگیردەکرێت و کۆمەڵێک لە خەڵکی پاوە بۆ لای ئەیەتوڵڵا خاڵخاڵی دەچن و داخوازی لەسێدارەنەدان و ئازادکردنی بەهمەن عیزەتی دەبن، خاڵخاڵی وەک نوێنەری حزباللەی تازە بەدەسەڵاتگەییشتوو، فەرمانی لەسێدارەدانی ئەو دەردەکات و ڕۆژی
٢١ی ئۆگوستی ١٩٧٩ لەتەک هەشت هاوڕێی خۆی لە هەمان شوێنی بەرەنگاریکردنی پاسداران، گوللەباراندەکرێت.
*** خانعەلی : ئەبولحەسەن خانعەلی، فێرکاری ٢٩ ساڵەی وانەکانی فیلۆسۆفیی و زمانی عەرەبی لەنێو کۆبوونەوەی ناڕەزایەتیی فێراکاران لە مەیدانی بەهارستان بە گوللەی پۆلیسێک دەکوژرێت.
**** ناڕەزایەتی بەرانەر زیندانیکردن و سزای لەسێدارەدانی (فەرزاد کەمانگەر) کۆمەڵگەی کوردنشین و سنوورەکانی ئێران تێدەپەڕاند و لەنێو وێرانەکانی جەنگی سی ساڵەی ئەفغانستان، لە کابووڵ دەیان ئازادیخواز دژی بڕیار و ملهوڕییەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران خۆنیشانداندەکەن.
ئایا ڕەتکردنەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردن ئەوە دەگەیێنێت کە ئهنارکیستەکان ناڕامیارین؟
(J.2.10) ئایا ڕەتکردنەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردن ئەوە دەگەیێنێت کە ئهنارکیستەکان ناڕامیارین؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
ئهوه که ئهنارکیستهکان ناڕامیارین دووره له ڕاستییهوه، ئهوهی ههیه ئهنارکیستهکان ڕامیاری نین به پێناسه مارکسیستهکه. بۆ ڕامیاری ئهنارکیست تهنها ڕامیاری نییه و بهس، ئهنارکیست لهگهڵ گۆڕانی بنهڕهتیدایه، ئهنارکیست به پێناسهکردنی مارکسیستهکان تهنها نهخشهیهکی ئابووریه دهربارهی ههقدهست و ههلومهرجی کارکردن….هتد، دوای ئهوه مهسهلهکانی تر واز لێ دههێنن بۆ دهسهڵاتی کاپیتالیزم، ئهوهش ماڵوێرانییه بۆ چینی کارگهران.
دهربارهی ئهو مهسهلهیه باکۆنین وتویهتی کارگهران ناتوانن خۆیان له سیاسهت لادهن و وهلاوهی بنێن و خۆیان نهدهن له قهرهی، بهوهش کاپیتالیزم دهتوانێت بهباشی کۆنترۆڵی بکات. باکۆنین بڕوای وا بووه ئهنارکیست گرنگی تایبهت به بیروباوهڕی ڕامیاری و خهباتکردن دهدات، بهو مهرجهی لهناو دنیای کارکردنی چینهکانهوه بێت و ببێت، بڕواشی وا بووه که ئینتهرناسێۆنالیزم ناتوانێت تێکهڵ به سیاسهت نهبێت، ئهوهش خهباتکردن دژی بۆرژوازی دهیسهپێنێت، ئهنارکیست سیاسهتی بۆرژوازی ڕهتدهکاتهوهla philosophie politique de baconine .p.313 ڕهتکردنهوهی ههڵبژاردن له دژایهتیکردنی سیاسهتی بۆرژوازییهوه سهرچاوه دهگرێت، ئێمه ئاگاداری سیاسهتین و لێی غافڵ نین، ههروهها ئاگاداری موبارهزهی ڕامیارین، ئهنارکیستهکان ههموو کات سهنگیان بۆ موبارهزهی ڕامیاری داناوه و ههڵیانسگاندووه، بهڵام باکۆنین دژی ئهوه بووه زیادلهپێویست گرنگی بدرێته ئهو مهسهلهیه. ئهوهش لهوهوه بووه که ئهو بڕوای وا بووه و وتویهتی ئینتهرناسیوناڵ ڕێکخستنێکی ئینتهرناسیوناڵی چینی کارگهرانه–سهندیکا و گرووپهکانه– ئیتر بهسه سهرقاڵبوون به مهسهلهی ڕامیاریی فهلسهفییهوه.
ئایا ڕەتکردنەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردن ئەوە دەگەیێنێت کە ئهنارکیستەکان ناڕامیارین؟
(J.2.10) ئایا ڕەتکردنەوەی هەڵمەتی هەڵبژاردن ئەوە دەگەیێنێت کە ئهنارکیستەکان ناڕامیارین؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
ئهوه که ئهنارکیستهکان ناڕامیارین دووره له ڕاستییهوه، ئهوهی ههیه ئهنارکیستهکان ڕامیاری نین به پێناسه مارکسیستهکه. بۆ ڕامیاری ئهنارکیست تهنها ڕامیاری نییه و بهس، ئهنارکیست لهگهڵ گۆڕانی بنهڕهتیدایه، ئهنارکیست به پێناسهکردنی مارکسیستهکان تهنها نهخشهیهکی ئابووریه دهربارهی ههقدهست و ههلومهرجی کارکردن….هتد، دوای ئهوه مهسهلهکانی تر واز لێ دههێنن بۆ دهسهڵاتی کاپیتالیزم، ئهوهش ماڵوێرانییه بۆ چینی کارگهران.
دهربارهی ئهو مهسهلهیه باکۆنین وتویهتی کارگهران ناتوانن خۆیان له سیاسهت لادهن و وهلاوهی بنێن و خۆیان نهدهن له قهرهی، بهوهش کاپیتالیزم دهتوانێت بهباشی کۆنترۆڵی بکات. باکۆنین بڕوای وا بووه ئهنارکیست گرنگی تایبهت به بیروباوهڕی ڕامیاری و خهباتکردن دهدات، بهو مهرجهی لهناو دنیای کارکردنی چینهکانهوه بێت و ببێت، بڕواشی وا بووه که ئینتهرناسێۆنالیزم ناتوانێت تێکهڵ به سیاسهت نهبێت، ئهوهش خهباتکردن دژی بۆرژوازی دهیسهپێنێت، ئهنارکیست سیاسهتی بۆرژوازی ڕهتدهکاتهوهla philosophie politique de baconine .p.313 ڕهتکردنهوهی ههڵبژاردن له دژایهتیکردنی سیاسهتی بۆرژوازییهوه سهرچاوه دهگرێت، ئێمه ئاگاداری سیاسهتین و لێی غافڵ نین، ههروهها ئاگاداری موبارهزهی ڕامیارین، ئهنارکیستهکان ههموو کات سهنگیان بۆ موبارهزهی ڕامیاری داناوه و ههڵیانسگاندووه، بهڵام باکۆنین دژی ئهوه بووه زیادلهپێویست گرنگی بدرێته ئهو مهسهلهیه. ئهوهش لهوهوه بووه که ئهو بڕوای وا بووه و وتویهتی ئینتهرناسیوناڵ ڕێکخستنێکی ئینتهرناسیوناڵی چینی کارگهرانه–سهندیکا و گرووپهکانه– ئیتر بهسه سهرقاڵبوون به مهسهلهی ڕامیاریی فهلسهفییهوه.
ئهنارکیستهکان لهبریی دهنگدان چی دهکهن؟
(j.2.9 ) ئهنارکیستهکان لهبریی دهنگدان چی دهکهن؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
به ڕهتکردنهوهی ههڵبژاردنهکان و دهنگدان ئهنارکیستهکان له ڕووی ڕامیاریتهوه نابن به خهمنهخۆرهکان، نابن بهوانه که خۆیان له مهسهله سهرهکییه گرنگهکان بدزنهوه و گوێیان پێ نهدهن. هۆی سهرهکی که وای له ئهنارکیستهکان کردووه دهنگدان ڕهت بکهنهوه، ئهوهیه که دهنگدان به چارهسهر نازانن. ئهنارکیستهکان هێنده لاموبالات نین به لای مهسهله گرنگهکاندا گوزهر بکهن و گوێیان پێ نهدهن. وهکو باسمانکرد ئهنارکیستهکان دهنگدان و ههڵبژاردن به چارهسهر نازانن،. پاساوێکی تریش ههیه وایان لێ دهکات دهنگدان و ههڵبژاردنهکان ڕهت بکهنهوه، ئهویش ئهوهیه ههڵبژاردنهکان وامان لێ دهکهن وا بیر بکهینهوه که ئهوانهی ههمان ههڵوێست و بیروبۆچوونیان نییه کۆسپ و تهگهرهن له بهردهم دروسبوونی –ئۆتۆکارکردن–دا له شۆێنی کارهکانمان، کارگهکان، کێڵگهکان و گهڕهکهکان؛ واته دهبێته هۆی چاندنی ڕكوکینه له ناوماندا، که ئهوه خۆی دهبێته هۆیهکی سهرهکی بۆ دروستنهبوونی ئهلتهرنهتیڤێکی ئهکتیڤ، بهو جۆره دهنگدان سهرچاوهی گوێپێنهدان و گهڕهلاوژێ و کارتێکردنه.
ئهنارکیستهکان لهبریی دهنگدان چی دهکهن؟
(j.2.9 ) ئهنارکیستهکان لهبریی دهنگدان چی دهکهن؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
به ڕهتکردنهوهی ههڵبژاردنهکان و دهنگدان ئهنارکیستهکان له ڕووی ڕامیاریتهوه نابن به خهمنهخۆرهکان، نابن بهوانه که خۆیان له مهسهله سهرهکییه گرنگهکان بدزنهوه و گوێیان پێ نهدهن. هۆی سهرهکی که وای له ئهنارکیستهکان کردووه دهنگدان ڕهت بکهنهوه، ئهوهیه که دهنگدان به چارهسهر نازانن. ئهنارکیستهکان هێنده لاموبالات نین به لای مهسهله گرنگهکاندا گوزهر بکهن و گوێیان پێ نهدهن. وهکو باسمانکرد ئهنارکیستهکان دهنگدان و ههڵبژاردن به چارهسهر نازانن،. پاساوێکی تریش ههیه وایان لێ دهکات دهنگدان و ههڵبژاردنهکان ڕهت بکهنهوه، ئهویش ئهوهیه ههڵبژاردنهکان وامان لێ دهکهن وا بیر بکهینهوه که ئهوانهی ههمان ههڵوێست و بیروبۆچوونیان نییه کۆسپ و تهگهرهن له بهردهم دروسبوونی –ئۆتۆکارکردن–دا له شۆێنی کارهکانمان، کارگهکان، کێڵگهکان و گهڕهکهکان؛ واته دهبێته هۆی چاندنی ڕكوکینه له ناوماندا، که ئهوه خۆی دهبێته هۆیهکی سهرهکی بۆ دروستنهبوونی ئهلتهرنهتیڤێکی ئهکتیڤ، بهو جۆره دهنگدان سهرچاوهی گوێپێنهدان و گهڕهلاوژێ و کارتێکردنه.
ئایا دهنگنهدان دهبێته هۆی سهرکهوتنی ڕاست له ههڵبژاردندا؟
( J.2.8) ئایا دهنگنهدان دهبێته هۆی سهرکهوتنی ڕاست له ههڵبژاردندا؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
لهو بوارهدا ئهنارکیستهکان ههر ئهوهنده ناڵێن که دهنگ مهدهن، بهڵکو پشتگیری خۆڕێکخستنیش دهکات. ئهنارکیستهکان هیچ بهرژهوهندییهکیان نییه که لهگهڵ خاووخلیچکی و گوێپێنهدان بگونجێت، گهر بێت و ئهنارکیستهکان بتوانن کارێکی وا بکهن نیوهی دهنگدهران دهنگ نهدهن و بڕوایان به حکومهتهکان نهبێت و ئهوهش ببێته مایهی سهرکهوتنی ڕاست ئهوا ئهوه نهک ههر مهقبول نییه، بهڵکو خۆی له خۆیدا خهیاڵ و داڵغهیه به لای ئهنارکیستهکانهوه.vrnon richards l ;imposiblité de la démocratie social.p142 به واتایهکی تر گهر حزبێکی خاوهن دهسهڵات لهسهر ئاستی وڵاتێک زۆربهی زۆری خهڵک حکومهتێکیان ڕهت کردهوه و به دهنگهکانیان متمانهی خۆیان نهدایه، ئهوه دهبێته مایهی شهرمهزاری و ملکهچی بۆ سیاسهتمهداران که تهنها بڕوایان به توانا و دهسهڵاتی خۆیان ههیه ناچار دان بهو شهرمهزاری و ملکهچییهی خۆیاندا دهنێن. لهو کاتهشدا که سیاسهتمهداران حزبهکهیان تڕۆ و مایهپووچ دهبێت، ئهنارکیستهکان ههر جهخت لهسهر کاری دهنگنهدان دهکهنهوه و بهردهوام دهبن و سوورن لهسهر ههڵوێستی بڕوابوون به هێز و وزهی خۆ و به یهکگرتنهوه لهگهڵ تاکهکانی تر به هوشیاری و هۆشمهندیهکی بهرزهوه بۆ ڕێگهبهستن له فڕوفێڵ و تهڵهبازیی سیاسهتمهداران به ڕادیکال و ڕیفۆرمیستهکانیشهوه. ئێمما گۆڵدمان emma golman دهڵێت گهر ئهنارکیستهکان هێنده بههێز و بهتوانا بن تای تهرازووی ههڵبژاردنهکان بگۆڕن به جۆرێك چهپ بتوانێت هێزی کارگهران گرێ بدات به مانگرتنێکی گشتیهوه، یا بهزنجیرهیهک مانگرتنهوه، تهنانهت لهو حاڵهتهشدا کاپیتالیست خافڵ نییه و دهزانێت دهتوانێت فهرمانبهرهکانی بهرهی ڕاست و بهرهی چهپ بکڕێت یا هیچ نهبێت وایان لێ بکات کاریگهرییان نهبێت لهسهر ئهنجامهکان و بهشداریکردنهکان. vison sur le feu .p.90
ئایا بهدڵنیاییهوه لهسهرمان پێویسته دهنگ به پارته ڕیفۆرمیستهکان بدهین، بۆ ئهوهی ڕوخساری ڕاستهقینهیان دهربکهوێت؟
(j.2.7 ) ئایا بهدڵنیاییهوه لهسهرمان پێویسته دهنگ به پارته ڕیفۆرمیستهکان بدهین، بۆ ئهوهی ڕوخساری ڕاستهقینهیان دهربکهوێت؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
ههندێک له حزبه سۆسیالیسته لینینیهکان وهک b.s.p و بێچووهکانی وهک ISO له ویلایهته یهکگرتووهکان وای بۆ دهچن که دهبێت هاندهری خهڵک بین بۆ دهنگدان بۆ کار و حزبه سۆسیال دیموکراتهکانی تر، لهبهر دوو هۆی سهرهکی:
یهکهم/ لهبهر ئهوه پاڵپشتی ئهو حزب و سهندیکایانه جهماوهره و گهر بێت و جهماوهر پاڵپشتی خۆی دهرنهخات به دهنگدان بۆیان وا دهردهکهوێت ئهو حزبانه گۆڕاون له کهمپی چینی کارگهراندا و وهرچهرخاون به لای کاپیتالیزمدا و نزیکن له کهپیتالیستهوه.
دووهم/ گهر جهماوهر دهنگ نهدات بهو حزبه سۆسیالیسته ڕیفۆرمیستانه تهواو ناسنامه خیانهتکارییهکهیان لای ئهندام و پارتیزانهکانیان دهردهکهوێت و نائومێد دهبن له حزبهکانیان ناچار دهبن به دوای حزبه سۆسیالیسته ڕاستهقینهکاندا بگهڕێن. a savoir les amies swp et ISO
ئهو کاراییانه چین، که ڕادیکاڵهکان بهکاریان له ههڵبژاردنهکاندا دههێنن؟
(j.2.6 ) ئهو کاراییانه چین، که ڕادیکاڵهکان بهکاریان له ههڵبژاردنهکاندا دههێنن؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
ههندێک له ڕادیکالهکان دهیانهوێت لهگهڵ شیکردنهوهکانی ئێمهدا دهربارهی سنووری ههڵبژاردنهکان و دهنگدان جووت و هاوڕا بن، بهو مهرجه ئێمه –خهباتی ڕاستهوخۆ– بگونجێنین لهگهڵ ههڵبژارنهکاندا.
ئهوان لهو بوارهدا بوونهته خاوهنی داهێنانێکی تر، لایان وایه بهزاندنی سنووری ههڵبژاردنهکان –ئۆتۆجموجووڵ– بههێز دهکات، لای ئهوان بههێزبوونی ئۆتۆجموجووڵیش هۆیهکه له هۆیهکانی بههێزکردنی دهوڵهت و وازلێهێنانیهتی، واته دهوڵهت که ههر له دهستی دوژمنانی کارگهراندا بمێنێتهوه ئهوهش به بیروبۆچونی ئهوان ناماقوڵه و دهڵێن ئهوهی پیاوێکی ڕاستڕهو سڵی لێ ناکاتهوه دهرکردنی بڕیارێکه دژی کارگهران، بهڵام گهر له جێگهی ئهو ڕاستڕهوه ڕادیکالێک بێت سڵ دهکاتهوه و بڕیار دهرناکات دژی کارگهران و دژی ئهو جۆره بڕیار و فهرمانانه دهوهستێتهوه، به واتایهکی تر ئهوان به ئێمه دهڵێن نابێت دوورهپهرێز بین له دهوڵهت و واز له ئامێرهکانی بهێنین تا ههر به دهست دوژمنانی کارگهرانهوه بن و به ئارهزووی خۆیان تهراتێنیان تێدا بکهن و به کاریان بهێنن، ئهو بیروبۆچوونه ئهنتهرناسێۆنالی دووهم کاوتسکی، لینین پیادهیان کرد و هاوسهنگهری بوون له کۆنفرانسی190 ساڵی 1899بوو که ئهلکساندهر میلهراند alexander milerandی سۆسیالیست چووه کابینهی حکومهتی فهرهنسیهوه گوایه بۆ پاڵپشتیکردنی کرێکارانی مانگرتوو ههوڵی دا و داوای له حکومهت کرد به هانایانهوه بچێت، کهچی سهرباری ئهوهش ئهو داواکردنه کرێکاران و خۆشی ئهلێکسهندر نائومێد بوون و حکومهت نهک ههر یارمهتیی کرێکارانی نهدا، بهڵکو پهیتا پهیتا هێزی پۆلیس و سهربازی تهمێکهری دهنارده سهریان.peter neatrns syndicalisme révolutionair et du travail français p10 en1910
بۆچی ئهنارکیستهکان پشتیوانی له دهنگنهدان دهکهن و کاراییهکانی چین؟
(J.2.5) بۆچی ئهنارکیستهکان پشتیوانی له دهنگنهدان دهکهن و کاراییهکانی چین؟
و. له فهرهنسییهوه: سهلام عارف
له بناغهدا پاڵپشتیکردنی ئهنارکیستهکان بۆ دهنگنهدان لهبهر ئهوهیه که کاری دهنگدان جێبهجێکردنی حهز و ئارهزووی ئهوانه؛ واته سیاسهتمهدارانه. ئهوهش دژی پرانسیپی ئهنارکیزمه.
Emma godman les anarchistes et électionvangurad111.jun jullet.135.p گهر ئێوه ههرهمی و پلهیی حکومهت ڕهت بکهنهوه، ئاشکرایه که حکومهت بهشداریی سهرهکی و کاریگهری سیستمهکهیه، گهر حکومهتتان ههڵبژارد له سووکایهتیکردن و جنێودان به پرانسیپهکان زیاتر هیچی تر ناگهیهنێت..1936.p لویژی گالانی lugi galani وتویهتی کهسێک له ڕووی ڕامیاریهوه لهو ئاستهدا بێت که بتوانێت ڕابهرهکهی خۆی ههڵبژێرێت، یا بهپێچهوانهوه خۆی ببێته ڕابهری ئهوان.la fin de anarchisme.p37 به واتایهکی تر لهبهرئهوهی ئهنارکیزم ههموو بیروبۆچوونێکی سهروهری و دهسهڵاتخوازی ڕهت دهکاتهوه، سهروهری و دهستبڵندیی سیاسهتمهداران، بهوانهشهوه که گوایه خاوهن بههرهی ڕزگارکردنی ئێمهشن. ئهمه ئهو حکومهت و حکومهتانهش دهگرێتهوه که خۆیان به، ههڵبژاردنی ئۆتۆنۆم و ئازاد، پهردهپۆش کردووه. ئێمه دهنگدان ڕهفز دهکهین، دهنگدان سهروهریی پێکهاتهی کۆمهڵایهتی دهسهلمێنێت، ئێمه به پرۆسه و ڕهفتاری ئهنارکی ههموو ئهرکه سهپێنراوهکان له لایهن دهوڵهتهوه ڕهت دهکهینهوه. پرۆسهی ئهنارکیزمیش ئهوهیه ههرچییهک پهیوهندی به ئازادیمانهوه ههیه خۆمان بڕیاری دهدهین و ڕێگه به هیچ کهس و لایهنێک نادهین بڕیار بۆ ئێمه بدات.