Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnegranî (4)
hejên
beşî çwarem:
“anarkîstekan be raşkawî raydegeyenin ke amancyan : ne têkişkandnî berhemhênanî sermayedarî , ne binyatnanî dewlletî hizb , ne hkumetî krêkarî , ne hkumetî şûrayî û ne pyadekirdnî desellatî syasî prrolîtaryaye . ewan le yek qseda ewe derdexen ke amancyan : ne gorrînî dewlletî dîktatorîye be dewlletî dîmukrasî û ne gorrînî dewlletî borijwazîye be dewlletî prrolîtarî , bellku amancyan lenawbirdnî dewllete be hemû çeşnekanîyewe , be dewlletî prrolîtaryaşewe , çunke prrolîtarya pêwîstî be serwerêtî le komellda nîye .“
lêreda nûser bêwîjdanîyekî gewre beramber enarkîyekan dekat û carêkî tir têkistekanî rêkixrawêkî daxrawî marksîstî hawsengerî xoy dekate hî enarkîyekan! beşbehallî xom eger nek hemû enarkîyekan, tenanet yek enarkî le serapay mêjûy hizrîy enarkîda hebû ke be raşkawî û narraşkawî witbêtî, nûsîbêtî, bîrîşî lêkirdbêtewe û nyazîşî hebûbêt ke amancî têkneşkandnî berhemhênanî sermayedarî bêt, ewa lem satewe min nefret le enarkîzm dekem, hewek çon le bolşevîzmî dekem, ke serwerî çînayetîyan parast! dîsanewe dawa le nûser dekem, le kwêda detwanêt taqe yek riste le serapay edebyatî enarkîda peyda bkat, ke pallpiştî ew boçûney bkat?
bellam be raşkawî delêyn, dewllet deskelay her çîn û partêk bêt, watay bûnî pêdawîstî serkut û ragirtnî serwerî degeyênêt. lay enarkîyekan serkutger, serkutgere çi krêkar bêt ya borijwa! çi nasîwnalîst bêt ya komunîst! eger kotayî ew şorrşey ke marksîstekan pagendey bo deken, be soşyalîzm dêt, îtir deyanewêt dewllet beser kêda bken û kê lejêr serenêzey dîktatorîyekeyanda ragrin; krêkaran ya borcwakan? [8] eger bo jêrdesteragirtnî borcwakane, ewa xoyan bedro dexenewe û le soşyalîzimda borcwa wek kesêkî mşexor û daray xawendarêtî kêllge û kargekan ya sîstemêk debêt le arada nemabêt. eger dellên demênêt, ewa qsekirdin le soşyalîzm le weha komellgeyekda, deçête xaney efsanebafîyewe. eger em dû egerş nebin, ewa egerî sêyem qutdebêtewe, ewîş serwerî û dîktatorî komunîstekane beser komellge begiştî û çîne berhemhênerekan (krêkaran û cutyaran) betaybetî, ke jyan û berdewamî leser şanyan dewestêt, ewey ke bekirdewe le mawey 70 sallî deselatî takpartî û dîktatorîyaney bolşevîkekanda, leser mjînî şîley jyan û wirduxaşkirdnî êskepeykerî krêkaran û cutyaran, qelay abûrîy nasîwnalîstîy û telarî xewne nezoke wirdeborcwazîyekanyan hellçnî. xo eger emeşyan nebêt, ewa dwa eger têkellkirdnî abûrî bernamerrîjî nawendîy letek be fredengî ramyarîy (pluralîzmî ramyarîy) û sîstemî parlemanî demênêtewe.
min le derkî wa le soşyalîzm tûşî şok nabim, çunke zorêk le çepekanî kurdistan ke degeyiştne wllatî suyd, palyan lêdedayewe û deyanut xo eme lew soşyalîzme zyatir û baştre, ke ême deyixwazîn! (more…)
ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەگرانی (4)
بەشی چوارەم:
“ئانارکیسته‌کان به راشکاوی رایده‌گه‌یه‌نن که ئامانجیان : نه تێکشکاندنی به‌رهه‌مهێنانی سه‌رمایه‌داری ، نه بنیاتنانی ده‌وڵه‌تی حزب ، نه حکومه‌تی کرێکاری ، نه حکومه‌تی شوورایی و نه پیاده‌کردنی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی پڕۆلیتاریایه . ئه‌وان له یه‌ک قسه‌دا ئه‌وه ده‌رده‌خه‌ن که ئامانجیان : نه گۆڕینی ده‌وڵه‌تی دیکتاتۆرییه به ده‌وڵه‌تی دیموکراسی و نه گۆڕینی ده‌وڵه‌تی بۆرژوازییه به ده‌وڵه‌تی پڕۆلیتاری ، به‌ڵکو ئامانجیان له‌ناوبردنی ده‌وڵه‌ته به هه‌موو چه‌شنه‌کانییه‌وه ، به ده‌وڵه‌تی پڕۆلیتاریاشه‌وه ، چونکه پڕۆلیتاریا پێویستی به سه‌روه‌رێتی له کۆمه‌ڵدا نییه .“
لێرەدا نووسەر بێویژدانییەکی گەورە بەرامبەر ئەنارکییەکان دەکات و جارێکی تر تێکستەکانی ڕێکخراوێکی داخراوی مارکسیستی هاوسەنگەری خۆی دەکاتە هی ئەنارکییەکان! بەشبەحاڵی خۆم ئەگەر نەك هەموو ئەنارکییەکان، تەنانەت یەك ئەنارکی لە سەراپای مێژووی هزریی ئەنارکیدا هەبوو کە بە ڕاشكاوی و ناڕاشکاوی وتبێتی، نووسیبێتی، بیریشی لێکردبێتەوە و نیازیشی هەبووبێت کە ئامانجی تێكنەشکاندنی بەرهەمهێنانی سەرمایەداری بێت، ئەوا لەم ساتەوە من نەفرەت لە ئەنارکیزم دەکەم، هەوەك چۆن لە بۆلشەڤیزمی دەکەم، کە سەروەری چینایەتییان پاراست! دیسانەوە داوا لە نووسەر دەکەم، لە کوێدا دەتوانێت تاقە یەك ڕستە لە سەراپای ئەدەبیاتی ئەنارکیدا پەیدا بکات، کە پاڵپشتی ئەو بۆچوونەی بکات؟
بەڵام بە ڕاشکاوی دەلێین، دەوڵەت دەسکەلای هەر چین و پارتێك بێت، واتای بوونی پێداویستی سەرکوت و راگرتنی سەروەری دەگەیێنێت. لای ئەنارکییەکان سەرکوتگەر، سەرکوتگەرە چ کرێکار بێت یا بۆرژوا! چ ناسیونالیست بێت یا کۆمونیست! ئەگەر کۆتایی ئەو شۆڕشەی کە مارکسیستەکان پاگەندەی بۆ دەکەن، بە سۆشیالیزم دێت، ئیتر دەیانەوێت دەوڵەت بەسەر کێدا بکەن و کێ لەژێر سەرەنێزەی دیکتاتۆرییەکەیاندا ڕاگرن؛ کرێکاران یا بۆرجواکان؟ [8] ئەگەر بۆ ژێردەستەراگرتنی بۆرجواکانە، ئەوا خۆیان بەدرۆ دەخەنەوە و لە سۆشیالیزمدا بۆرجوا وەك کەسێکی مشەخۆر و دارای خاوەندارێتی کێڵگە و کارگەکان یا سیستەمێك دەبێت لە ئارادا نەمابێت. ئەگەر دەڵێن دەمێنێت، ئەوا قسەکردن لە سۆشیالیزم لە وەها کۆمەڵگەیەکدا، دەچێتە خانەی ئەفسانەبافییەوە. ئەگەر ئەم دوو ئەگەرش نەبن، ئەوا ئەگەری سێیەم قوتدەبێتەوە، ئەویش سەروەری و دیکتاتۆری کۆمونیستەکانە بەسەر کۆمەڵگە بەگشتی و چینە بەرهەمهێنەرەکان (کرێکاران و جوتیاران) بەتایبەتی، کە ژیان و بەردەوامی لەسەر شانیان دەوەستێت، ئەوەی کە بەکردەوە لە ماوەی ٧٠ ساڵی دەسەلاتی تاکپارتی و دیکتاتۆرییانەی بۆلشەڤیکەکاندا، لەسەر مژینی شیلەی ژیان و وردوخاشکردنی ئێسکەپەیکەری کرێکاران و جوتیاران، قەلای ئابووریی ناسیونالیستیی و تەلاری خەونە نەزۆکە وردەبۆرجوازییەکانیان هەڵچنی. خۆ ئەگەر ئەمەشیان نەبێت، ئەوا دوا ئەگەر تێکەڵکردنی ئابووری بەرنامەڕیژی ناوەندیی لەتەك بە فرەدەنگی ڕامیاریی (پلورالیزمی ڕامیاریی) و سیستەمی پارلەمانی دەمێنێتەوە.
من لە دەرکی وا لە سۆشیالیزم تووشی شۆك نابم، چونکە زۆرێك لە چەپەکانی کوردستان کە دەگەیشتنە وڵاتی سوید، پالیان لێدەدایەوە و دەیانوت خۆ ئەمە لەو سۆشیالیزمە زیاتر و باشترە، کە ئێمە دەیخوازین! (more…)
Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnegranî (2)
hejên
beşî duwem:
“ anarkîzm le seretakeyda djî xawendarîy taybetî nebû , tenha rexney le şêwey dabeşkirdnî saman hebû , yeksanî û ‘edaletî komellayetî le xawendarîy takekesda debînî . bernamey abûrî em anarkîzme , damezrandnî bankêkî nîştmanî bû ke qazancî sermayey têda nebêt “
nûser hîç bellgeyek bo em boçûnaney naxate rû û tenya boçûne bêbnemakanî lênîn û paşrrewanî wî, dûbare dekatewe. enarkîzm her le sertay serhelldanîyewe wek hizrêk, djayetî serwerî çînayetî û bangewzay bo komellgey bêçîn û çewsanewe kirduwe, mercîşî bo serhelldanî weha komellgeyek xebatî berdewam û amadeyî yekgirtnî azadaney komune û herewezîyekanî krêkaran û cutyaran û beşekanî trî komellge buwe, leser bnemay fîdrasyon û konfîdrasyone rêkixrawekan le xwarewerra. ewey ke nûser be bankî nîştmanî nêwî debat “bankî alluwêre”[4] , ke tenya karî rêkxistne û hîç hawşêweyekîy letek banke bawekanî sîstemî sermayedarî dewlletîda nîye, ke be “bankî nîştmanî” nasirwan. herweha lay enarkîstekan heriştêk nebête hoy behrekêsî le karî kesanî tir, naçête xaney xawendarrêtî taybetewe û sertaşêk, berdrûrêk, cutyarêk, pîşegerêk, ke dahatî tenya berhemî karî xoy bêt û kesî bo ew mebeste behrekêşî nekirdbêt, retnakatewe.
dwacar, wek le ezmûnî şorrşî îspanyada be dyarîkrawî le nawçey ketalonya, cutyaran û krêkaran be xoxwastî û be wîstî azadaney xoyan debûne beşêk le komune herewezîyekan -rêk bepêçewaney modêle bolşewîkîyekey rusya û çîn û kuba û blokî orupay xorhelatî, ke be zorî serenêze û karî zoremlê û dûrxistenewey cutyaranî narazî bo sîbirya- û her ew azadîyeş bû, ke gyanî şorrişgêrraney lay endamanî herewezîyekanî okranya û îspanya drustkird, ke ta dwa gule û dwa dlopî xwên djî dujimnî çtînayetîyan bcengin û gyanyan lepênaw komellge azadekanyanda bext bken, bepêçewaneşewe her zorî serenêzey supay sûr bû, ke way le danîştwanî rusye û wllatekanî trî destexuşkî kird, ke xwazyarî gerranewey drrindetrîn sîstemî bazar azad bin, sîstemêk, ke 70 sall pêştir be hezaran qurbanyan bo lenawbirdnî da. (more…)
ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەگرانی (٢)
“ ئانارکیزم له سه‌ره‌تاکه‌یدا دژی خاوه‌نداریی تایبه‌تی نه‌بوو ، ته‌نها ره‌خنه‌ی له شێوه‌ی دابه‌شکردنی سامان هه‌بوو ، یه‌کسانی و عه‌داله‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی له خاوه‌نداریی تاکه‌که‌سدا ده‌بینی . به‌رنامه‌ی ئابووری ئه‌م ئانارکیزمه ، دامه‌زراندنی بانکێکی نیشتمانی بوو که قازانجی سه‌رمایه‌ی تێدا نه‌بێت “
نووسه‌ر هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك بۆ ئه‌م بۆچوونانه‌ی ناخاته ڕوو و ته‌نیا بۆچوونه بێبنه‌ماکانی لێنین و پاشڕه‌وانی وی، دووباره ده‌کاته‌وه. ئه‌نارکیزم هه‌ر له سه‌رتای سه‌رهه‌ڵدانییه‌وه وه‌ك هزرێك، دژایه‌تی سه‌روه‌ری چینایه‌تی و بانگه‌وزای بۆ کۆمه‌ڵگه‌ی بێچین و چه‌وسانه‌وه کردووه، مه‌رجیشی بۆ سه‌رهه‌ڵدانی وه‌ها کۆمه‌ڵگه‌یه‌ك خه‌باتی به‌رده‌وام و ئاماده‌یی یه‌کگرتنی ئازادانه‌ی کۆمونه و هه‌ره‌وه‌زییه‌کانی کرێکاران و جوتیاران و به‌شه‌کانی تری کۆمه‌ڵگه بووه، له‌سه‌ر بنه‌مای فیدراسیۆن و کۆنفیدراسیۆنه ڕێکخراوه‌کان له خواره‌وه‌ڕا. ئه‌وه‌ی که نووسه‌ر به بانکی نیشتمانی نێوی ده‌بات “بانکی ئاڵووێره”[4] ، که ته‌نیا کاری ڕێکخستنه و هیچ هاوشێوه‌یه‌کیی له‌ته‌ك بانکه باوه‌کانی سیسته‌می سه‌رمایه‌داری دەوڵەتیدا نییە، کە بە “بانکی نیشتمانی” ناسروان. هه‌روه‌ها لای ئه‌نارکیسته‌کان هه‌رشتێك نه‌بێته هۆی به‌هره‌کێسی له کاری که‌سانی تر، ناچێته خانه‌ی خاوه‌نداڕێتی تایبه‌ته‌وه و سه‌رتاشێك، به‌ردروورێك، جوتیارێك، پیشه‌گه‌رێك، که داهاتی ته‌نیا به‌رهه‌می کاری خۆی بێت و که‌سی بۆ ئه‌و مه‌به‌سته به‌هره‌کێشی نه‌کردبێت، ڕه‌تناکاته‌وه.
دواجار، وه‌ك له ئه‌زموونی شۆڕشی ئیسپانیادا به دیاریکراوی له ناوچه‌ی که‌تالۆنیا، جوتیاران و کرێکاران به خۆخواستی و به ویستی ئازادانه‌ی خۆیان ده‌بوونه به‌شێك له کۆمونه هه‌ره‌وه‌زییه‌کان -ڕێك به‌پێچه‌وانه‌ی مۆدێله بۆلشه‌ویکییه‌که‌ی ڕوسیا و چین و کوبا و بلۆکی ئۆروپای خۆرهه‌لاتی، که به زۆری سه‌ره‌نێزه و کاری زۆره‌ملێ و دوورخسته‌نه‌وه‌ی جوتیارانی نارازی بۆ سیبریا- و هه‌ر ئه‌و ئازادییه‌ش بوو، که گیانی شۆڕشگێڕانه‌ی لای ئه‌ندامانی هه‌ره‌وه‌زییه‌کانی ئۆکرانیا و ئیسپانیا دروستکرد، که تا دوا گوله و دوا دلۆپی خوێن دژی دوژمنی چتینایه‌تییان بجه‌نگن و گیانیان له‌پێناو کۆمه‌ڵگه ئازاده‌کانیاندا به‌خت بکه‌ن، به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه هه‌ر زۆری سه‌ره‌نێزه‌ی سوپای سوور بوو، که وای له دانیشتوانی ڕوسیه و وڵاته‌کانی تری ده‌سته‌خوشکی کرد، کە خوازیاری گه‌ڕانه‌وه‌ی دڕنده‌ترین سیسته‌می بازار ئازاد بن، سیسته‌مێك، که 70 ساڵ پێشتر به هه‌زاران قوربانیان بۆ له‌ناوبردنی دا. (more…)
Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnegranî (1)
Hejên
ewey lêreda demewêt leserî bidwêm, nasandî enarkîzm nîye, çunke pêştir çend babetêkim le beşî (A)î pertûkî (an nanirchist FAQ) wek serçawey birrwapêkraw le demî xudî bîryaranî klasîk û hawçerxî enarkîzmewe, kirduwe be kurdî û herweha beşekanî (D) û (J) le layen hawrêyekewe wergêrdrawnete ser kurdî û beşekanî trîşî be hewllî hawrêyanî tir lejêr wergêrandin, ewey demewêt lêreda roşnayî bxemeser, wtarêkî rexneyî berrêz (fuad qeredaxî)ye, ke le 25 fêbrîwerî 2008da be dûbeş le wêblagekey xoyda bllawîkirduwetewe û min maweyek lemewber*, le katêkda xerîkî helldanewey babete nwêyekanî nûser bûm, berrêkewt berçawm kewt.
wek dezanîn û pêyuyistîşe peyrewî lêbkeyn, rexne le her hizrêk ya deqêk, pêwîstî be bellgey mellmuse ke le xudî serçawekanî ew hizre ya ew deqewe wergîrabin. nakrêt min rexne le marksîzm bigrim û bellge bo selmandnî boçûnekanim lemerr drustî ya nadrustî marksîzm, le djeboçûnekanî marksîzimda bgerrm. bedaxewe eme helleyekî gewreye ke beser berrêz (fuad qeredaxî)da têperrîwwe. min nawî denêm beserda tperrîn, leberewey ke (fuad qeredaxî) ta ewendey min agadarbim, le hîç partêkî ramyarîda endam nîye û rexnegrêkî şarezaye. eger rexneyekî wa endamî partêk bîgirtaye, be dillnyayyewe, zor cêgey serinc û lome nedebû, çunke bîrkirdnewey endamî part wawetir le snûrekanî aydyolocyay parteke birrnakat.
be birrway min, leber ewey ke rexnekey nûser:
– le nasandnî enarkîzm û bew şêweyey ke xoy nasandûyetî: enarkîzmî prodonî û enarkîzmî bakonînî, letek xoyda kewtuwete nakokî.
– boçûnî djeenarkîyanî kirduwe be serçawe û bellge bo hizrî enarkî û boçûnî hizryaranî.
– grupî komunîstî înternasîwnalîstî lêgorrawe be grupêkî enarkî. (more…)
ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەگرانی / بەشی یەکەم
ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌مه‌وێت له‌سه‌ری بدوێم، ناساندی ئه‌نارکیزم نییه، چونکه پێشتر چه‌ند بابه‌تێکم له به‌شی (A)ی په‌رتووکی (an nanrchist FAQ) وه‌ك سه‌رچاوه‌ی بڕواپێکراو له ده‌می خودی بیریارانی کلاسیك و هاوچه‌رخی ئه‌نارکیزمه‌وه، کردووه به کوردی و هەروەها بەشەکانی (D) و (J) لە لایەن هاوڕێیەکەوە وەرگێردراونەتە سەر کوردی و به‌شه‌کانی تریشی به هه‌وڵی هاوڕێیانی تر له‌ژێر وه‌رگێراندن، ئه‌وه‌ی ده‌مه‌وێت لێرەدا ڕۆشنایی بخه‌مه‌سه‌ر، وتارێکی ڕه‌خنه‌یی به‌ڕێز (فوئاد قه‌ره‌داغی)یه، که له 25 فێبریوه‌ری 2008دا به دووبه‌ش له وێبلاگه‌که‌ی خۆیدا بڵاویکردووه‌ته‌وه و من ماوەیەك لەمەوبەر*، له کاتێکدا خه‌ریکی هه‌ڵدانه‌وه‌ی بابه‌ته نوێیه‌کانی نووسه‌ر بووم، به‌ڕێكه‌وت به‌رچاوم که‌وت.
وه‌ك ده‌زانین و پێیویستیشه په‌یڕه‌وی لێبکه‌ین، ڕه‌خنه له هه‌ر هزرێك یا ده‌قێك، پێویستی به به‌ڵگه‌ی مه‌ڵموسه کە له خودی سه‌رچاوه‌کانی ئه‌و هزره یا ئه‌و ده‌قه‌وە وەرگیرابن. ناکرێت من ڕه‌خنه له مارکسیزم بگرم و به‌ڵگه بۆ سه‌لماندنی بۆچوونه‌کانم له‌مه‌ڕ دروستی یا نادروستی مارکسیزم، له دژه‌بۆچوونه‌کانی مارکسیزمدا بگه‌ڕم. به‌داخه‌وه ئه‌مه هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌یه که به‌سه‌ر به‌ڕێز (فوئاد قه‌ره‌داغی)دا تێپه‌ڕیووه. من ناوی ده‌نێم به‌سه‌ردا تپه‌ڕین، له‌به‌رئه‌وه‌ی که (فوئاد قه‌ره‌داغی) تا ئه‌وه‌نده‌ی من ئاگاداربم، له هیچ پارتێکی ڕامیاریدا ئه‌ندام نییه و ڕه‌خنه‌گرێکی شاره‌زایه. ئه‌گه‌ر ڕه‌خنه‌یه‌کی وا ئه‌ندامی پارتێك بیگرتایه، به دڵنیاییه‌وه، زۆر جێگه‌ی سه‌رنج و لۆمه نه‌ده‌بوو، چونکه بیرکردنه‌وه‌ی ئه‌ندامی پارت واوه‌تر له سنووره‌کانی ئایدیۆلۆجیای پارته‌که بڕناکات. (more…)
têrorîzmî îslamîyekan tewawkerî hêrrşî sermayedarane bo ser daxwazîyekanî xellk
têrorîzmî îslamîyekan tewawkerî hêrrşî sermayedarane bo ser daxwazîyekanî xellk
emrro 29.09.2010, ke le wllatî îspanya mangirtnî giştî be hawpiştî krêkaran û xellkî narazî şeqamî şarekanî kirduwete meydanî rûberrûbwenewe û xebatî çînayetî bo bergirtin û sengergirtin lew hêrrşe cîhanîyey sermayedaran, betaybet le wllatanî trî ewrupî, ke dexwazêt hemû destkewtekanî çend sede lemewber le krêkaran û çîn û twêjekanî trî komellge bsênêtewe ya ta nzimtrîn ast krê û muçe û xizmetguzarî û xanenşînî û bîme dermanî û komellayetîyekan û bîmey bêkarî û komekî krêxanû û hitd, dagrêt.
herweha birryare rojî şemmey dahatû 02.10.2010 le wllatî ferense bo carî sêyem mangirtnî giştî û xopîşandan berpa bikrêt. a lem sateda, ke dewlletekanî sermaye le ewrupa bo yasaxkirdin û serkutî aşkray mangirtne giştîyekan û narrezayetîyekan hîç byanûyekyan bedestewe nîye, hawkare têrorîstekanyan ( grup û parte îslamîyekan) şepolêk hereşe û tris berew şarekanî ewrupa betaybet paytextekan, ke çeqî mangirtin û xopîşandanekanin, berrêdexen û tris û dllerrawkê dexene dllî cemawerî narazî wllatanî ewrupa.
hêze îslamîyekan, bem kirdeweyan wek pîşey hemîşeyyan, selmandyanewe ke bêcge le miştêk nokerî împiryalîzm le nawçe îslaminşînekan û kutekî sermayedaran bo berteskkirdnewey azadîye takekesî û giştîyekan û paşekşê be bzave komellayetîye dje sermayedarîyekan, le wllatanî ewrupîda, hîç amancêkî tiryan nîye. îslamîyekan le kwê nzîkayetî çînayetî le peresendinda bêt, le kwê mangirtin û narrezayetî le serhelldanda bêt, ewan dest bo teqînewe û herreşey têrorîstî deben. ewan hêzî şarawey dewlletan û sermayedaranin, ewan xerîkî nanewey ajawe û perşubllaw pêkirdnî krêkaran û zehmetkêşanin, ewan dujimnî azadî û yeksanî û dadpewerî komellayetîn û erk û amancyan parastnî berjewendî borijwakan û destebjêre serwerekane, eger emem rageyandne têrorîstîyey îslamîyekan lem berebeyaney mangirtnî giştî krêkaranî îspanya û xoamadekirdnî krêkaranî ferenseda bo mangirtnî giştî, hawsengerî letek sermayedaran nîye, edî çîye?
serkewtû bêt xebatî cemawerî krêkaran û zehmetkêşan
riswayî bo hêze îslamîyekan û dewllete sermayedarekan
KAF
ڕێکخراوی هونه‌رمه‌ندان وه‌ك ڕێکخراوه‌کانی تر، ئه‌گه‌ر پاشکۆی پارته‌کانیش نه‌بێت، هێشتا شوێنی هونه‌رمه‌ندانی سه‌ربه‌خۆ و ئازادئه‌ندێشی تێدا نابێته‌وه
ڕێکخراوی هونه‌رمه‌ندان وه‌ك ڕێکخراوه‌کانی تر، ئه‌گه‌ر پاشکۆی پارته‌کانیش نه‌بێت، هێشتا شوێنی هونه‌رمه‌ندانی سه‌ربه‌خۆ و ئازادئه‌ندێشی تێدا نابێته‌وه
له 18ی سێپتێمبه‌ردا ڕێکخراوی هونه‌رمه‌ندانی کوردستان (ڕه‌ک) ڕاگه‌یاندنێکی بڵاوکردووه‌ته‌وه، که تێیدا گله‌یی له باڵێکی ڕێکخراوه‌که ده‌کات و له‌و رێیه‌وه ده‌یه‌وێت بڵێت، ئه‌گه‌ر ئه‌و باڵه (یه‌کێتی هونه‌رمه‌ندانی پێشوو) وه‌ك باڵی (سه‌ندیکای هونه‌رمه‌ندانی پێشوو) کاری بکردایه، ئه‌وا (ڕه‌ک) باشتر ده‌بوو و ده‌یتوانی ڕێکخراوی هونه‌رمه‌ندان بێت.
به‌ڵام بۆ هه‌ر هونه‌رمه‌ندێك و که‌سێكی سه‌ربه‌خۆ و ئازادئه‌ندێش ئاشکرایه، که گرێکوێره‌ی گرفته‌که له‌وێوه سه‌رچاوه‌ی نه‌گرتووه، که فلانه باڵ هێشتا خۆی هه‌ڵنه‌وه‌شاندووه‌ته‌وه یا سه‌رۆکه‌که‌ی چۆن ڕه‌فتار ده‌کات، به‌ڵکو له‌وێوه سه‌رچاوه ده‌گرێت، که خودی (ڕه‌ک) وه‌ك ڕێکخراوه به‌ناو جه‌ماوه‌رییه‌کانی تری کوردستان؛ هه‌م پاشکۆی پارته‌کان و ده‌سه‌لاته و له‌سه‌ر بنه‌مای ڕێکخستن و پابه‌ندی ئایدیۆلۆژی دروستبووه، هه‌م پێکهاته‌ی قوچکه‌یی (هه‌ره‌می) هه‌یه و هه‌میشه دارده‌ستی پارته‌کان و پارێزه‌ری پله‌وپایه‌ی کۆمه‌ڵه که‌سێك ده‌مێنێته‌وه. به‌م جۆره نه جێگه‌ی هونه‌رمه‌ندانی سه‌ربه‌خۆ و ئازادئه‌ندێشی تێدا ده‌بێته‌وه، نه ده‌توانێت ڕێگریی له هه‌لپه‌رستی و باڵاده‌ستی دیکتاتۆرانه‌ی ده‌سته‌بژێرێکی پارتیی (حزبی) و گوێله‌مستی ده‌سه‌لات بکات. چونکه میکانیزم و پله‌به‌ندی و کارکردی ڕێکخراوه‌ی قوچکه‌یی هه‌رده‌م گه‌نده‌ڵی و ده‌سته‌بژێریی و لادان و بادان و زاڵبوونی رامیاریی پاشکۆیی پارت و ده‌سه‌ڵات به‌رهه‌مده‌هێنێت و دروستده‌کاته‌وه. (more…)
هه‌ڵه‌بجه و 88
هه‌ژێن
13ی ئایاری 2010
ئه‌مڕۆ یادی ٢٣ ساڵه‌ی ڕاپه‌ڕینه‌که‌ی ١٩٨٧ بوو و وه‌ك هه‌موو ساڵێك که‌وتمه‌وه یادی ئه‌و هاوپۆڵ و هاوه‌ڵ و هاوڕێیانه‌ی که له‌و ڕۆژانه‌دا سه‌رقاڵی کار و خه‌بات بووین. هه‌روا وه‌ك هه‌موو ساڵێك که‌وتمه گه‌ڕان به‌ناو ئینته‌رنێتدا، به‌و هیوایه‌ی یاداوه‌ری یا نامه‌یه‌کی هاوپۆلانی ئه‌و ده‌مه یا هاوخه‌باتانی ئه‌و ڕۆژگاره له‌مه‌ڕ ڕاپه‌ڕینه‌که‌م به‌رچاو بکه‌وێت. داخه‌که‌م ئه‌و خۆزگه‌یه‌م وه‌ك ساڵانی ڕابوردوو ناکام مایه‌وه و له‌بری ئه‌وه کۆمه‌ڵێك بابه‌ت و وتوێژم به‌رچاوکه‌وتن، که باس له‌وه ده‌که‌ن، له‌و ڕۆژانه‌دا ڕێکخستنه نهێنییه‌کانی ناو شار له‌و خۆپیشاندانه‌دا چالاك بوون. له شوێنی خۆیدا له‌و باره‌وه قسه و یاداوه‌ری خۆمم له‌سه‌ر ئه‌و راپه‌ڕینه له یادی ١٣ ساڵه‌یدا له ژماره یه‌کی گۆڤاری فه‌رهه‌نگی– کۆمه‌ڵایه‌تی دالیان ل٢٨دا له‌ژێر سه‌ردێڕی «چه‌خماخه‌ی شۆڕشی به‌رد»١ و هه‌روه‌ها له یادی ٢١ ساڵه‌یدا وتارێكم له‌ژێر سه‌ردێڕی «ڕاپه‌ڕینی ١٣ی ئایاری ١٩٨٧ی هه‌ڵه‌بجه و مێژوویه‌کی به ئه‌نقه‌ست له‌بیرکراو»٢ وتارێکی ترم وه‌ك به‌شێك له زنجیره یاداوه‌رییه‌کانی گەشتی دووەم بۆ کوردستان له‌ژێر سەردێڕی گەشتێك بۆ بیرەوەریستان/ هەلەبجە نووسیوه و له‌و باره‌وه قسه‌ی خۆمم کردووه و وه‌ڵامی ئه‌و که‌سانه‌م داوه‌ته‌وه، که ده‌خوازن مێژووی ئه‌و ڕاپه‌ڕینه بشێوێنن و بیکه‌نه که‌شکۆڵی پڕ تاوانی ئه‌و پارتانه‌وه که له‌و ڕۆژگاره‌دا دژی ڕاپه‌ڕینه‌که بوون و ئاماده‌ی هاوکاری جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیوه‌ی هه‌له‌بجه نه‌بوون، نه‌ك هه‌ر ئه‌مه، به‌ڵکو وانه‌یان له‌و ڕاپه‌ڕینه وه‌رنه‌گرت و نه‌یانتوانی بیکه‌نه سه‌رمه‌شقی شێوازێکی نوێ له خه‌بات بۆ ڕاپه‌ڕینی سه‌رتاسه‌ری و به‌رده‌وام، به‌ڵکو بوونه به‌رله‌شکری سوپای پاسداران و چه‌خماخه‌ی شۆڕشی جه‌ماوه‌رییان خامۆش کرد و زه‌مینه‌یان بۆ تاقیکردنه‌وه‌ی چه‌که کۆمه‌ڵکوژه‌کان له‌سه‌ر ده‌ستی دیکتاتۆره‌که‌ی عروبه که ساڵێك له‌وه‌به‌ر گه‌ڕه‌کێکی گه‌وره و شۆرشگێڕی ئه‌و شاره‌ی وێران کردبوو، له‌بار کرد.
بابه‌تێکی تر که زۆرتر سه‌رنجی ڕاکێشام و بووه هه‌وێنی ئه‌م چه‌ند دێره، پاگەندەی ده‌رهێنانی فێلمێکه (نه‌ك فلیمێك وه‌ك زۆرێك له نووسه‌رانی کوردی باشوور ده‌نووسن) به‌نێوی (88) له‌سه‌ر کیمیابارانی شاری هه‌ڵه‌بجه. سه‌ره‌تا پێویسته ئه‌وه بڵێم که وشه‌ی هه‌ڵه‌بجه له ئاستی نێونه‌ته‌وه‌یدا هێنده ناسراوه، که بۆ زۆربه‌ی مرۆڤه‌کانی ئه‌م سه‌رزه‌مینه وه‌ك هێرۆشیما و ناکازاکی یابان و گێرنیکای ئیسپانیا ناسراوه و هیچ پێویستی به کۆد و پێناسه نییه. هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ژماره یا کۆدی (88) مه‌به‌ست له ساڵی ١٩٨٨ بێت، ئه‌وا دیسانه‌وه نه‌زانییه‌کی زۆری پێوه دیاره و له دونیای ڕۆژئاوادا که به‌نیازین سه‌رنجیان راکێشین، ساڵ وا نانووسرێت و ژماره (88) کۆده بۆ ناشرینترین دیارده‌ی سه‌ده‌ی بیسته‌م و هه‌ڵگیرسێنه‌ری پۊڕکاره‌ساتترین جه‌نگی جیهانی!
(88)، ژماره (8) هێمایه بۆ پیتی هه‌شته‌می ئه‌لفابێتی ئاڵمانی و زمانه ڕێنووس لاتینییه‌کان، که پیتی (H)یه و دووباره‌ی ده‌کاته دروشمی نیئۆنازییه‌کان که (88) و ده‌کاته سڵاو هیتله‌ر یا سڵاو له هیتله‌ر (Heil Hittler)، که هێما و کۆدی هه‌ر دژه مرۆڤێکی نازییه له ئه‌مه‌ریکای باکووره‌وه تا کوردستان، که خه‌ریکه لەوێش ناسیونالیزمی کوردیش به‌ره‌و باوانی نازیزم ملده‌نێت. چه‌ند جار چاپدانه‌وه‌ی په‌رتووکه یاساخه‌که‌ی هیتله‌ر له کوردستان و نووسین و کێشانی هێمای خاچی شکاو- الصليب المعقوف (The swastika ) له‌سه‌ر دیواران، هێمایه‌كن بۆ ئه‌و په‌ره‌سه‌ندنه و به‌رای من ئه‌مه‌ش سه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌یه، که « ناسیونالیزمی گه‌شه‌کردوو، سه‌ری له شۆڤێنیزم و نیشتمانپه‌روه‌ری گه‌شه‌کردوو، سه‌ری له راسیزمه‌وه ده‌رده‌چێت»!
پرسیار ئه‌وه‌یه چی وا له ده‌رهێنه‌ری ئه‌و فیلمه ده‌کات، هه‌ڵه‌بجه، که سیمبوله بۆ کیمیاباران و سیمبول بۆ ڕاپه‌ڕین، شێوازێکی نوێ له خه‌بات لە کوردستان لەو کاتەدا، که پشتکردن بوو له بزاڤی چه‌کداری و سه‌نگه‌ربه‌ستنی سه‌رشه‌قامه‌کان، لەبری ناوی خودی ئەو شارە، ده‌سته‌وداوێنی ژماره‌یه‌کی بێپاشبنه‌ما له کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستاندا و بەهه‌ڵه‌ی ناوبرنی ساڵی کاره‌ساتێك. ئه‌مه بێجگه له‌وه‌ی که بۆ خه‌ڵکی هه‌ڵه‌بجه و ئه‌وانه‌ی که یاداوه‌ر و خه‌مخۆری ئه‌و شاره‌ن و له بیره‌وه‌ری مرۆڤایه‌تیدا ڕێکه‌وتی ١٦ی ئازار فره‌تر واتا به‌خشه تا ساڵی ١٩٨٨.
لێره‌دا به مافی خۆمی دەزانم، وه‌ك قوربانییه‌کی کیمیاباران و وه‌ك دانیشتوویه‌کی ئه‌و شاره له‌و ڕۆژه‌دا که زۆرێك له هاوپۆل و هاوکۆڵان و هاوگه‌ڕه‌ك و هاوشاری و هاوه‌ڵان و خزمان و ئازیزان و ته‌نانه‌ت نووسین و یاداوه‌رییه‌کانم گیانیان له‌ده‌ست داوه، له ده‌رهێنه‌ر بپرسم، چی هانیدای بۆ بەکاربردنی هێمایه‌ك، که هێمایه بۆ (هیتله‌ری ئاڵمانی) براگه‌وره‌ی دیکتاتۆره‌که‌ی عروبه؟ ئایا له نه‌زانییه‌وه‌یه یا له زانینه‌وه‌یە و به‌مه‌به‌سته‌وه ئه‌م هێمایه به‌کار ده‌هێنێت و ئاگایه که هێماش ده‌بێت بۆ هیتله‌ره داهاتووه‌کانی کوردستان؟!
هاوکاتی چاوه‌ڕوانیم بۆ وه‌لام یا پێداچوونه‌وه‌ی ده‌رهێنه‌ر به ناوی به‌رهه‌مه‌که‌یدا، چاوه‌ڕوانی له خه‌ڵکی هه‌ڵه‌بجه و نووسه‌رانی ئازادیخواز هه‌یه، که له‌م باره‌وه هه‌ڵوێست وه‌ربگرن.
یادی گیانبه‌ختکردووانی ڕاپه‌ڕینی ١٣ی ئایاری ١٩٨٧ و ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ و ١٦ی ئازاری ٢٠٠٦ شاد و به‌ڕێز
ڕسوایی بۆ ئه‌وانه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌یان کرده دیاری بۆ ده‌وڵه‌تی خواکانی ئێران و تاقیگه‌ی چه‌که کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی دیکتاتۆره‌که‌ی ڕژێمی بۆرژوازی به‌عس و هاوکارانی و هاوبیرانی
١. http://issuu.com/jilemo-dalian/docs/d1
٢. http://klawrojna.com/index.php?option=com_content&view=article&id=13770&catid=15&Itemid=32
٣. http://klawrojna.com/index.php?option=com_content&view=article&id=14023&catid=20&Itemid=36
خوێندنه‌وه و سه‌رنجاندنی نامیلکه‌ی “خه‌باتی ڕاسته‌وخۆ”
خوێندنه‌وه و سه‌رنجاندنی نامیلکه‌ی “خه‌باتی ڕاسته‌وخۆ”، نووسینی ئێمیل پۆژێ، وه‌رگیرانی هه‌ژێن.
زاهیر باهیر
14.01.2010
دوای ئه‌وه‌ی که نامیلکه‌ی وه‌رگێڕدراوی (خه‌باتی ڕاسته‌وخۆ)م خوێنده‌وه، به‌پێویستم زانی که ڕا و تێبینیه‌کانی خۆم له‌مه‌ڕ ئه‌و بابه‌ته گرنگ و سه‌رده‌میانه، که له ده‌قه بنچینه‌ییه‌که‌دا زۆر به‌که‌می باسییان لێوه‌کراوه، بخه‌مه‌ڕوو.
هه‌ڵبه‌ته من وه‌کو هه‌میشه به ئه‌رک و ماندوبوونی هاوڕێ (هه‌ژێن) ده‌زانم به‌تایبه‌تی له ئێستایدا که سه‌ر قاڵی ******، هه‌روه‌کو چۆن ئه‌وه‌ش ڕه‌چاو ده‌که‌م، که هاوڕێ هه‌ژێن توانایه‌کی نمونه‌یی هه‌یه هه‌م له نووسین و وه‌رگێڕان و زمانه‌وانی و لێکدانه‌وه‌ی هزری و شیکردنه‌وه‌ی باس و گیروگرفته‌کان تاده‌گاته کاروباری ته‌کنیکی. به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌دا جێه‌ای داخه که له وه‌رگێڕانی ئه‌و نامیلکه‌یه‌دا کاتی خۆی به فیڕۆ داوه، که هه‌م له‌به‌ر کۆنی و ناته‌واوی و گه‌لێک شتی تریش، باوی نه‌ماوه و به‌سه‌رچووه. بۆ زیاتری ڕوونکردنه‌وه‌ی سه‌رنجه‌کانم ئه‌وا په‌نجه بۆ چه‌ند که‌موکوڕیه‌کی نامیلکه‌که ڕاده‌کێشم: