nûsînî danyêl grîn

û. le ‘erebîyewe* selam ‘arf

ewey be lay mnewe zyatir gringe cmucollî xebatgêrraney markis û (înglis)e. nayşarmewe û dan beweda denêm ke coşm kemtre bo marksîzmî felsefî û marksîzmî rexney abûrîy syasî borijwazî, herweha bo nûsîne mêjûyyekanyan; legell eweşda ke baş dezanim berz û beferrn, pêmxoşe lenaw bzûtnewey cemawerî kargeranda be dway markis û (înglis)da bgerrêm. ewî rastî bêt lêreda natwanim hemû destkewtekanî xebatî ew dû şorrişgêrre nîşanbdem, tenha dekewme wêzey dû bazne ke bjarm kirdûn le nêwan hemû ew baznaneda ke ewanîş pêwîste gringîy tewawyan pê bidrêt. ew dû bazneyeş min hellimbjardun brîtîn le derkirdnî rojnamey(Neue Rheinische Zeitung) le şarî (kolln) û bazney duwemîş ew gujmugureye ke dra be înternasyonalîzmî yekem le1864 ta1872.

Continue reading markis û înglis şorrişgêrrn →

hejên

beşî duwem:

“ anarkîzm le seretakeyda djî xawendarîy taybetî nebû , tenha rexney le şêwey dabeşkirdnî saman hebû , yeksanî û ‘edaletî komellayetî le xawendarîy takekesda debînî . bernamey abûrî em anarkîzme , damezrandnî bankêkî nîştmanî bû ke qazancî sermayey têda nebêt “

nûser hîç bellgeyek bo em boçûnaney naxate rû û tenya boçûne bêbnemakanî lênîn û paşrrewanî wî, dûbare dekatewe. enarkîzm her le sertay serhelldanîyewe wek hizrêk, djayetî serwerî çînayetî û bangewzay bo komellgey bêçîn û çewsanewe kirduwe, mercîşî bo serhelldanî weha komellgeyek xebatî berdewam û amadeyî yekgirtnî azadaney komune û herewezîyekanî krêkaran û cutyaran û beşekanî trî komellge buwe, leser bnemay fîdrasyon û konfîdrasyone rêkixrawekan le xwarewerra. ewey ke nûser be bankî nîştmanî nêwî debat “bankî alluwêre”[4] , ke tenya karî rêkxistne û hîç hawşêweyekîy letek banke bawekanî sîstemî sermayedarî dewlletîda nîye, ke be “bankî nîştmanî” nasirwan. herweha lay enarkîstekan heriştêk nebête hoy behrekêsî le karî kesanî tir, naçête xaney xawendarrêtî taybetewe û sertaşêk, berdrûrêk, cutyarêk, pîşegerêk, ke dahatî tenya berhemî karî xoy bêt û kesî bo ew mebeste behrekêşî nekirdbêt, retnakatewe.

dwacar, wek le ezmûnî şorrşî îspanyada be dyarîkrawî le nawçey ketalonya, cutyaran û krêkaran be xoxwastî û be wîstî azadaney xoyan debûne beşêk le komune herewezîyekan -rêk bepêçewaney modêle bolşewîkîyekey rusya û çîn û kuba û blokî orupay xorhelatî, ke be zorî serenêze û karî zoremlê û dûrxistenewey cutyaranî narazî bo sîbirya- û her ew azadîyeş bû, ke gyanî şorrişgêrraney lay endamanî herewezîyekanî okranya û îspanya drustkird, ke ta dwa gule û dwa dlopî xwên djî dujimnî çtînayetîyan bcengin û gyanyan lepênaw komellge azadekanyanda bext bken, bepêçewaneşewe her zorî serenêzey supay sûr bû, ke way le danîştwanî rusye û wllatekanî trî destexuşkî kird, ke xwazyarî gerranewey drrindetrîn sîstemî bazar azad bin, sîstemêk, ke 70 sall pêştir be hezaran qurbanyan bo lenawbirdnî da. Continue reading Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnegranî (2) →

“ ئانارکیزم له‌ سه‌ره‌تاکه‌یدا دژی خاوه‌نداریی تایبه‌تی نه‌بوو ، ته‌نها ره‌خنه‌ی له‌ شێوه‌ی دابه‌شکردنی سامان هه‌بوو ، یه‌کسانی و عه‌داله‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ خاوه‌نداریی تاکه‌که‌سدا ده‌بینی . به‌رنامه‌ی ئابووری ئه‌م ئانارکیزمه‌ ، دامه‌زراندنی بانکێکی نیشتمانی بوو که‌ قازانجی سه‌رمایه‌ی تێدا نه‌بێت “

نووسه‌ر هیچ به‌ڵگه‌یه‌ك بۆ ئه‌م بۆچوونانه‌ی ناخاته‌ ڕوو و ته‌نیا بۆچوونه‌ بێبنه‌ماکانی لێنین و پاشڕه‌وانی وی، دووباره‌ ده‌کاته‌وه‌. ئه‌نارکیزم هه‌ر له‌ سه‌رتای سه‌رهه‌ڵدانییه‌وه‌ وه‌ك هزرێك، دژایه‌تی سه‌روه‌ری چینایه‌تی و بانگه‌وزای بۆ کۆمه‌ڵگه‌ی بێچین و چه‌وسانه‌وه‌ کردووه‌، مه‌رجیشی بۆ سه‌رهه‌ڵدانی وه‌ها کۆمه‌ڵگه‌یه‌ك خه‌باتی به‌رده‌وام و ئاماده‌یی یه‌کگرتنی ئازادانه‌ی کۆمونه‌ و هه‌ره‌وه‌زییه‌کانی کرێکاران و جوتیاران و به‌شه‌کانی تری کۆمه‌ڵگه‌ بووه‌، له‌سه‌ر بنه‌مای فیدراسیۆن و کۆنفیدراسیۆنه‌ ڕێکخراوه‌کان له‌ خواره‌وه‌ڕا. ئه‌وه‌ی که‌ نووسه‌ر به‌ بانکی نیشتمانی نێوی ده‌بات “بانکی ئاڵووێره‌”[4] ، که‌ ته‌نیا کاری ڕێکخستنه‌ و هیچ هاوشێوه‌یه‌کیی له‌ته‌ك بانکه‌ باوه‌کانی سیسته‌می سه‌رمایه‌داری دەوڵەتیدا نییە، کە بە “بانکی نیشتمانی” ناسروان. هه‌روه‌ها لای ئه‌نارکیسته‌کان هه‌رشتێك نه‌بێته‌ هۆی به‌هره‌کێسی له‌ کاری که‌سانی تر، ناچێته‌ خانه‌ی خاوه‌نداڕێتی تایبه‌ته‌وه‌ و سه‌رتاشێك، به‌ردروورێك، جوتیارێك، پیشه‌گه‌رێك، که‌ داهاتی ته‌نیا به‌رهه‌می کاری خۆی بێت و که‌سی بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ به‌هره‌کێشی نه‌کردبێت، ڕه‌تناکاته‌وه‌.

دواجار، وه‌ك له‌ ئه‌زموونی شۆڕشی ئیسپانیادا به‌ دیاریکراوی له‌ ناوچه‌ی که‌تالۆنیا، جوتیاران و کرێکاران به‌ خۆخواستی و به‌ ویستی ئازادانه‌ی خۆیان ده‌بوونه‌ به‌شێك له‌ کۆمونه‌ هه‌ره‌وه‌زییه‌کان -ڕێك به‌پێچه‌وانه‌ی مۆدێله‌ بۆلشه‌ویکییه‌که‌ی ڕوسیا و چین و کوبا و بلۆکی ئۆروپای خۆرهه‌لاتی، که‌ به‌ زۆری سه‌ره‌نێزه‌ و کاری زۆره‌ملێ و دوورخسته‌نه‌وه‌ی جوتیارانی نارازی بۆ سیبریا- و هه‌ر ئه‌و ئازادییه‌ش بوو، که‌ گیانی شۆڕشگێڕانه‌ی لای ئه‌ندامانی هه‌ره‌وه‌زییه‌کانی ئۆکرانیا و ئیسپانیا دروستکرد، که‌ تا دوا گوله‌ و دوا دلۆپی خوێن دژی دوژمنی چتینایه‌تییان بجه‌نگن و گیانیان له‌پێناو کۆمه‌ڵگه‌ ئازاده‌کانیاندا به‌خت بکه‌ن، به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ هه‌ر زۆری سه‌ره‌نێزه‌ی سوپای سوور بوو، که‌ وای له‌ دانیشتوانی ڕوسیه‌ و وڵاته‌کانی تری ده‌سته‌خوشکی کرد، کە خوازیاری گه‌ڕانه‌وه‌ی دڕنده‌ترین سیسته‌می بازار ئازاد بن، سیسته‌مێك، که‌ 70 ساڵ پێشتر به‌ هه‌زاران قوربانیان بۆ له‌ناوبردنی دا. Continue reading ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەگرانی (٢) →

Hejên

ewey lêreda demewêt leserî bidwêm, nasandî enarkîzm nîye, çunke pêştir çend babetêkim le beşî (A)î pertûkî (an nanirchist FAQ) wek serçawey birrwapêkraw le demî xudî bîryaranî klasîk û hawçerxî enarkîzmewe, kirduwe be kurdî û herweha beşekanî (D) û (J) le layen hawrêyekewe wergêrdrawnete ser kurdî û beşekanî trîşî be hewllî hawrêyanî tir lejêr wergêrandin, ewey demewêt lêreda roşnayî bxemeser, wtarêkî rexneyî berrêz (fuad qeredaxî)ye, ke le 25 fêbrîwerî 2008da be dûbeş le wêblagekey xoyda bllawîkirduwetewe û min maweyek lemewber*, le katêkda xerîkî helldanewey babete nwêyekanî nûser bûm, berrêkewt berçawm kewt.

wek dezanîn û pêyuyistîşe peyrewî lêbkeyn, rexne le her hizrêk ya deqêk, pêwîstî be bellgey mellmuse ke le xudî serçawekanî ew hizre ya ew deqewe wergîrabin. nakrêt min rexne le marksîzm bigrim û bellge bo selmandnî boçûnekanim lemerr drustî ya nadrustî marksîzm, le djeboçûnekanî marksîzimda bgerrm. bedaxewe eme helleyekî gewreye ke beser berrêz (fuad qeredaxî)da têperrîwwe. min nawî denêm beserda tperrîn, leberewey ke (fuad qeredaxî) ta ewendey min agadarbim, le hîç partêkî ramyarîda endam nîye û rexnegrêkî şarezaye. eger rexneyekî wa endamî partêk bîgirtaye, be dillnyayyewe, zor cêgey serinc û lome nedebû, çunke bîrkirdnewey endamî part wawetir le snûrekanî aydyolocyay parteke birrnakat.

be birrway min, leber ewey ke rexnekey nûser:

– le nasandnî enarkîzm û bew şêweyey ke xoy nasandûyetî: enarkîzmî prodonî û enarkîzmî bakonînî, letek xoyda kewtuwete nakokî.

– boçûnî djeenarkîyanî kirduwe be serçawe û bellge bo hizrî enarkî û boçûnî hizryaranî.

– grupî komunîstî înternasîwnalîstî lêgorrawe be grupêkî enarkî. Continue reading Enarkîzm, Pertûkxaney Kurdî û Serçawey Rexnegranî (1) →

دەقی گفتوگۆیەك کە هاوڕێیەکی سەکۆی ئەنارکیستانی کوردستان لەتەك هاوڕێ سامان، ئەندامی (SAC – https://www.sac.se/en) سوید و چالاکڤانی ڕێکخراوی (ship to Gaza – http://shiptogaza.se) بۆ تێکشکاندنی ئابلۆقەی ئابووری چوار ساڵەی دەوڵەتی ئیسرائیل لەسەر شاری غەززە، کە یەکێك بوو لە دەستگیرکراوانی سەر کەشتییەکە و چوار ڕۆژ لە زینداندا دەستبەسەر بوو، هەروەها لەم دوایانەدا دوابەدوای خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەکانی یۆنان، وەك ئەندامی شاندێکی ڕێکخراوەکەیان، بە مەبەستی هاریکاری و پشتیوانی چووە وڵاتی یۆنان.

بە مەبەستی ڕۆشنایی خستنەسەر ڕووداوەکانی لێدانی کەشتییەکانی تیكشکانی ئابڵۆقەی ئابووری لەسەر غەززە و خۆپیشاندان و مانگرتنە بەردەوامەکانی یۆنان وەك زیندووترین ڕووداوەکانی ئەم ساڵە، کە بە داخەوە بەپێی پێویست لە نەتوانراوە لە تۆڕی سانسووری ماسمیدیای کوردستان، تێپەڕێنرێن و دیوی راستەقینەی ڕووداوە و ئامانجی جەماوەری نارازی بە خەڵکی بەشمەینەت لە کوردستان و ناوچەکە بگەیێنرێت. بۆ ئەم مەبەستە گفتوگۆیەکی کراوە لەتەك هاوڕێ سامان وەك چالاك و بینەری ڕاستەخۆی ڕووداوەکان، دەتوانێت، راستەخۆ وەڵامی زۆرێك لە گومان و پرسیارەکانمان بداتەوە، هیوادارین وەلام بە سەرنج و داخوازی خوێنەرانی (سەکۆ) بداتەوە.

سه‌ره‌تا، ئه‌گه‌ر بکرێت له‌مه‌ڕ ڕێکخراوێك که‌ تێیدا چالاکن، شێوەی کارکردن و ڕێکخراوبوون و خه‌باتی بۆ خوێنه‌رانی کورد چ له‌ وڵاتی سوێد و چ له‌ کوردستان بدوێیت؟

Continue reading (کاف) گفتوگۆیەك لەتەك هاوڕێ سامان، ئەندامی (SAC – https://www.sac.se/en) →

ئه‌وه‌ی لێره‌دا ده‌مه‌وێت له‌سه‌ری بدوێم، ناساندی ئه‌نارکیزم نییه‌، چونکه‌ پێشتر چه‌ند بابه‌تێکم له‌ به‌شی (A)ی په‌رتووکی (an nanrchist FAQ) وه‌ك سه‌رچاوه‌ی بڕواپێکراو له‌ ده‌می خودی بیریارانی کلاسیك و هاوچه‌رخی ئه‌نارکیزمه‌وه‌، کردووه‌ به‌ کوردی و هەروەها بەشەکانی (D) و (J) لە لایەن هاوڕێیەکەوە وەرگێردراونەتە سەر کوردی و به‌شه‌کانی تریشی به‌ هه‌وڵی هاوڕێیانی تر له‌ژێر وه‌رگێراندن، ئه‌وه‌ی ده‌مه‌وێت لێرەدا ڕۆشنایی بخه‌مه‌سه‌ر، وتارێکی ڕه‌خنه‌یی به‌ڕێز (فوئاد قه‌ره‌داغی)یه‌، که‌ له‌ 25 فێبریوه‌ری 2008دا به‌ دووبه‌ش له‌ وێبلاگه‌که‌ی خۆیدا بڵاویکردووه‌ته‌وه‌ و من ماوەیەك لەمەوبەر*، له‌ کاتێکدا خه‌ریکی هه‌ڵدانه‌وه‌ی بابه‌ته‌ نوێیه‌کانی نووسه‌ر بووم، به‌ڕێكه‌وت به‌رچاوم که‌وت.

وه‌ك ده‌زانین و پێیویستیشه‌ په‌یڕه‌وی لێبکه‌ین، ڕه‌خنه‌ له‌ هه‌ر هزرێك یا ده‌قێك، پێویستی به‌ به‌ڵگه‌ی مه‌ڵموسه‌ کە له‌ خودی سه‌رچاوه‌کانی ئه‌و هزره‌ یا ئه‌و ده‌قه‌وە وەرگیرابن. ناکرێت من ڕه‌خنه‌ له‌ مارکسیزم بگرم و به‌ڵگه‌ بۆ سه‌لماندنی بۆچوونه‌کانم له‌مه‌ڕ دروستی یا نادروستی مارکسیزم، له‌ دژه‌بۆچوونه‌کانی مارکسیزمدا بگه‌ڕم. به‌داخه‌وه‌ ئه‌مه‌ هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌یه‌ که‌ به‌سه‌ر به‌ڕێز (فوئاد قه‌ره‌داغی)دا تێپه‌ڕیووه‌. من ناوی ده‌نێم به‌سه‌ردا تپه‌ڕین، له‌به‌رئه‌وه‌ی که‌ (فوئاد قه‌ره‌داغی) تا ئه‌وه‌نده‌ی من ئاگاداربم، له‌ هیچ پارتێکی ڕامیاریدا ئه‌ندام نییه‌ و ڕه‌خنه‌گرێکی شاره‌زایه‌. ئه‌گه‌ر ڕه‌خنه‌یه‌کی وا ئه‌ندامی پارتێك بیگرتایه‌، به‌ دڵنیاییه‌وه‌، زۆر جێگه‌ی سه‌رنج و لۆمه‌ نه‌ده‌بوو، چونکه‌ بیرکردنه‌وه‌ی ئه‌ندامی پارت واوه‌تر له‌ سنووره‌کانی ئایدیۆلۆجیای پارته‌که‌ بڕناکات. Continue reading ئەنارکیزم، پەرتووکخانەی کوردی و سەرچاوەی ڕەخنەگرانی / بەشی یەکەم →