Category Archives: ڕه‌خنه‌

ڕه‌خنه‌

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٧

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی “نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی حه‌ڤده‌هه‌م

سیستمێکی ته‌واو مۆدێرن‌و دیموکرات وه‌ک ئه‌ڵته‌رناتیڤ هه‌ڵنه‌بژێرێت، جێگای گومانه‌. ل٤٦

من نازانم نووسه‌ران چۆن له‌ واتای “مۆدێرن” ده‌گه‌ن؟ مه‌گه‌ر مۆدێرن به‌ واتای هاوچه‌رخه‌که‌ی لای خۆمان نایێت؟ ئایا هه‌ر شتێك هاوچه‌رخ بێت، ده‌توانێت دروست و ڕەوا بێت؟ به‌م پێوه‌ره‌ بێت، مه‌گه‌ر وه‌ك سه‌رمایه‌داری، کۆیلایه‌تی له‌ کاتی خۆیدا مۆدێرن و ده‌ره‌به‌گایه‌تی له‌ کاتی خۆدا مۆدێرن نه‌بوون، ئایا ده‌کرێت له‌به‌ر مۆدێرنبوونیان له‌و کاتانه‌دا، ڕه‌وا بووبن و ڕەوایان دابنێن؟ هه‌ر به‌و پێوه‌ره‌ ئایا ئایینه‌کان، کوشتوبڕی خێڵه‌کان، جه‌نگه‌کان و کۆمه‌ڵکوژی و جینۆسایدکردنی خەڵکە بومییەکانی ئوسترالیا و ئه‌مه‌ریکا له‌سه‌ر ده‌ستی سپیپێسته‌ مۆدێرنه‌کان، دێمۆکراسی و ڕه‌وا بوون؟! Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٧

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 16

hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî şazdehem

eger syaset brîtîbêt le begerrxistnî îradey komellayetî bo drustkirdnî komellgaw mrovêkî azadtru zanatru krawetir, L43

min nazanim ke nûseran be kame pêwer ramyarîyek, ke xoyan pagendey bo deken û deykene xewnî newekan bo sbey, birtîye le begerrxistnî wîstî komellayetî bo arastekirdnî (nek drustkirdnî) komellge (nek komellga) û mrovî azadtir û zanatir û krawetir? kame mîkanîzm le berrêweberayetîda, kame asankarî bo geyiştin be helî yeksan û bwarî frawantir le birryardanî tak û pêgeyînî û çûneserî şarezayî û zanayî?

eger be bîrewerî xoman û pîrekanmanda bçînewe, ewa jyan le komellgekanman (nşîngekanman)da ber le dahatnî parte ramyarîyekan û ber le qutkirdnewey destebjêre bereterekan, asantir û asûdetir û peywendey û xemxorî û destgîroyye komellayetîyekan behêztir û bîrkirdnewe û têrrwanîn û xwast û reftarekan mroyanetir bûn. mrov kemtir be komellge û takekanî û jînge û ajell û xwaste mroyyekan namo bû. ew katey ke ramyarîy û destebjêrekan û partekan sayeyan beser komellge û xewn û xeyallî takekanda nekirdbû û hêştake beha mroyyekan û morrallî komellayetî le bazarî sermayeguzarî ramyarîyda nebûbûne kalla û desellatixwazî û berterîxwazî û çawçnokî borcwazîy şwênî armane komellayetîyekan û tebayî û parastnî peywendîye sruştîye mroyyekanyan negirtbuwewe. ew katey ke serok û kelle nûser û monîka û koşk û monopillkirdin, pêwerî nawdarî nebûn û bepêçewanewe xemxorî û destgîroyî û harîkarî komellayetî bnema û pêwerî aydyalî payey komellayetî bûn. ew kat ke nûserî û honerî û roşinbîrbûn, sermayey morrallî û komellayetî bûn, nek amrazî daxwazî û bedesthênanî sermaye û desellat! Continue reading çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 16

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی شازده‌هه‌م

ئه‌گه‌ر سیاسه‌ت بریتیبێت له‌ به‌گه‌ڕخستنی ئیراده‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ دروستکردنی کۆمه‌ڵگاو مرۆڤێکی ئازادترو زاناترو کراوه‌تر، ل٤٣

من نازانم که‌ نووسه‌ران به‌ کامه‌ پێوه‌ر ڕامیارییه‌ك، که‌ خۆیان پاگه‌نده‌ی بۆ ده‌که‌ن و ده‌یکه‌نه‌ خه‌ونی نه‌وه‌کان بۆ سبه‌ی، برتییه‌ له‌ به‌گه‌ڕخستنی ویستی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ ئاراسته‌کردنی (نه‌ك دروستکردنی) کۆمه‌ڵگه‌ (نه‌ك کۆمه‌ڵگا) و مرۆڤی ئازادتر و زاناتر و کراوه‌تر؟ کامه‌ میکانیزم له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیدا، کامه‌ ئاسانکاری بۆ گه‌یشتن به‌ هه‌لی یه‌کسان و بواری فراوانتر له‌ بڕیاردانی تاك و پێگه‌یینی و چوونه‌سه‌ری شاره‌زایی و زانایی؟

ئه‌گه‌ر به‌ بیره‌وه‌ری خۆمان و پیره‌کانماندا بچینه‌وه‌، ئه‌وا ژیان له‌ کۆمه‌ڵگه‌کانمان (نشینگه‌کانمان)دا به‌ر له‌ داهاتنی پارته‌ ڕامیارییه‌کان و به‌ر له‌ قوتکردنه‌وه‌ی ده‌سته‌بژێره‌ به‌ره‌ته‌ره‌کان، ئاسانتر و ئاسووده‌تر و په‌یوه‌نده‌ی و خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆییه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان به‌هێزتر و بیرکردنه‌وه‌ و تێڕوانین و خواست و ڕه‌فتاره‌کان مرۆیانه‌تر بوون. مرۆڤ که‌متر به‌ کۆمه‌ڵگه‌ و تاکه‌کانی و ژینگه‌ و ئاژه‌ڵ و خواسته‌ مرۆییه‌کان نامۆ بوو. ئه‌و کاته‌ی که‌ ڕامیاریی و ده‌سته‌بژێره‌کان و پارته‌کان سایه‌یان به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌ و خه‌ون و خه‌یاڵی تاکه‌کاندا نه‌کردبوو و هێشتاکه‌ به‌ها مرۆییه‌کان و مۆڕاڵی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ بازاری سه‌رمایه‌گوزاری ڕامیارییدا نه‌بووبوونه‌ کاڵا و ده‌سه‌ڵاتخوازی و به‌رته‌ریخوازی و چاوچنۆکی بۆرجوازیی شوێنی ئارمانه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان و ته‌بایی و پاراستنی په‌یوه‌ندییه‌ سروشتییه‌ مرۆییه‌کانیان نه‌گرتبووه‌وه‌. ئه‌و کاته‌ی که‌ سه‌رۆك و که‌ڵه‌ نووسه‌ر و مۆنیکا و کۆشك و مۆنۆپڵکردن، پێوه‌ری ناوداری نه‌بوون و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆیی و هاریکاری کۆمه‌ڵایه‌تی بنه‌ما و پێوه‌ری ئایدیالی پایه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بوون. ئه‌و کات که‌ نووسه‌ری و هۆنه‌ری و ڕۆشنبیربوون، سه‌رمایه‌ی مۆڕاڵی و کۆمه‌ڵایه‌تی بوون، نه‌ك ئامرازی داخوازی و به‌ده‌ستهێنانی سه‌رمایه‌ و ده‌سه‌ڵات! Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی شازده‌هه‌م

ئه‌گه‌ر سیاسه‌ت بریتیبێت له‌ به‌گه‌ڕخستنی ئیراده‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ دروستکردنی کۆمه‌ڵگاو مرۆڤێکی ئازادترو زاناترو کراوه‌تر، ل٤٣

من نازانم که‌ نووسه‌ران به‌ کامه‌ پێوه‌ر ڕامیارییه‌ك، که‌ خۆیان پاگه‌نده‌ی بۆ ده‌که‌ن و ده‌یکه‌نه‌ خه‌ونی نه‌وه‌کان بۆ سبه‌ی، برتییه‌ له‌ به‌گه‌ڕخستنی ویستی کۆمه‌ڵایه‌تی بۆ ئاراسته‌کردنی (نه‌ك دروستکردنی) کۆمه‌ڵگه‌ (نه‌ك کۆمه‌ڵگا) و مرۆڤی ئازادتر و زاناتر و کراوه‌تر؟ کامه‌ میکانیزم له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیدا، کامه‌ ئاسانکاری بۆ گه‌یشتن به‌ هه‌لی یه‌کسان و بواری فراوانتر له‌ بڕیاردانی تاك و پێگه‌یینی و چوونه‌سه‌ری شاره‌زایی و زانایی؟

ئه‌گه‌ر به‌ بیره‌وه‌ری خۆمان و پیره‌کانماندا بچینه‌وه‌، ئه‌وا ژیان له‌ کۆمه‌ڵگه‌کانمان (نشینگه‌کانمان)دا به‌ر له‌ داهاتنی پارته‌ ڕامیارییه‌کان و به‌ر له‌ قوتکردنه‌وه‌ی ده‌سته‌بژێره‌ به‌ره‌ته‌ره‌کان، ئاسانتر و ئاسووده‌تر و په‌یوه‌نده‌ی و خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆییه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان به‌هێزتر و بیرکردنه‌وه‌ و تێڕوانین و خواست و ڕه‌فتاره‌کان مرۆیانه‌تر بوون. مرۆڤ که‌متر به‌ کۆمه‌ڵگه‌ و تاکه‌کانی و ژینگه‌ و ئاژه‌ڵ و خواسته‌ مرۆییه‌کان نامۆ بوو. ئه‌و کاته‌ی که‌ ڕامیاریی و ده‌سته‌بژێره‌کان و پارته‌کان سایه‌یان به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌ و خه‌ون و خه‌یاڵی تاکه‌کاندا نه‌کردبوو و هێشتاکه‌ به‌ها مرۆییه‌کان و مۆڕاڵی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌ بازاری سه‌رمایه‌گوزاری ڕامیارییدا نه‌بووبوونه‌ کاڵا و ده‌سه‌ڵاتخوازی و به‌رته‌ریخوازی و چاوچنۆکی بۆرجوازیی شوێنی ئارمانه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان و ته‌بایی و پاراستنی په‌یوه‌ندییه‌ سروشتییه‌ مرۆییه‌کانیان نه‌گرتبووه‌وه‌. ئه‌و کاته‌ی که‌ سه‌رۆك و که‌ڵه‌ نووسه‌ر و مۆنیکا و کۆشك و مۆنۆپڵکردن، پێوه‌ری ناوداری نه‌بوون و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خه‌مخۆری و ده‌ستگیرۆیی و هاریکاری کۆمه‌ڵایه‌تی بنه‌ما و پێوه‌ری ئایدیالی پایه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی بوون. ئه‌و کات که‌ نووسه‌ری و هۆنه‌ری و ڕۆشنبیربوون، سه‌رمایه‌ی مۆڕاڵی و کۆمه‌ڵایه‌تی بوون، نه‌ك ئامرازی داخوازی و به‌ده‌ستهێنانی سه‌رمایه‌ و ده‌سه‌ڵات! Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٦

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 15

hejên

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî/ beşî pazdehem

sêhem: gringî ledaykbûnî dîdêkî dîke bo syasetû pêdawîstî ledaykbûnî nuxbeyekî syasî nwê L38

katêk em serdêrre ya serbabete dexwênîtewe, bê sê û dû degerrêytewe ser nawende cihyanîyekanî binke le emerîka, ke sallane çendîn milyard dolar xercî rakêşanî lawan le wllatanî cîhanda bo beşdarî le ramyarîy baw û beşdarî le dengdanekan û hellbjardnekanda deken. le beramberîşda eger serincî beşdarîkirdnî xellkî le dengdanekan lem ser ta ew serî dunyada bdeyn, ewa boman derdekewêt, ke le çend sallî raburdûda berrêjeyekî berçaw beşdarî û hogrî xellk bo dengdanekan gorrînî em lîst bew lîst, rûy le kemî û hatnexwarewe kirduwe û her emeye, ke nûseranî destebjêrixwaz û berterîxwazî herasan kirduwe û bo em mebeste kewtûnete xo û dexwazn be gorrînî demuçawekan, mijdey dahatûyekî geş bden.

nûseran zor be wiryayyewe, xerîkî mamexemeyî û hewllî rizgakirdnî desellat le çûne-jêrpirsyarn, nek desellatdaran, boye deyanewêt be tawanbarkirdnî fllan lêprisraw û desellatdar be nexwêndewarî û nezanî û neşarezayî, desellat û serwerî wek serçawey gendellî û stem û bêrêzî be mrov le jêrpirsyar rizgar bken û destebjêrêkî dîke, bkene hetwanî zamekan. Continue reading çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 15

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٥

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی/ بەشی پازده‌هه‌م

سێهه‌م: گرنگی له‌دایکبوونی دیدێکی دیکه‌ بۆ سیاسه‌ت‌و پێداویستی له‌دایکبوونی نوخبه‌یه‌کی سیاسی نوێ ل٣٨

کاتێك ئه‌م سه‌ردێڕه‌ یا سه‌ربابه‌ته‌ دەخوێنیته‌وه‌، بێ سێ و دوو ده‌گه‌ڕێیته‌وه‌ سه‌ر ناوه‌نده‌ جهیانییه‌کانی بنکه‌ له‌ ئه‌مه‌ریکا، که‌ ساڵانه‌ چه‌ندین ملیارد دۆلار خه‌رجی ڕاکێشانی لاوان له‌ وڵاتانی جیهاندا بۆ به‌شداری له‌ ڕامیاریی باو و به‌شداری له‌ ده‌نگدانه‌کان و هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ده‌که‌ن. له‌ به‌رامبه‌ریشدا ئه‌گه‌ر سه‌رنجی به‌شداریکردنی خه‌ڵکی له‌ ده‌نگدانه‌کان له‌م سه‌ر تا ئه‌و سه‌ری دونیادا بده‌ین، ئه‌وا بۆمان ده‌رده‌که‌وێت، که‌ له‌ چه‌ند ساڵی ڕابوردوودا به‌ڕێژه‌یه‌کی به‌رچاو به‌شداری و هۆگری خه‌ڵك بۆ ده‌نگدانه‌کان گۆڕینی ئه‌م لیست به‌و لیست، ڕووی له‌ که‌می و هاتنه‌خواره‌وه‌ کردووه‌ و هه‌ر ئه‌مه‌یه‌، که‌ نووسه‌رانی ده‌سته‌بژێرخواز و به‌رته‌ریخوازی هه‌راسان کردووه‌ و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ که‌وتوونه‌ته‌ خۆ و ده‌خوازن به‌ گۆڕینی ده‌موچاوه‌کان، مژده‌ی داهاتوویه‌کی گه‌ش بده‌ن.

نووسه‌ران زۆر به‌ وریاییه‌وه‌، خه‌ریکی مامه‌خه‌مه‌یی و هه‌وڵی ڕزگاکردنی ده‌سه‌ڵات له‌ چوونه‌ژێرپرسیارن، نه‌ك ده‌سه‌ڵاتداران، بۆیه‌ ده‌یانه‌وێت به‌ تاوانبارکردنی فڵان لێپرسراو و ده‌سه‌ڵاتدار به‌ نه‌خوێنده‌واری و نه‌زانی و نه‌شاره‌زایی، ده‌سه‌ڵات و سه‌روه‌ری وه‌ك سه‌رچاوه‌ی گه‌نده‌ڵی و سته‌م و بێرێزی به‌ مرۆڤ له‌ ژێرپرسیار ڕزگار بکه‌ن و ده‌سته‌بژێرێکی دیکه‌، بکه‌نه‌ هه‌توانی زامه‌کان. Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٥

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٤

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی

بەشی چوارده‌هه‌م

نایه‌کسانی له‌ کوردستاندا له‌سه‌ر بنه‌مای کاری نابه‌جێ‌و نایاسایی‌و نائه‌خلاقی‌و نائینسانی‌و گه‌نده‌ڵییه‌وه‌ دروستبووه‌و گه‌شه‌ده‌سه‌نێت. کۆی ئیشکردنی هه‌موو سیستمه‌ سیاسییه‌که‌و ئه‌و سیستمه‌ ئابوورییه‌ش که‌ ڕاسته‌وخۆ به‌ سیستمه‌ سیاسییه‌که‌وه‌ گرێدراوه‌، له‌سه‌ر بێدادی‌و پێشێلکردنی پرنسیپی یه‌کسانی دامه‌زراوه‌و کارده‌کات. ل٣٣

نووسه‌ران نایه‌کسانی وه‌ك دیارده‌یه‌کی هه‌رگیز نه‌گۆڕ و نه‌مر ده‌بینن و له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ش به‌سه‌ر دوو ده‌سته‌دا دابه‌شی ده‌که‌ن؛ ده‌سته‌ی یه‌که‌م، نایه‌کسانی نایاسایی و نامۆڕاڵی و نامرۆیی و گه‌نده‌ڵ، دووه‌م، نایه‌کسانی یاسایی، مۆڕاڵی، مرۆیی و ناگه‌نده‌ڵ! لێره‌دا وێرای هه‌شبه‌سه‌ری کۆمه‌ڵگه‌ی کوردستان بۆ نووسه‌رانی ناوداری، پرسیارێك دێته‌گۆڕێ؛ بێجگه‌ له‌ جیاوازییه‌ جه‌سته‌ییه‌کانی مرۆڤ و ئاوهه‌وا و هه‌ڵکه‌وته‌ی جوگرافی شوێنه‌کان، کامانه‌ن ئه‌و نایه‌کسانییانه‌ی که‌ سروشتی و مۆڕاڵی و مرۆیی و ناگه‌نده‌ڵ و ڕه‌وان؟

نووسه‌ران واوه‌تر له‌ جادووکردن له‌ خوێنه‌ر ده‌ڕۆن و سیسته‌می ئابووری ده‌که‌نه‌ پابه‌ندی سیسته‌می ڕامیاری، که‌ ئه‌مه‌ بۆ هه‌ر که‌سێك، که‌ ئه‌لف و بێیه‌ك له‌ ڕامیاری و ئابووری بزانێت، ده‌کاته‌ نه‌زانی یا فێڵکردن له‌ خه‌ڵك. ئه‌وان ئه‌وه‌ له‌بیرده‌که‌ن، که‌ سه‌رخان (سیسته‌می ڕامیاری) وه‌ڵامده‌ره‌یه‌ به‌ ژێرخانی ئابووری [بنه‌مای ئابووری و په‌یوه‌ندییه‌کانی به‌رهه‌مهێنان] بۆ نموونه‌ ئابووری به‌رنامه‌ڕێژیی ناوه‌ندی بۆلشه‌ڤیکی، ده‌سه‌ڵاتی تاکپارتیی و دیکتاتۆری ده‌خوازێت، ئابووریی بازارئازاد، سیسته‌می پارله‌مانی و فره‌پارتی ده‌خوازێت، نه‌ك به‌ پێچه‌وانه‌وه‌. چونکه‌ به‌و ڕاده‌یه‌ی که‌ ده‌وڵه‌ته‌کان مل به‌ پێشمه‌رجی ناوه‌نده‌ جیهانلوشه‌کان ده‌ده‌ن، به‌و ڕاده‌یه‌ به‌رنامه‌ڕێژی ناوه‌ندی و ده‌ستتێوه‌ردانی ده‌وڵه‌ت و ئابووری نیشتمانی لاواز ده‌بێت و له‌ به‌رامبه‌ریشیدا وه‌ك وه‌ڵامدانه‌وه‌ به‌ ته‌راتێنی ئابووریی و ڕامیاریی ناوه‌نده‌ جیهانییه‌کان، جێپیی تاکپارت و سه‌رۆکسالاری لاواز ده‌بێت و ڕۆڵی کۆمپانییه‌کان و ده‌سه‌ڵاته‌ ئابوورییه‌ جیهانییه‌کان له‌ پشت ده‌مامکی نوێنه‌رانی هه‌ڵبژێردراوی نه‌ته‌وه‌ و نیشتمانه‌وه‌ به‌هێزتر ده‌بێت. Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٤

çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 13

serincdandnêkî rexneyî le pertûkokey “nîgayek le êsta û xewnêk bo sbey”î merîwan wirya, aras fetah, bextyar ‘elî, rêbîn herdî

beşî syazdehem

tenha komellgayekî dadperwer detwanêt hawdengîy drustibkat lenêwan dîdu boçûnû temahe cyawazekanda, detwanêt rîkewtnêkî frecemser drustibkat lenêwan dîdgaw boçunû wîstû meyle nakokekanda, bebêewey hîç yekêk lew dîdgaw meylû wîstane tuşî bêdengkirdnû daplosînû pêkdadanî tundutîjbbin legell yekda. L30

nûseran awêzanî pyahelldanî bêbnema debnewe û dekewnewe şêwandnî wêne rۊasteqînekanî dêmokrasî parlemanî. her be zorî ew pyahelldane bêbnemaye deyanewêt çawbestêkî weha le dadwerîyekeyan bedestewe bden, ke stemkar û stemlêkraw, diz û dzîlêkraw, heman maf û yeksanyan hebêt, eweş be giştî le sayey sîstemêkda, ke xoy berhemhênerî nadadwerî û serkut û nayeksanîye!

ewan roşnî nakenewe, le sayey sîstemêkda ke desellat nwênerayetî çînêk dekat û hemû yasa û rêsakanî dakokî le berjewendî ew çîne deken, çon detwanrêt dadperwerî bo hemû çînekan dabîn bikrêt? katêk ke çînî bindest û çewsawe daway yeksanî bkat û ew yeksanîyeş bo çînî serwer be watay kotayî serwerîyekey bêt, aya le komellge naketwarîyekey nûseranda dewllet û hêze dapllosênerekanî bêlayenane hewllî bergirtin be tundutîjî deden ya wek şîkagoy 1886 û tasllucey 2006 krêkaranî narrazî dedene ber destrrêjî çeke asayişparêzekanyan? aya xudî nûseran her wek êsta djayetî tundutîjî deken ya le pênaw manewey rêwişwênî destebjêraney xoyan le sayey serwerî çînayetî sermayedaranda, xwazyarî hatne meydanî çekme asnînekan debin û daway sepandin û serwerî yasa deken? Continue reading çawpoşînêk le êsta û tracîdyayek bo sbey/ 13

چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٣

هەژێن

سەرنجداندنێکی ڕەخنەیی له‌ پەرتووکۆکەی نیگایەك لە ئێستا و خەونێك بۆ سبەی”ی مه‌ریوان وریا، ئاراس فه‌تاح، به‌ختیار عه‌لی، ڕێبین هه‌ردی

بەشی سیازده‌هه‌م

ته‌نها کۆمه‌ڵگایه‌کی دادپه‌روه‌ر ده‌توانێت هاوده‌نگیی دروستبکات له‌نێوان دیدو بۆچوون‌و ته‌ماحه‌ جیاوازه‌کاندا، ده‌توانێت ڕیکه‌وتنێکی فره‌جه‌مسه‌ر دروستبکات له‌نێوان دیدگاو بۆچون‌و ویست‌و مه‌یله‌ ناکۆکه‌کاندا، به‌بێئه‌وه‌ی هیچ یه‌کێك له‌و دیدگاو مه‌یل‌و ویستانه‌ توشی بێده‌نگکردن‌و داپلۆسین‌و پێکدادانی توندوتیژببن له‌گه‌ڵ یه‌کدا. ل٣٠

نووسه‌ران ئاوێزانی پیاهه‌ڵدانی بێبنه‌ما ده‌بنه‌وه‌ و ده‌که‌ونه‌وه‌ شێواندنی وێنه‌ ڕۊاسته‌قینه‌کانی دێمۆکراسی پارله‌مانی. هه‌ر به‌ زۆری ئه‌و پیاهه‌ڵدانه‌ بێبنه‌مایه‌ ده‌یانه‌وێت چاوبه‌ستێكی وه‌ها له‌ دادوه‌رییه‌که‌یان به‌ده‌سته‌وه‌ بده‌ن، که‌ سته‌مکار و سته‌ملێکراو، دز و دزیلێکراو، هه‌مان ماف و یه‌کسانیان هه‌بێت، ئه‌وه‌ش به‌ گشتی له‌ سایه‌ی سیسته‌مێکدا، که‌ خۆی به‌رهه‌مهێنه‌ری نادادوه‌ری و سه‌رکوت و نایه‌کسانییه‌!

ئه‌وان ڕۆشنی ناکه‌نه‌وه‌، له‌ سایه‌ی سیسته‌مێکدا که‌ ده‌سه‌ڵات نوێنه‌رایه‌تی چینێك ده‌کات و هه‌موو یاسا و ڕێساکانی داکۆکی له‌ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و چینه‌ ده‌که‌ن، چۆن ده‌توانرێت دادپه‌روه‌ری بۆ هه‌موو چینه‌کان دابین بکرێت؟ کاتێك که‌ چینی بنده‌ست و چه‌وساوه‌ داوای یه‌کسانی بکات و ئه‌و یه‌کسانییه‌ش بۆ چینی سه‌روه‌ر به‌ واتای کۆتایی سه‌روه‌رییه‌که‌ی بێت، ئایا له‌ کۆمه‌ڵگه‌ ناکه‌توارییه‌که‌ی نووسه‌راندا ده‌وڵه‌ت و هێزه‌ داپڵۆسێنه‌ره‌کانی بێلایه‌نانه‌ هه‌وڵی به‌رگرتن به‌ توندوتیژی ده‌ده‌ن یا وه‌ك شیکاگۆی 1886 و تاسڵوجه‌ی 2006 کرێکارانی ناڕازی ده‌ده‌نه‌ به‌ر ده‌ستڕێژی چه‌که‌ ئاسایشپارێزه‌کانیان؟ ئایا خودی نووسه‌ران هه‌ر وه‌ك ئێستا دژایه‌تی توندوتیژی ده‌که‌ن یا له‌ پێناو مانه‌وه‌ی ڕێوشوێنی ده‌سته‌بژێرانه‌ی خۆیان له‌ سایه‌ی سه‌روه‌ری چینایه‌تی سه‌رمایه‌داراندا، خوازیاری هاتنه‌ مه‌یدانی چه‌کمه‌ ئاسنینه‌کان ده‌بن و داوای سه‌پاندن و سه‌روه‌ری یاسا ده‌که‌ن؟ Continue reading چاوپۆشینێك لە ئێستا و تراجیدیایەك بۆ سبەی/ ١٣

تضاد فکری باکونین و مارکس / 2

(قسمت دوم)

که ما را به مسأله ی دوم می آورد، به ویژه ذات خود انقلاب. برای باکونین، انقلاب به معنی انقلاب اجتماعی از پایین بود. این انقلاب اجتماعی هم شامل منسوخ کردن دولت بود و هم تصرف کاپیتال. در زبان خود او، انقلاب بایستی از همان ابتدا دست به کار شود تا رادیکالی و به طور کلی دولت را نابود کند.که پیامد طبیعی و ضروری آن ضبط و تسخیر تمام سرمایه ی مولد و ابزار تولید از جانب اتحادیه های کارگراناست که آن را به استفاده ی جمعی خواهند گذاشتاتحاد فدراتیو تمام اتحادیه های کارگران کمون را تشکیل خواهد داددیگر هیچ انقلاب سیاسی موفقی وجود نخواهد داشت مگر اینکه انقلاب سیاسی تبدیل به انقلاب اجتماعی شود.”(Michael Bakunin: Selected Writings، صفحات 170 و 171) که اساسا ادعای کذب انگلس که می‌نویسد که باکونین دولت را و نه کاپیتال را شر و شیطان عمده می‌داند که بایستی منسوخ شود.” را رد می کند.(The Marx-Engels Reader، صفحه ی 728) این جمله به طور عمد دیدگاه باکونین را تحریف می کند. چرا که باکونین همواره تأکید داشت که دگرگونی اقتصادی و سیاسی بایستی با هم و همزان به وقوع بپیوندد.” (The Basic Bakunin، صفحه ی 106) Continue reading تضاد فکری باکونین و مارکس / 2